96 blizn smoleńskich

Sowiecki komunizm zniszczył Drugą Rzeczpospolitą. Zniszczenie Trzeciej Rzeczypospolitej było – twierdzi Andrzej Romanowski – rezultatem antykomunizmu. To państwo, najlepsze w polskich dziejach, straciliśmy na własne życzenie – solidarnościowy antykomunizm i upolityczniony katolicyzm stały się ważniejsze od Polski. Polityka historyczna, Instytut Pamięci Narodowej, instrumentalizacja prawa, upolityczniony Kościół, lustracja i dekomunizacja, pogarda i kłamstwo – cały ten kompleks zjawisk coraz silniej dzielił Polaków na wrogie plemiona, dokonywał destrukcji odzyskanego państwa, niszczył dobro wspólne. Kolejna to książka Romanowskiego, w której przeprowadza on rozrachunek z własnym środowiskiem i własnymi złudzeniami. Nikt i nic nie jest tu oszczędzone. A poszczególne rozdziały, nieraz pochodzące sprzed wielu lat, wydają się dziś prorocze.


Prof. dr hab. Andrzej Romanowski pracuje na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i w Instytucie Historii PAN. Jest redaktorem naczelnym Polskiego Słownika Biograficznego oraz kierownikiem Katedry Kultury Literackiej Pogranicza UJ. W wydawnictwie Universitas redaguje serię Biblioteka Literatury Pogranicza. Autor szeregu książek naukowych, eseistycznych i publicystycznych o różnej problematyce. W ostatnich latach wydał: Wschodnim pograniczem literatury polskiej. Od średniowiecza do Oświecenia (2018), Tak, jestem córką Jakuba Bermana (2016, z Lucyną Tychową), Eugeniusz Kwiatkowski (2014), Wielkość i upadek „Tygodnika Powszechnego” oraz inne szkice (2011).

Czy katastrofa w Czarnobylu przyczyniła się do upadku komunizmu? Skąd wziął się polski ruch ekologiczny i dlaczego po 1989 roku nie stworzył silnej politycznej reprezentacji? Niniejsza monografia umiejscawia antyatomowe protesty, które przetoczyły się przez Polskę w latach 1985–1990, w szerszym kontekście. Energetyka jądrowa była przez kilka dekad symbolem nowoczesności, jednak od początku budziła kontrowersje przez skalę związanego z nią ryzyka. Wybuch w Czarnobylu był iskrą, która zapaliła zupełnie nowe ognisko społecznego protestu wobec władz PRL. Autorzy, korzystając między innymi z drugoobiegowych źródeł i wywiadów z uczestnikami wydarzeń, pokazują, jak pozorna apolityczność ekologii, szeroki rezonans kwestii zdrowia obywateli, nośność antyjądrowych haseł i nowe formy protestu wytworzyły jakościowo nowe zjawisko na opozycyjnej scenie. Zielony wkład w rozmontowywanie systemu w drugiej połowie lat 80. pozostawał dotąd mało zbadany. Jednocześnie najostrzejsze protesty wokół budowy Elektrowni Jądrowej „Żarnowiec” doczekały się kulminacji już po wyborach czerwcowych. Tym samym historia protestów ekologicznych wymaga opowieści o roku 1989 jako początku procesu, a nie błyskawicznym przejściu z komunizmu w demokrację. Każe też zadawać pytania o zderzające się wizje demokracji i jej jakość. Historia projektu jądrowego, który wznowiono po 2010 roku, pokazuje, jak silne pokusy autorytaryzmu idą w parze z tą specyficzną technologią energetyczną.

…wysiłek badawczy związany ze sprecyzowaniem terminu bezpieczeństwa publicznego wykorzystuje wiodącą w nauce metodę empiryczną i wnioskowanie indukcyjne, przechodzące od rozpoznania tego, co elementarne, do tego, co syntetyczne i uogólnione, by antycypować wysiłki na rzecz usprawnienia systemu bezpieczeństwa. Analityczne rozpoznanie badanego systemu Autor książki, ze wszech miar zasadnie, rozpoczyna od uwarunkowań formalno-prawnych, wyodrębniając dyrektywy Unii Europejskiej, standardy i wymagania Sojuszu Północnoatlantyckiego oraz zarówno krajowe uregulowania formalno-prawne, jak i regulacje Wojewody Pomorskiego. Te ostatnie umieszcza w kontekście analitycznego opisu geografii województwa pomorskiego i powiatu kościerskiego. Z recenzji wydawniczej: dr hab. Janusz Świniarski, prof. WAT

Z profesorem Grzegorzem W. Kołodko rozmawia profesor Paweł Kozłowski.
Prawda w oczy! Po bestsellerowej trylogii: „Wędrujący świat”, „Świat na wyciągnięcie myśli” i „Dokąd zmierza świat”, wybitny ekonomista, profesor Grzegorz W. Kołodko, zaskakuje czytelników niezwykłą, szczerą opowieścią o swojej własnej historii – historii ściśle związanej z polską transformacją i towarzyszącymi jej reformami, a także z polityką. Z pasją polemizuje z utartymi poglądami, skrupulatnie analizuje proces przemian i bezlitośnie rozprawia się z popełnionymi w jego trakcie błędami. Mierząc się z pytaniami, jakie stawia nam teraźniejszość, wyjaśnia, jak zła inżynieria ekonomiczna przyczyniła się do obecnego kryzysu i dlaczego w ekonomii przyszłości matematycznym wzorom powinna towarzyszyć głęboka filozoficzna refleksja.
Droga do teraz. Ta osobista i ta Polski. Książka zmusza czytelnika do refleksji nad krajem, rzeczywistością i nad samym sobą. Autor ze swadą i odwagą, rzeczowością i logiką pokazuje, w jaki sposób w jego obecności, a później i przy jego udziale nabierała kształtu polityka współdecydująca o naszych losach. A ta zawsze ma swoje kuluary, w których przewija się wiele osób…
Profesor Kołodko, nie tylko teoretyk, lecz i praktyk tej polityki, odpowiada na lawinę pytań postawionych przez profesora Pawła Kozłowskiego. Tok prezentowanych wywodów jest klarowny i swobodny, wciągający czytelnika tak, jakby on też brał udział w tej rozmowie. Czytelnik ma satysfakcję, że styka się z tak bogatą osobowością jak profesor Kołodko, a także z jego życiem – tym niezwykłym i tym powszednim, tym publicznym i tym mniej znanym. To on doprowadził Polskę do OECD i odegrał znaczącą rolę w procesie integracji z Unią Europejską. To za jego czasów – czterokrotnego wicepremiera i ministra finansów – Polska notowała najwyższą dynamikę gospodarczą. Ten wytrawny podróżnik zabiera nas w jeszcze jedną fascynującą wędrówkę - od meandrów polskiej transformacji ustrojowej poprzez geopolitykę współczesnego świata do cywilizacyjnych wyzwań przyszłości. Nie sposób nie udać się na taką wyprawę z takim przewodnikiem…
Grzegorz Kołodko wydaje mi się przypadkiem szczególnym. Chyba się w żadnym stadzie nie mieści i do żadnego stada nie pasuje. To jest osobny człowiek. Myślę, że może raczej być punktem orientacyjnym, niż jakimś zwornikiem. Koledzy ekonomiści patrzą na niego i pewnie sobie myślą: skoro się okazuje, że tyle razy to Kołodko miał rację, a nie Balcerowicz i jego drużyna, to może warto też słuchać, co dziś Kołodko mówi. Bo pewnie znów ma rację. Tak powstaje ta nowa chmura w polskiej ekonomii i debacie ekonomicznej.
Jacek Żakowski, „Polityka”

Profesor Grzegorz W. Kołodko – intelektualista i polityk, teoretyk i praktyk, autor prac opublikowanych w 26 językach. Najczęściej cytowany na świecie polski ekonomista. Uznany autorytet w dziedzinie teorii i praktyki rozwoju społeczno-gospodarczego. Doktor honoris causa i Honorowy Profesor dziesięciu zagranicznych uniwersytetów. W latach 1994–97 i 2002–03 był wicepremierem i ministrem finansów, realizując program postępowych reform i strategię szybkiego wzrostu. Odegrał znaczącą rolę w doprowadzeniu Polski do członkostwa w OECD oraz w integracji z Unią Europejską. W interdyscyplinarnych pracach pisze o długofalowych przekształceniach ekonomicznych i politycznych, kulturowych i demograficznych, technologicznych i ekologicznych, o czekającej nas przyszłości. Jego międzynarodowy bestseller „Wędrujący świat” ) ukazał się w dziesięciu językach. Członek Europejskiej Akademii Nauki, Kultury i Sztuki, wykładowca Akademii Leona Koźmińskiego. Meloman, maratończyk i podróżnik, który spenetrował 160 krajów.

Energia traktowana jest jako jedno z podstawowych obszarów aktywności państwa, stanowiąc jednocześnie o kształcie polityki energetycznej, a w dalszych etapach polityki gospodarczej. Intencją autorki jest zdefiniowanie rynku energii oraz ukazanie roli energii w gospodarce. Ponieważ rynek energii nie stanowi współcześnie rynku ograniczonego granicami państw, ważnym wydało się wskazanie na aspekty globalne i regionalne determinujące zmiany zachodzące na rynkach poszczególnych państw i na rynkach poszczególnych rodzajów nośników energii. Układ książki ma logiczny i spójny charakter, prowadząc czytelnika od pojęć ogólnych do szczegółów związanych z funkcjonowaniem rynku energii elektrycznej, ciepła, pierwotnych nośników energii i wreszcie paliw. Kolejne rozdziały zawierają omówienie specyfiki polskiego rynku energii, z uwzględnieniem warunków historycznych ich powstania oraz możliwości rozwoju.

Dobrze się stało, że Tomasz Wołek zdecydował się na przygotowanie wyboru swych tekstów. Był bowiem jedną z kluczowych postaci środowiska Ruchu Młodej Polski i bardzo znaczącym autorem.

Mocną stroną książki jest analiza rządów PiS. Wołek należał do publicystów, którzy bardzo wcześnie dostrzegli kierunek zmian w państwie wprowadzanych przez to ugrupowanie, i trafnie odczytał metodę sprawowania władzy przez Jarosława Kaczyńskiego. Był konsekwentnym krytykiem rządów PiS-u w latach 2005–2007 i w obecnej jej fazie, która zaczęła się w 2015 roku.
Aleksander Hall

Podzielam w pełni krytycyzm Wołka wobec rządów Jarosława Kaczyńskiego i jego PiS; podzielam też ostre diagnozy środowiska PiS, które dla mnie jest polskim wariantem postsowieckiego putinizmu.

Osobny podziw budzą we mnie refleksje Wołka o poezji Herberta, Krynic kiego czy Kelusa, świetne portrety Wałęsy, Jarosława Kaczyńskiego czy też Stanisława Cata-Mackiewicza. To książka uczciwa, odważna i ciekawa; książka bardzo osobista. A wreszcie – tę książkę świetnie się czyta.
Adam Michnik