Przemyślenia Pawła Jasienicy na temat dawnej Polski, rzetelnie podparte faktami historycznymi i umieszczone w szerokim europejskim kontekście, napisane są w formie niezwykle ciekawych esejów. Ciągle fascynują świeżością sądów, mistrzowskim i niepowtarzalnym stylem kreślenia historycznych hipotez. Świetnie uzupełniają wiedzę, poszerzają horyzonty i w zajmujący sposób wyjaśniają zawiłości dziejowe z początków państwa polskiego.

W pierwszej części Podglebie – autor snuje rozważania na temat najważniejszych wydarzeń epoki piastowskiej, które doprowadziły do powstania zrębów narodu i państwa polskiego.

W drugiej części Zmiana kursu – autor przenosi nas w czasy unijnych układów z Litwą i z pasją prowadzi polemikę „na temat tzw. idei jagiellońskiej, która wywróciła środkowoeuropejski bieg rzeczy polskich i nadała im inny kierunek” (Aleksander Gieysztor, „Nowe Książki” 1961).

Myśli o dawnej Polsce Paweł Jasienica określił jako „posłowie do Polski Piastów, a jednocześnie przedsłowie do Polski Jagiellonów".