Akcja Specjalna Wisła

Wstrząsający i liryczny, smutny i wesoły, pełen ciepła i ostro tnący łajdaków, melancholijny i szyderczy… zapis czy urywki z bardzo bogatego życia sprzed wojny, z czasów ludobójstwa, czasów mniejszych i większych świństw Polski socjalizmu i wreszcie współczesnych, w których życie autora, jak i nasze przeplata się z bezsensowną polityką. Wspaniała literatura w chronologicznym zapisie miesięcy i lat, o których autor tak subiektywnie i sugestywnie opowiada, że wystarczy na chwilę się w niej zagłębić, by poczuć to co on.


…X 1945 - W hotelu Sejmowym przyjmował grupę towarzysz Szleyen, „Hiszpan”, teraz wysoki działacz partyjny, erudyta. Tak, to wszystko jeszcze byli inteligenci. Szleyenową uważano za wybitną tłumaczkę literatury hiszpańskiej.
Po wojnie Szleyenowie adoptowali dwie dziewczynki, sieroty. W marcu 1968 odchowane już dorosłe panny zwróciły się do władz partyjnych, że nie chcą być córkami żydowskich rodziców. Żeby unieważniono adopcję. Partia przywróciła im katolickie nazwisko. Samotna już wtedy Szleyenowa została opuszczona przez dziewczyny, które zdążyła pokochać…



…Opowiada Kurkiewicz, że był „przez krótką chwilę samozwańczym, niezrzeszonym aktywistą antynikotynowym”. Wybrał w pociągu miejsce w wagonie „dla niepalących”. W korytarzu dużo było dymu. Pyta konduktora: „Czy to wagon w całości dla niepalących?”. „A tak”. „Czyli nikomu nie wolno palić?” „Nie wolno”. Po chwili konduktor, wspaniałomyślnie: „Ale zapal pan sobie!”.
Czy nie powiedziałem kiedyś w wywiadzie: „Cudowny kraj ta Polska!”? Można palić tam, gdzie nie wolno. Można głosić nienawiść, rasizm, antysemityzm – chociaż prawo tego zabrania. Można kontynuować przemarsz faszystowski, chociaż ratusz nakazał manifestację rozwiązać. „Wyspa wolności!”...

"Autorska monografia Adama Dziuby „Nowa linia” na czasy po odwilży (1957–1961), jest trzecą i ostatną częścią cyklu Czas przełomu. Destalinizacja, rok 1956 i koniec odwilży w województwie stalinogrodzkim/katowickim (1953–1961), napisanego przez trzech historyków katowickiego Oddziału IPN i składającego się na dzieje województwa stalinogrodzkiego/katowickiego w latach 1953–1961.
Tom stanowi próbę opisania kierunku przemian zachodzących w popaździernikowych realiach na lokalnej scenie politycznej, a polegających na odchodzenia od politycznej odwilży i ponownej stabilizacji systemu komunistycznego, choć w zmienionych okolicznościach politycznych i społecznych, dopuszczających m.in. poszerzenie sfery prywatności obywateli i mniejszą represyjność policji politycznej. Autor w centralnym punkcie swych dociekań postawił wpływ śląsko-zagłębiowskiej organizacji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na polityczno-społeczne otoczenie oraz przebieg działań zmierzających do zmodernizowania lub zrekonstruowania zachwianego w 1956 r. systemu kontroli nad gospodarką, administracją i zorganizowanymi formami życia społeczno-politycznego.
Szczegółowe analizy tak zarysowanej problematyki mają uzupełnić obraz funkcjonowania województwa katowickiego o bardzo słabo rozpoznaną dotąd aktywność PZPR w omawianym okresie, sprawującej na Górnym Śląsku, w Zagłębiu Dąbrowskim oraz na ziemi częstochowskiej niepodzielną władzę polityczną i ekonomiczną.
"

Kolejna po „Seksbombach PRL-u” bogato ilustrowana opowieść Krzysztofa Tomasika o kinie, seksie i PRL-u snuta poprzez biografie gwiazd polskiego filmu. Tym razem bohaterki – Ewa Krzyżewska, Halina Kowalska, Anna Chodakowska, Marzena Trybała, Ewa Sałacka i Maria Probosz – reprezentują typ dużo odważniejszy seksualnie, bardziej demoniczny. Po części jest to związane z latami, na które przypadają ich największe sukcesy – w latach 70. i 80. możliwe było bowiem silniejsze akcentowanie seksualności w filmach.
Z opowieści wyłonią się różne modele symbolu seksu, ponieważ każda z opisywanych aktorek reprezentowała inny typ erotyzmu, począwszy od najbardziej tajemniczej femme fatale (Ewa Krzyżewska), przez atrakcyjną zalotną blondynkę, specjalistkę od komedii (Halina Kowalska), gwiazdę teatru Hanuszkiewicza i Grzegorzewskiego, która w filmie grała kobiety demoniczne i prostytutki (Anna Chodakowska), często obsadzaną w rolach kostiumowych aktorkę o kształtach klasycznej seksbomby (Marzena Trybała), aż do ekscentrycznej Ewy Sałackiej oraz Marii Probosz, odtwarzającej w latach 80. role współczesnych dziewczyn zatracających się w miłości, seksie i nałogach, która w życiu prywatnym powtórzyła tę drogę.

Józef Korycki przez całe dorosłe życie walczył z komunizmem. Nazwany przez Podlasian Janosikiem Podlaskim, rabował sołtysów i innych przedstawicieli peerelowskiej władzy, a pieniądze rozdawał biednym chłopom. Dla peerelowskiego aparatu propagandowego pozostawał zwykłym bandytą. Urodzony w 1934 roku Józef Korycki przez całe dorosłe życie walczył z komunizmem. Nazwany przez Podlasian Janosikiem Podlaskim, rabował sołtysów i innych przedstawicieli peerelowskiej władzy, a pieniądze rozdawał biednym chłopom. W stanie wojennym władza ochrzciła go „wrogiem publicznym numer 1”. Po kilku nieudanych obławach został wreszcie osaczony w lesie przez armię milicji i wojska 14 maja 1982 roku. Nie widząc szansy na ucieczkę, krzyknął „Niech żyje Polska!” i strzelił sobie w głowę z sowieckiego pistoletu nagant. Po kilku dniach obudził się w szpitalu, częściowo sparaliżowany. Następne cztery lata, walcząc z paraliżem, spędził w więzieniu na Rakowieckiej, szykanowany przez administrację. Nigdy się nie poddał.

Stworzony przez Niego „Tygodnik Powszechny” w najciemniejszych czasach PRL-u stał się jedyną trybuną dla wybitniejszych twórców – niezależnie od ich poglądów: decydowała jedynie wartość ich dzieł.
Tylko dzięki Niemu zaczęła się ewolucja polskiego Kościoła w kierunku wytycznych II Soboru. „Tygodnik” był jedynym ciąg­łym ośrodkiem niepodległościowym – prowadził walkę z przerostami nacjonalizmu, z antysemityzmem. Walcząc o prawa człowieka, stał się szkołą tolerancji. Całą tę akcję Turowicz prowadził pragmatycznie, dyskretnie, z dużym kunsztem dyplomacji, aby uchronić swój warsztat pracy, ale nie unikał w kryzysowych momentach twardych decyzji, które mogły spowodować zamknięcie pisma, jak to miało miejscu w dniu, kiedy odmówił uczczenia śmierci Stalina na łamach pisma. Brał czynny udział w powstaniu „Solidarności”, nie angażując się jednak w żadne rozgrywki koteryjne czy personalne. Taką postawę zachował również po odzyskaniu niepodległości. Z pozycji całkowitej niezależności nigdy nie wahał się walczyć w swój dyskretny sposób ze szkodliwymi zjawiskami życia politycznego, z Kościołem włącznie. Turowicz stał się powszechnie uznanym autorytetem moralnym nawet dla swych przeciwników. Zjawisko zupełnie wyjątkowe w Polsce.
JERZY GIEDROYC

„Kilka dni” to książka, która jest szkicem do portretu pokolenia lat sześćdziesiątych, widzianego przez pryzmat grupy przyjaciół – studentów krakowskich uczelni. Autor zapisał w niej swoje wspomnienia w formie esejów, które nie koncentrują się tylko na jego osobistych doświadczeniach, ale rysują obraz całego pokolenia. Opisał też bogate życie kulturalne miasta – niezapomniane spektakle teatru Kantora czy krakowskie prawykonania dzieł muzyki Krzysztofa Pendereckiego.
Grzegorz Kościński jako naoczny świadek historycznych wydarzeń wspomina między innymi odsłonięcie pomnika Grunwaldzkiego w 1976 roku i wybór Karola Wojtyły na biskupa Rzymu; lata komuny, tragedię w Gdańsku i „sukcesy” ery gierkowskiej; Solidarność i przemiany roku 1980; stan wojenny i „tajemnicę Okrągłego Stołu”; katastrofę elektrowni w Czarnobylu w 1986 roku i pierwsze „wolne wybory” 4 czerwca 1989 roku.
Z perspektywy minionych czterdziestu lat konfrontuje wizję współczesnej Polski z jej obrazem, przechowanym w pamięci jako kraju swojego dzieciństwa i młodości. Dzięki niemu czytelnik może poznać obraz z życia szkoły w latach siedemdziesiątych i dokonywane w tym czasie przez młodych ludzi wybory swojej drogi życiowej. Snuje też refleksje, jak przemiany polityczne i społeczne wpłynęły na losy pokolenia lat sześćdziesiątych.
W drugiej części książki wspomnienia autora przeplatają się z reportażami z podróży do Norwegii, która stała się dla niego „drugim domem i gdzie ukazał niezwykłość i wyjątkowość tego kraju.