WSTĘP
Jedno z pierwszych pytań, które stawiam studentom Podyplomowych Studiów Psychologii Sportu w warszawskiej AWF na pierwszym wykładzie z przedmiotu Psychologia sportu jako nauka dotyczy tego, czy psychologia sportu stanowi samodzielną subdyscyplinę psychologii. Zwykle zgadzamy się, że ma ona swoisty przedmiot badania. Zgodnie z definicją sformułowaną w 1996 przez FEPSAC (Europejską Federację Psychologii Sportu) psychologia sportu zajmuje się badaniem psychologicznych podstaw, procesów i efektów aktywności sportowej. Czy posługuje się jednak „własnymi”, specyficznymi dla sportu narzędziami pomiaru? Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca w odniesieniu do światowej psychologii sportu, istnieje bowiem wiele narzędzi do badania specyficznych dla sportu bądź ujawniających się w aktywności sportowej właściwości psychicznych np. lęku związanego ze współzawodnictwem sportowym, motywacji osiągnięć czy strategii radzenia sobie ze stresem w rywalizacji sportowej. Zdecydowanie trudniej jest wskazać dostępne w języku polskim skale i kwestionariusze odnoszące się do zachowania w kontekście sportowym. Zwykle zachęcam wtedy studentów do przystosowania do warunków polskich istniejących narzędzi jak i tworzenia własnych skal do badania istotnych w aktywności sportowej właściwości psychicznych.
W niniejszej monografii przedstawiamy efekty pracy młodych psychologów sportu, którzy podjęli trud adaptacji kulturowej znanych i uznanych narzędzi pomiarowych jak Skala do badania lęku związanego ze współzawodnictwem SCAT i Skala do badania intensywności stanu lęku CSAI-2R Martensa, Inwentarz Pewności Siebie w Sporcie TSCI Vealey, Skala Zachowań Trenerskich CBS-S autorstwa Cote’a, Yardleya i Haya, Skala Przywództwa w Sporcie LSS Chelladuraia i Saleha, Kwestionariusz Radzenia Sobie ze Stresem w Sporcie CICS Goudreau i Blondina, Skala Uzależnienia od Ćwiczeń EDS Hausenblas i Symons Downs, Kwestionariusz Motywacji do Tańca, którego autorami są Maraz, Király, Urbán, Griffiths i Demetrovics, Kwestionariusz Odporności Psychicznej Sportowca SMTQ Shearda i współautorów, Kwestionariusza Stanu Flow w Sporcie Jackson i Marsh oraz Kwestionariusza do badania wypalenia w sporcie – Athlete Burnout Questionnaire (ABQ) autorstwa T. D. Raedeke’a i A. L. Smitha. Prezentujemy także oryginalne narzędzia do badania perfekcjonizmu i poczucia lokalizacji kontroli w sporcie. Wszystkie prezentowane tu skale zostały ocenione pod względem psychometrycznym i spełniają wymagania stawiane psychologicznym narzędziom badawczym.
W imieniu wszystkich autorów wyrażam nadzieję, że stworzone przez nas narzędzia okażą się przydatne polskim psychologom sportu i aktywności fizycznej, zarówno zajmującym się prowadzeniem badań naukowych jak i działalnością praktyczną. Zależy nam na tym, by były one dostępne dla wszystkich psychologów zainteresowanych ich wykorzystaniem, dlatego Autorzy już w monografii udostępniają zaprezentowane od strony psychometrycznej skale. Prosimy równocześnie, by stworzonymi przez nas narzędziami posługiwały się jedynie osoby do tego uprawnione, posiadające tytuł zawodowy psychologa lub studiujące psychologię.
Monika Guszkowska