70 lat Chińskiej Republiki Ludowej w ujęciu interdyscyplinarnym

Niniejsza publikacja z dziedziny najnowszej historii analizuje jeden z największych trwających obecnie konfliktów, który od 2001 r. rozgrywa się w Afganistanie. Książka pozwala czytelnikowi zrozumieć, co jest stawką afgańskiej wojny i dlaczego nie chodzi już o to, by ją wygrać, ale raczej o to, by znaleźć „najmniej złe” rozwiązanie polityczne i wycofać się z tego konfliktu z podniesioną głową, nie sprawiając wrażenia, że ustępuje się przed międzynarodowym terroryzmem.
Od 2001 r. w afgańskich górach, podobnie jak wcześniej w Algierii, trwa nienazwana wojna. Wyniszczony i zrujnowany przez ciągnące się od 36 lat walki (obecnie w trakcie intensywnej odbudowy dzięki pomocy społeczności międzynarodowej), otoczony potęgami atomowymi, jest Afganistan centralnym punktem złożonej geostrategii, w której gra toczy się o to, by nie dopuścić do załamania się Pakistanu. A przecież w październiku 2001 r., w momencie rozpoczęcia amerykańskiej operacji, chodziło tylko o to, by zniszczyć obozy szkoleniowe
Al-Kaidy (w odpowiedzi na zamachy z 11 września) i rozbroić talibów... Jak to się stało, że siły koalicyjne uwikłały się w paskudną wojnę pełną zamachów samobójczych, zamaskowanych urządzeń wybuchowych, zbrodni wojennych, „ofiar ubocznych” i zaciekłych walk, choć przecież tutaj – inaczej niż w Iraku – ich interwencja w ramach ISAF jest zgodna z prawem międzynarodowym? Kim są talibowie, powstańcy, których pomysłowość skrajnie utrudnia zastosowanie wszelkich teorii wojskowych? Z jakimi trudnościami boryka się koalicja od czasu zradykalizowania się konfliktu?

Jean-Charles Jauffret, profesor w Instytucie Nauk Politycznych w Aix-en-Provence, prowadzi katedrę Historii wojskowej, obrony i bezpieczeństwa; kieruje programem badawczym „Wspomnienia żołnierzy francuskich z wojny w Algierii” w Krajowym Centrum Badań Naukowych (CNRS).

Trzy młode Japonki w podróży zmieniającej życie

U schyłku XIX wieku, po długim okresie izolacji, Japonia otworzyła się na wpływy Zachodu. W 1871 roku do Stanów Zjednoczonych wysłano grupę japońskich dziewcząt z misją poznania obcej kultury, by po powrocie mogły przysłużyć się modernizacji ojczyzny. Po trudnym okresie adaptacji trzy z nich odnalazły się w nowej rzeczywistości.

Sutematsu Yamakawa, Shige Nagai i Ume Tsuda wychowywały się w tradycyjnych samurajskich domach, ale dorastały już jako amerykańskie uczennice. W krótkim czasie stały się niemal celebrytkami, a o ich podróżach po kontynencie i tradycyjnych strojach rozpisywały się gazety. Przyjaciele z nowego kraju pokochali je za błyskotliwość i pozytywne podejście do życia. Po dziesięciu latach wróciły do Japonii – miejsca już dla nich obcego – zdeterminowane, by zrewolucjonizować tamtejszą edukację kobiet.

Córki samurajów są historią odważnych dziewcząt, których losy splotły się z przemianami epoki Meiji. To porywająca, wielowątkowa opowieść o przełamywaniu barier i poszukiwaniu równowagi między dwoma światami.

„W znakomicie skonstruowanej relacji Nimury trzy bohaterki jawią się jako postaci tak odmienne jak Trzy siostry Czechowa.”

„New York Times Book Review”

„Janice Nimura uchwyciła zarówno szeroki zakres procesów społecznych, jak i intymne szczegóły życia bohaterek, wypełniając luki w historii, o których istnieniu dotychczas nawet nie wiedzieliśmy. Książka Córki samurajów to pisarstwo historyczne w najlepszym wydaniu i obowiązkowa lektura dla każdego, kto interesuje się Japonią”.

Ruth Ozeki, autorka książki W poszukiwaniu istoty czasu

„Janice Nimura skrupulatnie i wciągająco rekonstruuje historię przypominającą losy Alicji w Krainie Czarów po obu stronach lustra. Wspaniale skonstruowana narracja, subtelna i dopracowana”. Stacy Schiff,

autorka książek Kleopatra oraz Véra Nabokova, laureatka nagrody Pulitzera

Janice P. Nimura, ukończyła filologię angielską na Yale University. Po dłuższym pobycie w Japonii powróciła do rodzinnego Nowego Jorku, gdzie odbyła wschodnioazjatyckie studia magisterskie na Columbia University. Jej zainteresowania obejmują historię dziewiętnastowiecznych kobiet przekraczających kulturowe granice. Publikuje między innymi w „New York Times”, „Washington Post”, „Los Angeles Times” i „Chicago Tribune”. Ostatnia książka Nimury The Doctors Blackwell znalazła się w 2022 roku w finale Nagrody Pulitzera. Córki samurajów otrzymały wyróżnienie New York Times Notable Book w 2015 roku.

Monografia jest efektem wieloletnich zainteresowań badawczych autora i prezentuje związki między przemianami etnicznymi a rozwojem gruzińskiej państwowości od jej początków do XXI wieku. Praca została oparta na obszernej bazie źródłowej i wynikach badań terenowych. Jej dużą wartość stanowi bogaty materiał ikonograficzny. W książce przedstawiono wpływ relacji interetnicznych na przemiany polityczne, co odróżnia ją od dzieł zachodnich badaczy – deprecjonujących znaczenie elementów etnonarodowych. W wywodach połączono refleksję historyczną z wynikami badań socjologicznych i politologicznych, prezentując obok historycznego aspektu przemian gruzińskiej państwowości i społeczeństwa także stosunek Gruzinów do tych przemian. W tym celu wykorzystano wyniki własnych pionierskich badań przemian świadomości historycznej Gruzinów sprzed kilkunastu lat.

W trzech częściach zebrano materiał odpowiadający trzem zasadniczym okresom historii Gruzji i Gruzinów: w pierwszej przedstawiono okres budowania własnej państwowości; w drugiej – okres po przyłączaniu do Rosji i funkcjonowania w jej granicach; w trzeciej – wydarzenia po 1989 roku. Monografię kończy rozdział poświęcony rządom Micheila Saakaszwili, które zmieniły w istotny sposób politykę wewnętrzną i zagraniczną kraju na początku XXI w. Omówione szczegółowo dążenia separatystyczne w Osetii Południowej i Abchazji doprowadziły do dezintegracji terytorium republiki i wybuchu latem 2008 roku wojny gruzińsko-rosyjskiej, która zniszczyła kraj i zahamowała jego starania o zbliżanie się do Zachodu.

Należy zauważyć, że ryż jest najważniejszą rośliną uprawną na świecie, żywienie ponad połowy populacji globu jest uzależnione od ryżu. W jaki sposób ryż stał się produktem globalnym? (...) Chiny to kraj, z którego pochodzi uprawa ryżu, mająca ponad 10 000 lat historii. Na początku istnienia cywilizacji chińskiej ukształtował się rolniczy podział siania prosa na północy i sadzenia ryżu na południu. Po dynastiach Tang i Song, gdy narodowy gospodarczy środek ciężkości przesunął się na południe, uprawa ryżu stała się głównym aspektem produkcji i spożycia żywności. Ryż w znacznym stopniu przyczynił się do odnowy życia narodu chińskiego i do trwałego rozwoju cywilizacji chińskiej. Niezależnie, czy w historii chińskiego rolnictwa, czy w dziejach cywilizacji chińskiej, badanie historii ryżu zajmuje ważne miejsce. Fragment książki

Tajemnica Dworca Tokio to z pewnością książka godna polecenia. Całość napisana jest klarownym językiem oraz cechuje się wysokim poziomem merytorycznym. Autorka wykazuje się dużą wiedzą teoretyczną (popartą bogatą literaturą przedmiotu) oraz praktyczną (wyniesioną z pobytów w Japonii), a ponadto wprowadza na grunt polskiej humanistyki i nauk społecznych nowe, nieznane dotąd szerzej pojęcie sakariby służące interpretacji kultury japońskiej. Wszystkie te przymioty sprawiają, że monografia ta będzie stanowiła cenne źródło zainteresowania nie tylko dla japonistów, lecz także dla licznych ekspertów (socjologów, antropologów, historyków, politologów) zajmujących się problematyką miasta – urban studies – i miejsca dworca kolejowego w tej tematyce.
z recenzji dr. Jacka Splisgarta

Beata M. Kowalczyk – japonistka i socjolożka, pracuje w Instytucie Bliskiego i Dalekiego Wschodu na Uniwersytecie Jagiellońskim. Absolwentka Uniwersytetu Tokijskiego, Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Paris 1 Panthe´on-Sorbonne. Bada kulturę społeczeństwa japońskiego oraz kariery zawodowe w świecie sztuki widziane w perspektywie lokalnej i transnarodowej.

Nowatorskie i oryginalne ujęcie problematyki sektora kultury we współczesnej Azji w perspektywie kontaktów Instytutu Adama Mickiewicza ze strategicznymi krajami tego kontynentu: Chinami, Republiką Korei, Japonią, Indiami oraz Hongkongiem, Singapurem, Makau i Tajwanem. Każdy z autorów prezentuje nieco inne spojrzenie na temat badań. Jest to wynikiem specyfiki branży kulturalnej w omawianych państwach oraz ogromnych różnic politycznych, ekonomicznych, społecznych i historycznych między nimi. Sektor kultury w Azji ciekawi Polaków coraz bardziej, jednak istniejące publikacje z reguły nie obejmują wiedzy o współczesnej kulturze i jedynie w niewielkim stopniu mogą przygotować twórców, menedżerów oraz przedstawicieli instytucji i organizacji kulturalnych do rozszerzania i pogłębiania polskiej obecności w Azji. Niniejsza książka ma służyć przede wszystkim temu celowi.

Autorami tekstów są członkowie zespołu Projektu Azja, realizowanego w Instytucie Adama Mickiewicza. Dzięki kierunkowemu wykształceniu i wieloletniemu doświadczeniu codziennej współpracy z lokalnymi partnerami zdobyli unikalną wiedzę i kompetencje, które – poparte naukowymi opracowaniami i źródłami branżowymi – pozwoliły zaprezentować Czytelnikom publikację wyjątkową. Zawarte w niej teksty stanowią dogłębne studium sektorów kultury i aspektów współpracy kulturalnej z krajami Azji, celem zaś jest przede wszystkim możliwie obiektywna charakterystyka oraz próba ukazania czynników i uwarunkowań specyficznych dla danego kraju czy regionu.

Książkę polecamy zarówno analitykom, jak i praktykom kultury, zainteresowanym Azją i wiążącym z tym regionem swoje plany zawodowe. Zachęcamy też do sięgnięcia po nią wszystkich, których Azja i kultury azjatyckie intrygują.

Współwydawcą książki jest Instytut Adama Mickiewicza
www.iam.pl
www.asia.culture.pl
academia