Aforyzm Europejski. Studia I Szkice

Antologia ukazuje niezwykle dynamiczny i różnorodny obraz Łodzi, począwszy od pierwszej połowy XIX wieku aż do wybuchu II wojny światowej – okresu, kiedy miasto przestało być wieloetniczną i wielokulturową metropolią, w której główną rolę odgrywał przemysł tekstylny.
Znajdują się tu utwory pisane po polsku, niemiecku, rosyjsku oraz w jidysz. Tom zawiera teksty publicystyczne, utwory z pogranicza literatury i publicystyki, szkice społeczno-obyczajowe, obrazki, fragmenty korespondencji, jak również wspomnienia i druki ulotne.
Znaczna część tych utworów przez wiele dziesięcioleci pozostawała nieznana czytelnikom. Ich przypomnienie pozwala pokazać ówczesne życie miasta i jego mieszkańców, kontrasty społeczne, dynamiczny rozwój oraz napięcia w obrębie łódzkiej społeczności.

Przypomniane i zrekontekstualizowane przez Autorkę nowele nie pozwalają się już traktować protekcjonalnie jako przykłady literatury minorum gentium. Domagają się nowych interpretacji nowego rozmieszczenia zarówno na mapie literackich zjawisk polskiego romantyzmu, jak i w hierarchii ważnych w epoce gatunków. Przede wszystkim jednak zaproponowane przez Wojciechowską odczytania romantycznych nowel fantastycznych pozwalają z zupełnie innej perspektywy spojrzeć na kulturę literacką „południa” polskiego XIX wieku, pozwalają wskazać niedoceniane do tej pory obszary tematyczne i zjawiska estetyczne. W kontekście oświeceniowo-romantycznego przesilenia, jakiego świadkiem była tamta epoka, nowele fantastyczne stają się rodzajem pryzmatu, który pozwala rozpoznać pierwsze symptomy narodzin nowoczesności – z jej wewnętrznymi sprzecznościami, nakierowaniem na dysonanse relacji jednostka a społeczeństwo, ambiwalentnym stosunkiem do nowoczesności, wreszcie dialektyczną relacją między doświadczanym odczarowaniem świata i marzeniem o jego ponownym zaczarowaniu. (z recenzji Iwony Węgrzyn)

O tym, co kto pokochał – Kazimierz Nowosielski.
Książka składa się z dwudziestu jeden szkiców, które różnią się od siebie zarówno swym gatunkowym ciężarem, stopniem odkrywczości, jak i sposobem ujmowania materii literackiej – od ujęć przekrojowych, o nachyleniu syntetycznym, po analizy pojedynczych wierszy. Wypada jednak docenić wysiłki autora, który stara się uruchomić rozmaite mechanizmy spajania pojedynczych esejów w pewną hybrydyczną całość. Rolę spoiwa pełni tytułowe pojęcie miłości. Jest ono rozumiane bardzo szeroko – tak właśnie, by mogło objąć rozmaite sfery rzeczywistości, o czym autor przekonująco pisze we wstępie do swego opracowania.

A przecież pod piórem Nowosielskiego ich postaci ożywają, zaczynają mówić własnym głosem, trafiają do naszych umysłów i serc jakimś osobnym tonem, wobec którego trudno przejść obojętnie.
z recenzji prof. dr. hab. Wojciecha Kudyby

Publikacja zawiera głównie interpretacje konkretnych wierszy, ale także omówienia tomów lub całej twórczości poetów – przede wszystkim Nowej Fali i twórców skupionych wokół pisma „Topos”, chociaż Czytelnik znajdzie też teksty poświęcone Zuzannie Ginczance – poetce należącej do generacji piszącej jeszcze w II Rzeczpospolitej – czy Urszuli Kozioł oraz poetek i poetów urodzonych w latach 50., jak Marta Fox, Anna Frajlich, Jan Polkowski i Jacek Kaczmarski. To zbiór komplementarny ważny dla szerokiego grona humanistów.

Empatia, gościnność i solidarność oraz ich przeciwieństwa pozostają w ścisłym związku z kwestią stosunku do inności i do tego, co własne, są więc zasadnicze dla rozważań nad odrzucanymi, a mimo to wciąż panującymi dyskursami zaborczej władzy. Zebrane w tej książce studia, dotyczące tekstów od wieku XIX do współczesności, podejmują refleksję nad tym, co łączy i różnicuje tytułowe pojęcia. Koncentrują się one wokół zagadnień, które okazały się dla autorów najważniejsze: empatii, gościnności i solidarności wobec przesiedleńców, kobiet, pozaludzkiego, a także na Kresach oraz na obrzeżach literatury i w poezji. Z perspektywy badań postzależnościowych empatia, gościnność i solidarność mają różne odmiany, mogą stawać się kategoriami politycznymi i nierzadko przechodzą w swoje zaprzeczenia: wrogość czy wyobcowanie. Poświadczane formami narracyjnymi przekładają się na działania pisarskie i czytelnicze, reprezentację, poetykę i retorykę tekstu. W tym ujęciu literatura nie tylko odzwierciedla relacje międzyludzkie oraz postawy wobec wszelkich czujących istot i bytów nieożywionych, ale również zmienia świat, ma funkcję performatywną jako ważna praktyka etyczna.

Refleksja humanistyczna nad sprawami trapiącymi ludzkość wydobywa wyspecjalizowane nierzadko wątki (jak epidemia, uzależnienie, dysfunkcja) i czyni z nich zagadnienia uniwersalne, a więc wspólne, ogólnoludzkie. Takie poszerzanie perspektyw pozwala na zaproszenie do dyskusji przedstawicieli różnych dyscyplin oraz – co równie istotne – budzi społeczną świadomość i wrażliwość. Autorki i Autorzy tekstów pomieszczonych w tym tomie bacznie przyglądają się fenomenom kulturowym, literaturze, językowi i komunikacji, oswajają sytuacje kryzysowe i nadzwyczajne poprzez ich wielostronne oświetlenie. Dzięki zróżnicowaniu stylów, gatunków i epok poddanych oglądowi zyskujemy nie tylko przekonanie o niejednorodności przestawień epidemii, chorób, patologii – ale jesteśmy jako społeczeństwo lepiej przygotowani do kolejnych trudnych zdarzeń i sytuacji granicznych. Z recenzji dr hab. Agnieszki Kuli, prof. UAM Dominantą tomu łączącą zawarte w niej teksty jest zgodnie z tytułem publikacji perspektywa maladyczna, dodatkowo doprecyzowana w poszczególnych kategoriach tytułowych. Stąd uwaga badaczy została skupiona na topice epidemicznej powiązanej z różnymi chorobami, a także patologiami. Atutem książki jest z całą pewnością zaprezentowana wieloperspektywiczność spojrzenia na wspomniane wyżej zagadnienia, bo choć wszystkie głosy badaczy pomieszczone w tomie można połączyć wspólnym mianownikiem nauk humanistycznych, to w konkretnych rozwiązaniach różnią się one w znaczący sposób. […] Sam pomysł tomu oceniam jako niezwykle trafny, bowiem nie tylko wpisuje się on w coraz popularniejszy (także w naszym kraju) dyskurs „chorobowy”, ale też podejmuje problematykę, od której w ostatnich latach nikt z nas nie mógł uciec: doświadczenia pandemicznego i powszechnego zagrożenia coraz groźniejszymi chorobami, które, jak pokazały ostatnie lata, potrafią zdezorganizować nie tylko funkcjonowanie służby zdrowia, ale też życie społeczne i kulturalne. Uwidocznienie, że tego typu sytuacja nie jest wyłącznie znakiem współczesności, ale ma swoje (różne) źródła w minionych wiekach, pozwala inaczej spojrzeć na otaczającą nas rzeczywistość. Z recenzji dr. hab. Marka Kurkiewicza, prof. UKW