Aksjologiczne podstawy kryminalizacji w społeczeństwie ponowoczesnym

Prezentowany komentarz stanowi kontynuację komentarza do części ogólnej kodeksu karnego (wyd. 2, Warszawa 2012). Zawiera obszerną analizę przestępstw stypizowanych w przepisach części szczególnej kodeksu z uwzględnieniem bogatego dorobku doktryny i judykatury w tym zakresie.

W publikacji szczegółowo omówiono dokonywane w ostatnich latach zmiany kodeksu, a zwłaszcza dotyczące przestępstw przeciwko:

- środowisku oraz bezpieczeństwu w komunikacji;
- wolności, w tym także wolności seksualnej i obyczajności;
- działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, a także przeciwko wymiarowi sprawiedliwości;
- obrotowi gospodarczemu, w tym nowego przestępstwa narażającego na szkodę nadużycia zaufania.
Przedstawiając poszczególne regulacje, autorzy zajmują stanowisko odnośnie do kwestii budzących wątpliwości w praktyce wymiaru sprawiedliwości. Poddają również analizie nie zawsze jednolite orzecznictwo, które wpływa na interpretację obowiązujących regulacji, np. w zakresie przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu.

Publikacja zawiera przystępne omówienie wielu rodzajów pism – nie tylko wszczynających postępowanie, lecz także stanowiących środki odwoławcze od wydanych rozstrzygnięć. Zaprezentowano w niej najważniejsze pisma procesowe: pozwy, apelacje, akty oskarżenia sporządzane w toku postępowań oraz propozycje czynności, które należy podjąć w celu ich poprawnego i skutecznego wniesienia. Wzory pism przedstawiono w sposób praktyczny, z objaśnieniem i wskazaniem przykładów czynności podejmowanych w określonych sytuacjach procesowych. Objaśnienia prowadzą czytelnika krok po kroku tak, aby w sposób należyty mógł przygotować własne pismo według uniwersalnego wzoru. 10. wydanie uwzględnia zmiany dotyczące m.in.: • uzupełnienia treści aktu oskarżenia o informację o złożonym przez oskarżonego oświadczeniu o wyrażeniu zgody na dokonywanie doręczeń na adres do doręczeń elektronicznych, • umożliwienia oskarżonemu w toku przesłuchania złożenia wyjaśnień na piśmie, • zamieszczenia kopii orzeczenia lub zarządzenia w systemie teleinformatycznym, • rozwiązań wyznaczających dolną granicę wymiaru kar nieizolacyjnych – grzywny oraz ograniczenia wolności, w przypadku gdy sankcja przepisu karnego przewiduje zagrożenie alternatywne przynajmniej jedną z tych kar oraz karą pozbawienia wolności, • ostateczności decyzji wydanej w pierwszej instancji, od której uzasadnienia organ odstąpił z powodu uwzględnienia w całości żądania strony, • podziału sumy uzyskanej z egzekucyjnej sprzedaży nieruchomości, • podniesienia wartości przedmiotu sporu, która stanowi o rozpoznaniu sprawy przez sąd okręgowy, • poszerzenia katalogu niedopuszczalnych wniosków o wyłączenie sędziego, • rezygnacji z górnego pułapu zwrotu kosztów przejazdu i przyjęcia zasady, że poniesione wydatki podlegają rozliczeniu w pełnym zakresie, • złagodzenia rygorów dotyczących udziału w posiedzeniu przygotowawczym, • możliwości skierowania sprawy prosto na posiedzenie niejawne, celem wydania wyroku, w sytuacji gdy nie udało się w sposób ugodowy rozwiązać sporu, a zgromadzony w sprawie materiał dowodowy jest wystarczający do rozstrzygnięcia sprawy, • modyfikacji normatywnego kształtu planu rozprawy, • możliwości zamknięcia rozprawy na posiedzeniu niejawnym, • dodatkowych przesłanek, stanowiących o niedopuszczalności skargi o wznowienie postępowania, • nowego postępowania odrębnego – postępowania z udziałem konsumentów, • wprowadzają dodatkowe uproszczenia w odniesieniu do spraw o wartości przedmiotu sporu do 4000 zł charakteru postępowania uproszczonego, • usprawnienia postępowania odwoławczego w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym. W opracowaniu zawarto ponadto orzecznictwo Sądu Najwyższego, a także orzecznictwo sądów apelacyjnych, które ukształtowało praktykę interpretacji poszczególnych żądań procesowych, składanych wniosków dowodowych oraz zarzutów apelacyjnych wzbudzających wątpliwości w określonych sytuacjach. Publikacja przeznaczona jest w szczególności dla aplikantów, którzy podczas odbywania aplikacji powinni zdobyć podstawową wiedzę o technice sporządzania pism procesowych, aby później doskonalić się w tej materii. Opracowanie zainteresuje również prawników praktyków, mających szansę ulepszyć wypracowane już techniki lub zwrócić uwagę na te elementy, które dotychczas były pomijane.

Publikacja podzielona jest na dwie części. Pierwsza z nich zawiera klasyczny komentarz do wybranych artykułów Kodeksu postępowania karnego, opatrzony dodatkowo aktualnym orzecznictwem Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych (ze wskazaniem linii orzeczniczych i orzeczeń odmiennych) oraz informacją o przepisach powiązanych. Druga to suplement zawierający wzory apelacji uwzględniające poszczególne podstawy odwoławcze, w tym w sprawach o wykroczenia i w sprawach karnych skarbowych.

W opracowaniu znajdują się również schematy ułatwiające poruszanie się po postępowaniu odwoławczym. W książce zawarto praktyczne wskazówki dotyczące analizy wyroku i jego uzasadnienia pod kątem uchybień procesowych, które mogą stanowić podstawę zarzutu odwoławczego. Autor odnosi się również do kwestii stawiania tzw. zarzutów mieszanych oraz zarzutów alternatywnych.

W siódmym wydaniu czytelnik znajdzie szczegółową analizę zmian wprowadzonych w latach 2021–2023 w zakresie postępowania odwoławczego. Publikacja uwzględnia nowelizację Kodeksu postępowania karnego wprowadzoną ustawą z 7 lipca 2022 r. Omówiono również zmiany dotyczące reprezentacji procesowej oskarżonego, które weszły w życie 15 lutego 2024 r.

Publikacja będzie przydatna praktykom: sędziom, prokuratorom, adwokatom i radcom prawnym, a także aplikantom poszukującym pomocy przy rozwiązywaniu kazusów z postępowania odwoławczego.

Publikacja jest pierwszym od wielu lat tak obszernym opracowaniem problematyki prawnokarnej ochrony przed nieuczciwą konkurencją. Zawiera bogate omówienie wielu spornych problemów o istotnym znaczeniu dla praktyki z uwzględnieniem najnowszego orzecznictwa i piśmiennictwa. Oprócz szczegółowej analizy znamion przepisów penalnych (karnych i wykroczeniowych) zawartych w ustawie z 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, w pracy omówiono także problematykę: - wpływu przepisów cywilnych na zakres odpowiedzialności penalnej, a także - naruszenia zasad prawa służących ochronie przed podwójnym ukaraniem za określone zachowanie – z jednej strony na podstawie przepisów statuujących przestępstwa lub wykroczenia, a z drugiej - na podstawie przepisów statuujących delikty administracyjne. Publikacja przeznaczona dla adwokatów, radców prawnych, sędziów oraz prokuratorów. Omówione w niej zagadnienia pomogą w właściwym zakwalifikowaniu określonych zachowań – tj. w dokonaniu oceny, czy stanowią one penalizowane czyny nieuczciwej konkurencji, czy jedynie delikty cywilnoprawne.

Celem monografii jest uniwersalne i kompleksowe ujęcie prawa karnego materialnego, uwzględniające wchodzącą w życie 1 lipca 2015 r. najbardziej obszerną i znaczącą z dotychczasowych nowelizację prawa karnego.

Nie odchodząc całkowicie od systematyki kodeksowej, od aktualnego unormowania, autorzy przedstawiają zasady i treści prawa karnego materialnego w sposób umożliwiający czytelnikom poruszanie się w ustawicznie zmienianym Kodeksie karnym, przyswojenie umiejętności pracy ze sprawą karną, niezależnie od wprowadzanych modyfikacji "filozofii karania" i dominującej polityki karnej.

Publikacja adresowana jest do studentów kierunków bezpieczeństwa wewnętrznego, prawa i administracji, jak też do funkcjonariuszy organów postępowania przygotowawczego, w tym m.in. Policji i Straży Granicznej.

Z uwagi na krąg adresatów położono większy nacisk na zaprezentowanie zagadnień związanych z relacją prawa karnego materialnego z bezpieczeństwem w różnych jego obszarach. Autorzy skupili się na tych aspektach prawa karnego, które są istotne z punktu widzenia osób stosujących Kodeks karny w toku postępowania karnego, a zwłaszcza z punktu widzenia nieprokuratorskich organów postępowania przygotowawczego, które w mniejszym zakresie uczestniczą w postępowaniu sądowym niż w przygotowawczym. Ujęcie prawa karnego materialnego w kontekście nauki o bezpieczeństwie doprowadziło do innego niż "klasyczne” opracowania części szczególnej Kodeksu karnego. Autorzy dokonali podziału przestępstw w zależności od dominującego przedmiotu ochrony, jakim jest bezpieczeństwo.

Opracowanie zawiera także graficzne przedstawienie najistotniejszych z punktu widzenia adresatów książki instytucji prawa karnego materialnego, co niewątpliwie sprzyja zrozumieniu prawa karnego. W opracowaniu w poszczególnych jego częściach sformułowano zwroty kluczowe, jak również pytania kontrolne.


Książka zawiera czytelny skorowidz, a nadto autorzy przywołują nie tylko krajowe orzecznictwo, ale także judykaty Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, jak również sięgają do dokumentów z procesu legislacyjnego i do dorobku doktryny. Podkreślić należy, że tego typu opracowanie jest pierwszym na polskim rynku wydawniczym, uwzględniającym nową, zmienioną w sposób fundamentalny "filozofię karania".

Prezentowana monografia dotyczy przesłanek dopuszczalności wykonywania jurysdykcji przez Międzynarodowy Trybunał Karny, czyli określonych w obowiązujących przepisach warunków, od których uzależniona jest możliwość prowadzenia sprawy przed tym Trybunałem.
Szczegółowej analizie poddano przesłanki wymienione w art. 17 Statutu MTK:
? brak działania państwa,
? brak woli,
? niezdolność do prowadzenia postępowania,
? wystarczającą wagę sprawy oraz
? zakaz ne bis in idem.
Opracowanie wypełnia lukę w polskim piśmiennictwie oraz weryfikuje tezy postawione przez autorów zagranicznych. W żadnej z pozycji literatury zagranicznej czy polskiej nie przedstawiono pełnego standardu zachowania państwa w odniesieniu do postępowań przed MTK. W tym zakresie niniejsza monografia stanowi wkład do dyskusji nad międzynarodowym prawem karnym.

dr Karolina Wierczyńska – adiunkt w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, sekretarz redakcji periodyku Polish Yearbook of International Law. Jej zainteresowania naukowe oscylują wokół szeroko pojmowanego międzynarodowego prawa karnego, a także praw człowieka i odpowiedzialności międzynarodowej państwa i jednostki.