Administracja publiczna Wyzwania w dobie integracji europejskiej

„Studia Politicae Uniwersitatis Silesiensis” od prezentowanego tomu 18 są oficjalnie czasopismem o charakterze półrocznika. Jednak, jak zawsze, teksty – będące efektem badawczych prac politologów z katowickiego ośrodka naukowego i przedstawicieli innych krajowych jednostek naukowo-badawczych stanowią zawartość periodyku firmowanego przez Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego – pomieszczono w działach tematycznych. Tym razem są to: „Myśl polityczna”, „Systemy polityczne”, „Polityki publiczne”, „Stosunki międzynarodowe”, „Komunikowanie społeczne”, „Recenzje i omówienia”.
W pierwszym z działów znalazły się dwa teksty: Lucjana Wrońskiego „Pamięć o początkach ustanowienia ładu politycznego a jego prawomocność” oraz Małgorzaty Zarębskiej „Nowożytność i chaos współczesności. Koncepcja »nowej nauki polityki« w ujęciu Erica Voegelina”.
W dziale drugim pomieszczono cztery teksty: Sebastiana Kubasa „Legitymizacja i alternacja władzy na Węgrzech”, Roberta Rajczyka „Prawno-instytucjonalny wymiar podmiotowości politycznej mniejszości etnicznych w Republice Kosowa”, Bartłomieja H. Toszka „Anglicanorum Coetibus jako instrument restytucji wpływów Kościoła katolickiego w Anglii i Walii” oraz Dominika Szczepańskiego „The course of competition and political consequences of the municipal elections in Rzeszów in 2014”.
Dział „Polityki publiczne” zawiera tylko jeden artykuł Natalii Stępień-Lampy „Główne zmiany w oświacie w pierwszym roku rządów Prawa i Sprawiedliwości”.
W kolejnym dziale – o stosunkach międzynarodowych – znajdujemy opracowania Anny Czyż „Państwa Grupy Wyszehradzkiej wobec kryzysu migracyjnego” i Mirona Lakomego „Cyber-jihad comme une menace pour la sécurité des États”. Swoje teksty publikują też Marian Mencel „Japonia w polityce bezpieczeństwa ChRL” oraz Tomasz Okraska „Spór terytorialny o Archipelag Spratly na Morzu Południowochińskim – wybrane aspekty”.
Aspekty komunikowania społecznego w kolejnym dziale przybliżają Katarzyna Brzoza „Mężczyzna w wirtualnym świecie. Polskie portale internetowe dla mężczyzn” i Monika Kornacka-Grzonka „Lokalne portale internetowe – przyszłość komunikowania medialnego na poziomie lokalnym”.
Tom zamyka recenzja książki Andrzeja Kubki „Modele demokracji w Skandynawii”, dokonana przez Roberta Radka.

„W recenzowanej pracy mamy do czynienia z interesującym w naukowej literaturze przedmiotu spojrzeniem na podstawy integracji europejskiej. Autorzy skoncentrowali się tu na precyzyjnym ukazaniu miejsca i ważności polityk UE. Problemem, a zarazem celem badawczym recenzowanej pracy w ujęciu generalnym jest bez wątpienia próba teoretycznego wyjaśnienia relacji i zależności, a tym samym interakcji występujących w ramach wspólnoty integracyjnej, jaką kształtuje Unia Europejska i jej wszystkie podmioty”.
Z recenzji naukowej prof. zw. dr. hab. Zbigniewa Czachóra
(Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)

Książka analizuje stan obecny Unii Europejskiej na przykładzie wybranych zagadnień oraz prezentuje możliwe kierunki jej rozwoju zarówno w płaszczyźnie polityczno-społecznej, jak i ekonomicznej oraz prawnej. Badaniom zostały poddane kwestie dotyczące: integracji europejskiej, legitymizacji społecznej, roli UE na arenie międzynarodowej, przestępczości zorganizowanej, migracji, sytuacji kobiet, modelu gospodarczego UE oraz strefy euro. Aktualność poruszanych kwestii stanowi zaletę opracowania. Publikacja adresowana jest do teoretyków, praktyków oraz studentów zajmujących się
tematyką przyszłości Unii Europejskiej.

Artykuły zamieszczone w książce dotyczą szeroko rozumianego bezpieczeństwa w różnych jego aspektach. Oprócz najbardziej rozpoznawanego bezpieczeństwa w stosunkach międzynarodowych mowa również problematyki bezpieczeństwa zdrowotnego, a więc w systemie ochrony zdrowia. W pracy są też różne podejścia do kwestii bezpieczeństwa, poczynając od analizy terminologicznej, a skończywszy na roli orzecznictwa sądowego w definiowaniu granicy między bezpieczeństwem obywateli i państwa, a prawami obywatelskimi w demokratycznym ustroju.
Autorzy omawiają takie szczegółowe kwestie jak: zagadnienia związane z przedstawieniem teoretycznego aspektu funkcjonowania bezpieczeństwa międzynarodowego; analiza potencjalnych niebezpieczeństw wynikających z planowanych reform Unii Europejskiej, a także ich wpływu na bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne UE; rola Unii Europejskiej w budowaniu polityki antynikotynowej w państwach członkowskich; rola, jaką odgrywa bądź może odgrywać terytorium Półwyspu Bałkańskiego w zapewnianiu bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej; aktywność Norwegii w Arktyce oraz jej wpływ na tworzenie środowiska bezpieczeństwa w Arktyce; wyzwania jakie stoją przed organami sądowniczymi w Polsce i Wielkiej Brytanii dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa oraz funkcjonowania służb odpowiedzialnych za jego utrzymanie; kompetencje jednostek samorządu terytorialnego w kwestii utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Wojny i konflikty zbrojne towarzyszą człowiekowi od zarania dziejów. Nie zanosi się na to, że zostaną wyeliminowane ze światowego porządku w nadchodzącym czasie. Każda wojna kończy się wygraną jednej ze stron, czy to pojedynczego kraju, czy też zawiązanego wcześniej sojuszu. Regułą jest, że to właśnie zwycięzca określa nowo powstały ład powojenny oraz doprowadza do podpisania traktatu pokojowego, kończącego formalnie prowadzone działania zbrojne. W taki właśnie sposób powstały Liga Narodów i jej następczyni, funkcjonująca po dziś dzień, Organizacja Narodów Zjednoczonych. Podmioty te miały, i nadal mają, gwarantować powstrzymywanie się od działań zbrojnych oraz rozwiązywanie sporów pomiędzy państwami na zasadzie pokojowej, opartej na szeroko pojętej zgodzie krajów do nich należących.
W niniejszym opracowaniu autor starał się przybliżyć czytelnikowi najważniejsze – według niego – organizacje o charakterze międzynarodowym, które realnie przyczyniły się do formowania światowego pokoju i bezpieczeństwa. Intencją autora było wskazanie czytelnikowi ważniejszych dokumentów oraz aktów prawnych, mających rzeczywisty wpływ na kształtowanie się polityki omawianej organizacji, a przede wszystkim na decyzje podejmowane przez kraje w nich uczestniczące, w sytuacji ścierania się interesów uczestników kontaktów międzypaństwowych, które charakteryzuje przede wszystkim anarchiczna natura systemu międzynarodowego, a nie wewnętrzne atrybuty poszczególnych państw. Charakter podmiotów polityki globalnej umożliwia funkcjonowanie mechanizmu równowagi sił, za pomocą którego państwa nie dopuszczają do ograniczenia swojej autonomii i uzależnienia się od innych. Odpowiednio kształtowana polityka zagraniczna prowadzi więc do wzajemnego zaufania oraz wzrostu stabilności i dobrobytu w ramach obopólnych stosunków. Sytuacje taką może wyłącznie zapewnić współdziałanie w ramach partnerstwa w organizacji o charakterze subnarodowym.
Zamierzeniem autora było zgromadzenie w jednym miejscu zarówno podstawowych informacji dotyczących każdej omawianej organizacji, jak i wybranych przez niego aktów prawnych oraz dokumentów wpływających w sposób wymierny na formowanie się ich polityki bezpieczeństwa. Przytaczając słowa Alberta Einsteina: „Istnieje tylko jedna droga do osiągnięcia pokoju i bezpieczeństwa – utworzenie organizacji ponadnarodowej…”, autor żywi nadzieję, że funkcjonujące współcześnie organizacje o charakterze ponadnarodowym spełnią stawiane przed nimi zadania i utrzymają obowiązujący dziś światowy ład i porządek. Czy to się uda, pokaże czas. To od decydentów politycznych oraz prowadzonej przez nich, odpowiednio dobranej, grze dyplomatycznej zależeć będzie los ewentualnych ofiar przyszłych konfliktów i wojen. Miejmy nadzieję, że będzie ich jak najmniej.
W prezentacji organizacji i ich aktów prawnych zastosowano kryterium czasowe. Rozważania rozpoczęto od Ligi Narodów, jako podmiotu międzynarodowego ustalającego porządek światowy po zakończeniu I wojny światowej. Pomimo faktu, że organizacja ta nie spełniła pokładanych w niej nadziei, jednak stwarzała podstawę do ustalenia norm międzynarodowych obowiązujących po dziś dzień. Kolejnym omawianym podmiotem jest sukcesorka Ligi Narodów, czyli Organizacja Narodów Zjednoczonych. Jest to najważniejszy organ polityczny o charakterze ogólnoświatowym, który za podstawowy cel swojej działalności stawia zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwój współpracy między narodami oraz popieranie przestrzegania praw człowieka. Następnym omawianym sojuszem o charakterze globalnym jest Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego. Autor starał się opisać NATO w sposób jak najbardziej przystępny. Pamiętając, że jest to niezwykle istotny „gracz” na arenie międzynarodowej w zakrsie kształtowania światowego pokoju i bezpieczeństwa, nie należy zapominać, że rejonem zainteresowania Sojuszu jest cały współczesny świat, a nie tylko tzw. obszar traktatowy. W dalszej części przedstawiona została subregionalna Rada Europy. Jej działalność jest wyjątkowo ważna, ponieważ w ramach prowadzonego w niej dialogu uchwalono między innymi Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz Europejską Konwencję o Zwalczaniu Terroryzmu. Następną opisywaną organizacją jest Unia Europejska. Funkcjonowanie jej w dużym stopniu opiera się na współpracy z innymi podmiotami międzynarodowymi, w tym przede wszystkim z NATO. Istotne kwestie działalności Unii mają związek z podejmowanymi działaniami politycznymi w zakresie prowadzenia wspólnej polityki zagranicznej i obrony. Ostatnim omawianym podmiotem jest Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Zrzesza ona w swoich szeregach kraje spoza Europy, dlatego też jej działalność w wymiernym stopniu przyczynia się do kształtowania się światowego bezpieczeństwa oraz budowania wzajemnego zaufania pomiędzy krajami współpracującymi. W ramach prowadzonych konsultacji przyjęte zostały dwa jakże istotne dokumentu kształtujące porządek światowy, a mianowicie Traktat o Konwencjonalnych Siłach Zbrojnych w Europie oraz Traktat o Otwartych Przestworzach.

Wielowymiarowość bezpieczeństwa rodzi potrzebę zarządzania nim. Zarządzanie bezpieczeństwem jest procesem polegającym przede wszystkim na zapobieganiu zagrożeniom, ale również przygotowania kraju do efektywnego funkcjonowania w warunkach kryzysów, konfliktów i wojny, a później sprawnej odbudowy.

Wiek XXI wręcz rewolucyjnie zmienia problematykę bezpieczeństwa państwa. Zwiększa się liczba wyzwań i podmiotów biorących udział w różnorodnych przedsięwzięciach i oczekiwaniach na ochronę swoich wartości. W konsekwencji bardzo trudne jest przewidywanie rozmiaru skutków zagrożeń związanych m.in. ze wzrostem liczby ludności, zmianami środowiska naturalnego, globalizacją, fundamentalizmem, terroryzmem oraz rozwojem nauki i techniki. Polityka bezpieczeństwa współczesnego państwa musi zakładać budowę różnych scenariuszy rozwoju.


Publikacja powstała we współpracy z Komitetem Głównym Olimpiady Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym oraz Uniwersytetem Warszawskim.

Praca zbiorowa, której autorzy podejmują kwestie bezpieczeństwa w szerokim ujęciu, wychodząc poza rozumienie go w kategoriach militarnych i politycznych. W swoich tekstach analizują także inne jego aspekty: społeczne, prawne, ekonomiczne, etniczne, wyznaniowe, informacyjne itp. Autorzy ukazują bezpieczeństwo państwa jako złożony proces i zarazem cel strategiczny, wymagający uwzględnienia zmian zachodzących w otoczeniu zewnętrznym i wewnętrznym państwa oraz podejmowania racjonalnych decyzji i działań.