Adam Mickiewicz. Bryk bardzo niekonwencjonalny

Niniejsza książka stanowi przeredagowaną wersję rozprawy doktorskiej. Autor podjął próbę przekrojowej analizy japońskich sposobów przedstawień Afryki Subsaharyjskiej i jej mieszkańców w podręcznikach geograficznych od początku okresu Meiji do końca drugiej wojny światowej.

Rozważania na temat reprezentacji Afryki w wyżej wymienionych tekstach użytkowych poprzedzone są przedstawieniem kontekstu historycznego ukształtowania się japońskich narracji na temat tego kontynentu, począwszy od XVI wieku. Zamiarem autora jest ukazanie specyfiki transferu wiedzy o Innym – adaptacji informacji do aktualnych japońskich dyskursów intelektualnych czy sytuacji geopolitycznej kraju – w przypadku nieomal całkowitego braku stref bezpośredniego kontaktu oraz stosunków kolonialnych między jedynym niezachodnim mocarstwem przełomu XIX i XX wieku a Afrykanami Subsaharyjskimi.

Michał Koza – doktor literaturoznawstwa, pracuje jako adiunkt w Katedrze Krytyki Współczesnej na Wydziale Polonistyki UJ. Stypendysta Programu Fulbrighta, w ramach którego realizował projekt badawczy na Uniwersytecie w Buffalo. Laureat Stypendium Twórczego Miasta Krakowa 2020 oraz IX edycji konkursu im. Inki Brodzkiej-Wald za rozprawę doktorską poświęconą dyskursom etycznym w literaturze polskiej. Autor tekstów krytycznoliterackich, naukowych i wierszy. Publikował m.in. w „CLCWeb: Comparative Literature and Culture”, „Tekstach Drugich”, „Zagadnieniach Rodzajów Literackich”, „KONTENCIE”, „Popmodernie” i „Miesięczniku Znak”.


Co mają wspólnego etyka i literatura? Książka Michała Kozy proponuje świeże spojrzenie na to, jak teksty literackie włączają się w kulturową produkcję projektów i granic tego, kim jesteśmy i kim możemy być.



Część metodologiczna książki prowadzi przez analizę różnych sposobów etycznego czytania, by uważnie przyjrzeć się używanym w nich pojęciom i nadać im krytyczny, literaturoznawczy sens. Propozycja autora czerpie zwłaszcza z dokonań teorii krytycznej, posthumanizmu i neomarksizmu, zestawiając filozoficzne inspiracje z problemami wyobraźni literackiej, reguły fikcji z produkcją tożsamości i wspólnot, a myślenie etyczne z politycznym.



Zastosowaniu tych metod i technik jest poświęcona dalsza część książki. Autor omawia w niej wiodące trajektorie etyczne w literaturze polskiej w pierwszych dekadach po 1989 roku, na czele z indywidualizacją podmiotu i jego etykopolitycznych wizji „produkcji siebie” (jako konsekwencją późnokapitalistycznych przemian) oraz z patriarchalnym zawłaszczeniem i zakonserwowaniem określonych technik „bycia sobą”. By pokazać te tendencje jako zjawiska literackie, sięga m.in. do tekstów Jolanty Brach-Czainy, Szczepana Twardocha, Olgi Tokarczuk, Izabeli Filipiak, Marcina Świetlickiego i Ignacego Karpowicza, zakorzeniając dostrzegane problemy jeszcze w tekstach twórców Nowej Fali.



Z literaturoznawczych dociekań wyłaniają się ascetyczne, nostalgiczne i nomadyczne linie ujścia etycznej wyobraźni i produkcji literackich podmiotów. Jednocześnie metodologiczno-krytyczny obraz nakreślony w książce Michała Kozy pozostaje otwarty na rozwinięcia, dalsze różnicowanie i kontynuację namysłu nad etycznymi dyskursami kultury.

Wyróżnienie w kategorii epika w II Ogólnopolskim konkursie na Książkę Literacką Nowy Dokument Tekstowy”.
„B.Bomb to powieść Marty Kozłowskiej, którą z przekonaniem uznaliśmy za godną wyróżnienia. Autorka nawiązuje w niej do tradycji antywojennej satyry, aktualizując ją zagadnieniami o istotnym znaczeniu dla dzisiejszej wyobraźni społecznej. Nie nośność tematu podnosi rangę fikcji, ale właśnie literackie możliwości pisarki. Pokazują one złożoność i nieoczywistość znanych skądinąd zagadnień. Autorka stawia sobie i czytelnikom pytanie o miejsce sacrum we współczesnym świecie. Nie udziela na nie prostej odpowiedzi. Pyta o to, co dzieje się w momencie, w którym klasyczne rozpoznanie Eliadego uznającego jednostkę za homo religiosus przestaje mieć rację bytu. Marta Kozłowska wie, że natura nie znosi pustki, dlatego też z ironią przygląda się temu, jak ludzie radzą sobie z nową sytuacją egzystencjalną”.
(z laudacji jury)

Przypomniane i zrekontekstualizowane przez Autorkę nowele nie pozwalają się już traktować protekcjonalnie jako przykłady literatury minorum gentium. Domagają się nowych interpretacji nowego rozmieszczenia zarówno na mapie literackich zjawisk polskiego romantyzmu, jak i w hierarchii ważnych w epoce gatunków. Przede wszystkim jednak zaproponowane przez Wojciechowską odczytania romantycznych nowel fantastycznych pozwalają z zupełnie innej perspektywy spojrzeć na kulturę literacką „południa” polskiego XIX wieku, pozwalają wskazać niedoceniane do tej pory obszary tematyczne i zjawiska estetyczne. W kontekście oświeceniowo-romantycznego przesilenia, jakiego świadkiem była tamta epoka, nowele fantastyczne stają się rodzajem pryzmatu, który pozwala rozpoznać pierwsze symptomy narodzin nowoczesności – z jej wewnętrznymi sprzecznościami, nakierowaniem na dysonanse relacji jednostka a społeczeństwo, ambiwalentnym stosunkiem do nowoczesności, wreszcie dialektyczną relacją między doświadczanym odczarowaniem świata i marzeniem o jego ponownym zaczarowaniu. (z recenzji Iwony Węgrzyn)

Gabriela Jarzębowska – adiunktka na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Stypendystka Komisji Fulbrighta na Wesleyan University (2018 - 2019), visiting scholar na Uniwersytecie w Linköping (2016) i University of California at Santa Cruz (2019). Absolwentka I edycji Szkoły Ekopoetyki, laureatka konkursu Preludium 14 (NCN) i IX edycji konkursu im. Inki Brodzkiej-Wald na najlepszą pracę doktorską obronioną
w 2020 roku. Wygłaszała wykłady gościnne m. in. na Uniwersytecie Stanforda, Wesleyan University i Rachel Carson Centre. Zajmuje się antropozoologią i humanistyką środowiskową, podejmując badania nad retoryką konfliktów środowiskowych, modelami reprezentacji zwierząt w kulturze i mediach oraz mechanizmami ich włączania w procesy modernizacji.
Czystka gatunkowa… to jedna z najciekawszych publikacji, jaką ostatnio czytałam – to świeża i odważna próba transdziedzinowych badań, niezwykle erudycyjna, oparta na dogłębnej analizie zróżnicowanego materiału źródłowego i bogata w najnowsze koncepcje teoretyczne książka, którą czyta się jednym tchem. Publikacja doskonale wpisuje się zarówno w założenia nowej humanistyki, jak i stanowi świetny przykład praktykowania humanistyki zaangażowanej, tzn. działa – ma mocny wymiar performatywny. Po jej przeczytaniu nie można już patrzeć na szczury w stereotypowy sposób.
Z recenzji prof. Ewy Domańskiej

„Epaminondas” Stanisława Konarskiego – to dramat osnuty na motywach historycznych, przywołujący autentyczne wydarzenia z IV w. p.n.e., gdy w świecie greckim na krótki czas hegemonem zostały Teby. Wojska tej beockiej polis w roku 371 p.n.e. pod Leuktrami pokonały Spartę, dotychczas najpotężniejszą siłę Hellady. Zwycięskim wodzem Teban w wiekopomnej bitwie, pierwszym starciu w dziejach wojen, w którym mniejsze siły pokonały przeważającego liczebnością żołnierzy przeciwnika, był genialny wódz Epaminondas (zastosował tzw. szyk ukośny – do dziś nie wiemy, na czym dokładnie polegał). Konarski sięgnął po dramatyczny epizod jego biografii: kiedy Epaminondas powrócił z kolejnej wojennej wyprawy, został oskarżony przez Teban o bezprawne przedłużenie sobie czasu dowództwa, za co tebańskie prawo przewidywało karę śmierci, a fakt, że pokonał wroga i ocalił niepodległość Teb, nie miał tu w przekonaniu jego przeciwników żadnego znaczenia. Jednak w tym sztafażu starożytnej Grecji, jej chwiejnego ludu, nic nie wartych synów słynnych ojców, przeciwników politycznych wykorzystujących wszelakie kazusy prawne, Konarski pragnął przedstawić widzom w teatrze pijarskiego Collegium Nobilium obraz zgubnych praktyk polskiego ustroju politycznego, a niejako przy okazji przedłożyć młodym ludziom tezę, że na zaszczyty i szacunek współobywateli każdy musi zasłużyć sobie sam.