26 Pułk Ułanów Wielkopolskich

W dziejach Wojska Polskiego Pułk Ułanów o numerze 19 pojawia się w czasie wojny francusko - rosyjskiej w 1812 r. Po wkroczeniu Wielkiej Armii na Litwę, 1 lipca 1812 r. cesarz Francji Napoleon I rozkazem dziennym powołał Komisję Rządu Tymczasowego Wielkiego Księstwa Litewskiego, jako najwyższą władzę cywilną nad departamentami utworzonymi z dawnych guberni: wileńskiej, mińskiej, grodzieńskiej i białostockiej. Jednym z najistotniejszych zadań Komisji było zorganizowanie wojska. Fragment książki.

W listopadzie 1918 roku Polska odzyskała niepodległość, ale o jej kształcie w znacznej mierze zdecydowały wydarzenia następnych miesięcy. Listopadowa euforia szybko minęła, a Polacy musieli stawić czoła nie tylko wyzwaniom wynikającym z wielkiej polityki, ale także kłopotom dnia codziennego. Na pierwszy rzut oka mogło się wydawać, że nie podołają wyjątkowemu zadaniu, jakim była budowa nowego państwa. Następstwa wojny, dezorganizacja życia społecznego, bieda, różnice wynikające z porozbiorowego dziedzictwa były trudnym sprawdzianem dla całego społeczeństwa.

A jednak się udało! Powołano organy władzy, przeprowadzono wybory do Sejmu Ustawodawczego, utworzono policję państwową oraz terenowe oddziały administracji i sądownictwa. Zorganizowano armię, która już w kolejnym roku miała przejść próbę decydującą o być albo nie być młodego państwa.

Profesor Andrzej Chwalba przygląda się zagadnieniom politycznym i procesom społecznym w roku, który – choć pozostaje w cieniu podręcznikowego 1918 – w znacznej mierze przesądził o rzeczywistym kształcie II Rzeczpospolitej.

Obszerne i wielostronne przedstawienie pierwszych 50 lat życia gen. Andersa. Praca opisuje czasy i wydarzenia obejmujące pobyt przyszłego generała w carskiej Rosji, wojnę bolszewicką, okres Polski Niepodległej, klęskę wrześniową, a potem więzienie i Armię Polską w Sowietach. Książka ta to pierwsza rozległa biografia gen. Andersa, obejmująca ponad połowę jego życia, zaopatrzona w aneksy (niektóre w języku angielskim) i ilustracje.

W nocy z 2 na 3 maja 1921 roku wybuchło trzecie powstanie śląskie. Była to reakcja na forsowany przez Wielką Brytanię i Włochy, bardzo niekorzystny dla strony polskiej plan podziału Górnego Śląska. Zryw poprzedziło wysadzenie siedmiu mostów na liniach kolejowych łączących region górnośląski z Rzeszą Niemiecką. Zrazu oddziały powstańcze odnosiły sukcesy, dochodząc do Odry. Potem do głosu doszli Niemcy, wspierani przez władze i armię niemiecką. Rozgorzały krwawe walki, zwłaszcza o Górę św. Anny i Kędzierzyn. Przerwała je interwencja aliantów, którzy ostatecznie uznali polskie roszczenia terytorialne. Dzięki waleczności i ofiarności górnośląskich Polaków i ochotników z innych dzielnic większość tamtejszego przemysłu: kopalń i hut, przypadła Polsce. Leszek Kania przystępnie i barwnie opisuje te wydarzenia. Książkę kończy apelem: „Kiedy, Drogi Czytelniku, wjedziesz dziś autostradą na piękniejący nam z każdym rokiem Górny Śląsk, to pomyśl chwilę o ludziach, którzy przed świtem 3 maja 1921 r. pożegnali swoich najbliższych i poszli do powstania. To byli nasi przodkowie, z których jesteśmy tak dumni”.

Bohater monografii ks. płk Józef Panaś całe swoje życie poświęcił walce o wolność człowieka i Ojczyzny. Dzięki niezłomnemu charakterowi i ogromnemu poświęceniu należy on do kręgu osób, które wpisały się w burzliwe i tragiczne dzieje działaczy niepodległościowych. A w dzieło odzyskania polskiej państwowości zaangażował się w sposób szczególny. Podczas I wojny światowej wraz z Legionami Polskimi przemierzył cały szlak bojowy. Cechowały go walory przywódcze i organizacyjne, a także niepospolita odwaga. Po zakończeniu służby w Wojsku Polskim aktywnie pracował jako publicysta, redaktor i konspirator w okupowanym przez sowietów Lwowie. Zginął zamordowany przez NKWD we Lwowie prawdopodobnie 4 kwietnia 1940 r. w wieku zaledwie 53 lat.
Autor książki Przemysław Stawarz przedstawił go jako wybitnego duszpasterza, dzielnego legionistę, a także jako polityka i publicystę. Ukazał człowieka, którego nadrzędnym celem było przede wszystkim dobro państwa polskiego. Życiowe motto ks. Panasia brzmiało: „Walka z krzywdą – ze złem należy do moich obowiązków kapłańskich, obywatelskich i ludzkich”.
Kapłan-żołnierz został za swoje zasługi uhonorowany wysokimi odznaczeniami, m.in. Orderem Wojennym Virtuti Militari klasy V, Oficerskim Krzyżem Polonia Restituta czy czterokrotnie Krzyżem Walecznych. Jako bohater opracowania z pewnością stanie się znany szerszemu kręgowi odbiorców, a pamięć o nim przetrwa dłużej.

Autorka opowieści biograficznej o Zofii Kossak, tym razem przedstawia pełną galerię kobiet z kilku pokoleń rodu Kossaków. Piękne, utalentowane i nieodgadnione. O ich talentach, strojach, stosunku do mężczyzn, o tym, jak zachowywały się wobec porażki, tragedii, sukcesu, jak dbały o urodę ile były w stanie wybaczyć, a czego nigdy nie zapomniały. Bohaterkami są m.in.: Maria, żona Wojciecha, ich córki Maria Pawlikowska-Jasnorzewska i Magdalena Samozwaniec, Jadwiga, późniejsza Witkacowa i inne.