1920 Nadzieja nie umiera nigdy

Monografia w serii Zarys Historii Wojennej Pułków Polskich w Kampanii Wrześniowej, ukazująca genezę powstania i szlak bojowy 66 kaszubskiego pułku piechoty. Zeszyt nr 96

Publikacja zawiera wybór dokumentów wraz z omówieniami będących zapisem działalności koalicyjnego Rządu Obrony Narodowej Wincentego Witosa i Ignacego Daszyńskiego, powołanego przez Naczelnika Państwa 24 lipca 1920 r. Archiwum adresowane jest przede wszystkim do młodzieży studenckiej i szkół średnich, oficerów- wychowawców Wojska Polskiego, instruktorów harcerskich i Sokolich, duszpasterzy pracujących przede wszystkim z młodzieżą, działaczy kultury i instytucji samorządowych, pracowników mediów i szerokiego grona miłośników historii. Tom pierwszy zawiera dokumenty związane z działalnością Naczelnika Państwa, Rady Obrony Państwa, Prezydium Rządu wraz z jego głównymi resortami. Publikacja powstała z inicjatywy Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego.

Autorka koncentruje się na czterech inicjatywach humanitarnych i filantropijnych w międzywojennej Rzeczypospolitej, podjętych przez amerykańskich aktywistów społecznych z takich organizacji jak Misja Hoovera, Joint, Fundacja Rockefellera oraz YMCA. Pokazuje, w jaki sposób amerykańskie standardy i normy życia rodzinnego i społecznego były przenoszone do rzekomo „zapóźnionej cywilizacyjnie” Polski. Jako główne kategorie analizy przyjmuje płeć kulturową i klasę społeczną, kładąc duży nacisk również na różnice religijne i narodowościowe.
Amerykanie dążyli do odbudowy oraz zmodernizowania i „ucywilizowania” społeczeństwa II RP, wprowadzając programy skierowane do dzieci, rodzin, kobiet (przede wszystkim matek) oraz młodzieży męskiej. Podejmowali m.in. próby polepszenia kondycji fizycznej dzieci, znalezienia „finansowych rodziców zastępczych” dla żydowskich sierot, unowocześnienia praktyk macierzyńskich kobiet oraz ukształtowania młodych mężczyzn na dobrych obywateli. W książce przedstawiono także reakcję mieszkańców II RP na próby wprowadzenia „naukowego macierzyństwa” czy „muskularnego chrześcijaństwa”. Zbadano, jak członkowie lokalnych społeczności zapatrywali się na nowoczesne koncepcje dotyczące roli i miejsca dziecka w rodzinie.
Prezentowane wyniki wieloletnich badań archiwalnych umożliwiają przedstawienie nieznanych do tej pory aspektów relacji polsko-amerykańskich w okresie międzywojennym. Ukazują również mało zbadane przejawy życia społecznego II RP, m.in. w okresie tuż po I wojnie światowej.

******

Children, Family and Gender Roles in American Humanitarian and Philanthropic Initiatives in Interwar Poland

The author concentrates on four humanitarian and philanthropic initiatives that were undertaken in the Second Polish Republic by American social activists from such organizations as the American Relief Administration, Joint, the Rockefeller Foundation, or the YMCA. The book presents how American social norms and family values were transferred to allegedly backward Poland. The author uses gender and social class as main categories of analysis and highlights religious and ethnic dimensions of the analyzed initiatives.

Jan Szczygielski urodził się 20 sierpnia 1903 r. Końskowoli, a poległ w obronie Warszawy jako ochotnik 236 Pułku Piechoty 14 sierpnia 1920 r. Nie zdążył ukończyć 17 lat. Jego Dziennik obejmuje bardzo krótki okres - od 14 kwietnia do 30 lipca 1920 r. Czas ten jednak obfity był w wydarzenia. Budowało się państwo polskie, kształtowały granice, trwała wojna z Rosja. Zwycięstwa, które ostatecznie odniesiono, autor już nie doczekał. Zapiski pokazują, jak z upływem czasu z postronnego obserwatora stawał się aktywnym komentatorem i uczestnikiem wydarzeń, żołnierzem armii ochotniczej, świadomym ostateczności swego wyboru, zaś wybór ten czynił spójnym wewnętrznie człowieka pełnego wahań i wątpliwości. Dziennik Jana Szczygielskiego dokumentuje myślenie o ojczyźnie, dotyczy przeszłości i przyszłości, której autor już nie doświadczył. Jest świadectwem myśli pokolenia młodych Polaków, urodzonych na początku XX wieku.

Dzieci Pahiatua od Syberii do Nowej Zelandii. Cztery pory roku jak cztery pory życia. Nie miała żadnych smutków, które by niepokoiły głowę dziecka. Już sam fakt, że urodziłam się w cudownym miejscu na Podkarpaciu w Krechowicach blisko Zaleszczyków - piękna okolica, lasy. Przed wojną dużo ludzi jeździło na wakacje do Zaleszczyk. Jako jedynaczka byłam oczkiem w głowie całej naszej rodziny. Cudowne dzieciństwo - w najtrudniejszych momentach życia jest do czego wracać wspomnieniami. To szczęśliwe beztroskie życie przerywa wyrzucenie nas z domu przez Rosjan. Fragment książki

Tom 1 zawiera 238 listów z lat 1923–1927 oraz kilkanaście pism i listów od różnych osób, które Witkacy przesyłał żonie do lektury lub na odwrocie których pisał listy do niej. Wszystkie listy zostały opatrzone szczegółowymi przypisami, wszystkie tomy bogato ilustrowane.

Nowa edycja została uaktualniona o odsyłacze do kolejnych tomów Dzieł zebranych Witkacego, które od 2005 roku ukazały się nakładem PIW-u, a więc poza Listami do żony tomy 2, 3 i 4, przede wszystkim do dwóch dotąd wydanych tomów Listów (do rodziny, przyjaciół, znajomych i tzw. wrogów), Pism krytycznych i publicystycznych czy tomu filozoficznego Nauki ścisłe a filozofia i inne pisma filozoficzne. Tworzy to aktualną sieć odniesień, przynosi stan wiedzy na chwilę obecną. Poza tym poprawiono biogramy niektórych osób, uściślono daty śmierci, urodzin, rozbudowano biogramy o nieznane wcześniej fakty, wciąż odkrywane przez witkacologów, kilka razy sprostowano personalia, kolejne niewyjaśnione wcześniej zagadki witkacowskie – lingwistyczne, topograficzne itp. – znalazły swoje rozwiązanie. Nowa edycja jest wynikiem narastania zasobów wiedzy witkacologicznej.