20 lat rzeczywistości poradzieckiej Spojrzenie socjologiczne

W książce przedstawiono najważniejsze pojęcia oraz kluczowe teorie pomocne w zrozumieniu fenomenu zjawiska migracji. Szczególną uwagę poświęcono tematom takim jak: napływ do Polski różnych grup cudzoziemców, integracja migrantów, polityka migracyjna, rola mediów w dyskursie o migracjach, różne rodzaje migracji (uchodźcze, przymusowe, pracownicze, specjalistów, wewnętrzne, wymuszone zmianami środowiskowymi), wyjątkowo ważnym w kontekście Polski jako kraju, który jednocześnie jest państwem emigracji oraz krajem docelowym dla migrantów.

Publikacja stanowi przystępne źródło informacji dla wszystkich zainteresowanych rzetelnym kompendium wiedzy na temat współczesnych migracji jako złożonym procesie społecznym o rosnącej skali i dynamice.

******

Thirty Lectures on Migration

The book presents the most important notions and key theories which help understand the phenomenon of migration. Particular attention was paid to topics such as: the influx of various groups of foreigners into Poland, the integration of migrants, migration policy, the role of media in the discourse on migrations, different types of migration (refugee, forced, labour, high-skilled labour migration, internal, climate), which are of special importance in Poland as a country of emigration and immigration.

Podczas wojny zrozumiał ten czas tu i teraz jako taki, od którego nie można uciec, bo czuje, że za nim jest kraj, którego nie można opuścić. Mógłby wyjechać za granicę, tam, gdzie bezpiecznie, ale w jego wyobraźni ten wyjazd zamienia się w katastrofę na skalę planetarną. I celowo pozostaje w tej niewygodnej rzeczywistości, która nie może mu zaoferować nic poza niebezpieczeństwem i śmiercią. To jego świadomy wybór.

Fragment książki

Polecana publikacja pt. A światłość w ciemności świeci... autorstwa Sergieja Belińskijegoi Julii Iwaszko składa się z sześciu rozdziałów zatytułowanych odpowiednio: Kijów i wojna, Ludzie i wojna, Słodycze na front, oblicze wojny i spojrzenie w przeszłość, Impresje wojenne, Życie na froncie i na zapleczu oraz szósty A światłość w ciemności świeci...

Czy myślące maszyny pojawią się w nieodległej przyszłości? A może już są wśród nas? Czy sztuczna inteligencja stanie się naszym sprzymierzeńcem, czy będzie stanowiła zagrożenie dla ludzkości? Czy powierzymy jej zarządzanie ważnymi sferami naszego życia? Czy myślącej maszynie przysługują prawa obywatelskie? Czy może odczuwać emocje? Czy przewyższy nas sprawnością myślenia?

A ty, co sądzisz o myślących maszynach?

Na pytanie zawarte w tytule tej książki odpowiedziało prawie 200 osób – wybitni psychologowie, filozofowie, fizycy, antropolodzy, eksperci w zakresie technologii, artyści. Ich wypowiedzi, uwzględniające perspektywy wielu dziedzin nauki, rozmaite punkty widzenia, akcentujące najróżniejsze aspekty tego problemu, często przewrotne i zaskakujące, składają się na barwną wizję wspólnej przyszłości ludzi i maszyn.

Prezentowana książka jest owocem projektu badawczego dotyczącego następstw ruchliwości edukacyjnej i zawodowej dla jakości życia w miastach peryferyjnych. Badania terenowe – w których wykorzystano metodę sondażowo-porównawczą – przeprowadzono w Raciborzu i Lublińcu w województwie śląskim oraz w Nysie i Głogówku w województwie opolskim. Podstawą wyboru tych miast były trzy główne kryteria: położenie przestrzenne, obecność ludności rdzennie śląskiej i zróżnicowanie procesów migracji mieszkańców miast poza granice kraju; a także przekształcenia ich struktury gospodarczej z przemysłowej na postprzemysłową. Autorzy poszczególnych rozdziałów zaprezentowali kluczowe dane dla oceny zasobów i dynamiki kapitału ludzkiego w małych i średnich miastach.

Opracowanie Bożeny Pastwy stanowi próbę identyfikacji potencjału demograficznego i cech społeczno-kulturowych populacji badanych miast w okresie transformacji. Adam Bartoszek z kolei analizuje edukacyjną i społeczno-zawodową ruchliwość mieszkańców oraz członków elit lokalnych w powiązaniu z oceną warunków życia w swoim mieście. Urszula Swadźba poszukuje odpowiedzi na pytania o czynniki kształtujące aktywność edukacyjną w połączeniu ze strategiami lokalnymi oraz z innowacyjnością zasobów ludzkich z badanych gospodarstw domowych. Rafał Muster przedstawia diagnozę problemów aktywizacji kapitału ludzkiego na lokalnych rynkach pracy wraz z oceną instytucjonalnego oddziaływania na adaptację do ich potrzeb przez osoby bezrobotne i poszukujące zatrudnienia. Charakterystyka zakorzenienia badanych w przestrzeni społeczno-kulturowej prezentowana w kolejnym rozdziale przez Marka Dziewierskiego dopełnia obraz badanych miejscowości.

W końcowym rozdziale książki Adam Bartoszek i Urszula Swadźba podsumowują następstwa ruchliwości kapitału ludzkiego dla jakości życia w badanych miastach.

Znaczna część zamieszczonych w tym tomiku tekstów ukazywała się w ostatnich latach w biuletynie Polskiego Towarzystwa Socjologicznego „Informacja Bieżąca”, najczęściej pod kryptonimem Ankor.

Najżywszy odzew wywołały limeryki. Niektórzy socjologowie, a nawet ich spadkobiercy, poczuli się bardzo urażeni, autor zaś wzywany był do publicznych przeprosin. Nie uczynił tego, musiałby bowiem przyznać, że imiona Jana, Piotra czy Stefana oznaczają konkretne osoby, a tak nie jest. Wszelako w sytuacji, jaka zaistniała, autor czuje się w powinności, aby stwierdzić, że jakiekolwiek podobieństwo postaci i sytuacji tutaj przywołanych do żyjących i nieżyjących socjologów (a także przedstawicieli innych zawodów) jest najzupełniej przypadkowe.

Co się tyczy anegdot, które Merriam Webster’s Dictionary & Theasaurus definiuje jako short narrative of interesting, amusing, or biographical incident, to spotkały się z zarzutem, że ten czy ów socjolog (zwłaszcza rodzimy socjolog!) nie mógł powiedzieć lub zrobić tego lub owego, kłóciłoby się to bowiem z jego wizerunkiem, jego charakterem, temperamentem, poczuciem humoru lub innymi znanymi(?) jego przymiotami. Według tej opinii jeden z nadzwyczaj sympatycznych profesorów (notabene promotor doktoratu autora tych słów, a także, notabene, mąż kilku żon), nie mógł porównać wykładanego przez siebie przedmiotu do kostiumu bikini, bo to jakoby nie licowało z jego z sylwetką i stylem bycia...

Niedorzeczną pretensją jest oczekiwanie, że każda anegdota będzie opatrzona stemplem autentyczności. Do anegdotycznej narracji nie stosuje się bowiem kryterium prawdy i fałszu, co najwyżej prawdopodobieństwa. Nie ma więc sensu dociekać, czy opisana w anegdocie sytuacja na pewno się wydarzyła i czy jej bohaterem była ta właśnie, a nie inna osoba.

Zapewne sporną jest kwestią, czy powtarzane z pokolenia na pokolenie anegdoty, złote myśli, aforyzmy, maksymy, sentencje, facecje, dykteryjki, powiastki, dewizy, kalambury i fabulacje należą do dóbr (kanonu) kultury, czy też powinno się im przyznać znacznie niższą rangę. Zdaje się natomiast nie ulegać wątpliwości (choć nie jest to oczywiste dla wszystkich socjologów), że owe drobne, ulotne w większości utwory, mniej lub bardziej udane lub zupełnie chybione, są nośnikiem nie tyle treści poznawczych, choć i takie w nich się znajdzie, ile emocjonalnych pobudzeń i nastrojów raczej żartobliwych niż poważnych.

Badania terenowe są differentia specifica antropologii, zarazem jedną z podstaw etosu antropologicznego, jak i tym elementem dyscypliny, który jest najchętniej przejmowany przez nauki społeczne.
Książka przybliża historię antropologicznych badań terenowych oraz konsekwencje wynikające z przedłużonego i intensywnego kontaktu z polem badawczym. Autor, unikając metodologicznego i filozoficznego żargonu, pokazuje omawiane zagadnienia na przykładzie doświadczeń antropologów. Ukazane w książce antropologiczne going native to fascynujące relacje, w których nauka styka się z przygodą. Zarazem znajomość historii metody i jej immanentnych ograniczeń to kluczowe elementy przygotowania przyszłych badaczy terenowych.