Anatol pułkownik Fejgin

Czas debat jest pierwszą antologią zbierającą teksty polskiej krytyki artystycznej z okresu od końca wojny do zmierzchu socrealizmu. Artykuły zawarte w książce budują złożony i nieoczywisty obraz pola sztuki z lat 1945-1954, naświetlając z różnych stron kluczowe dla tej epoki dyskusje dotyczące m.in. mecenatu państwowego, czy też społecznej roli sztuki nowoczesnej. Książka zawiera przedruki 139 tekstów, które sproblematyzowane zostały w redaktorskich notach oraz rozbudowaną bibliografię. t.1. Upowszechnianie kultury i mecenat państwowy Ta część antologii porusza problem miejsca sztuk plastycznych w nowej rzeczywistości społeczno-politycznej, a tym samym w nowo utworzonym polu instytucjonalnym. Kluczowe zagadnienia w prezentowanych dyskusjach stanowią: mecenat państwowy oraz upowszechnienie kultury. Problemy te rozpatrywane są zarówno poprzez pryzmat powojennej sytuacji artystów, ich postulatów, jak i tworzonych w tym czasie instytucji, m.in. Ministerstwa Kultury i Sztuki, czy Instytutu Wzornictwa Przemysłowego. T.2. Realizm i formalizm Artykuły zebrane w drugim tomie poświęcone są kwestii rozstrzygnięć wewnątrzartystycznych związanych z pytaniem o „dobry obraz”. Przedrukowane teksty na różny sposób tłumaczą i definiują istotne dla tego czasu pojęcia realizmu i formalizmu oraz stawiają pytania o adekwatności języka artystycznego w świetle zmienionej sytuacji powojennej. Wydobywają również złożoność postaw artystycznych związanych z projektami sztuki nowoczesnej, ale również socrealizmu. T.3. Wektory geografii artystycznej, reinterpretacje tradycji, sylwetki Teksty składające się na trzeci tom odsłaniają inne wymiary przywoływanych uprzednio debat i problemów. Przedrukowane artykuły obrazują jak polscy krytycy, artyści i literaci postrzegali rozwój sztuk wizualnych po obu stronach żelaznej kurtyny, konstruując tym samym globalną geografię artystyczną. Ukazują również w jaki sposób, poprzez pryzmat bieżących dyskusji artystycznych, reinterpretowano tradycję sztuki polski. Przywołują również pojedynczych twórców, postaci najczęściej omawiane i najważniejsze z perspektywy ówczesnej krytyki artystycznej, które często wykraczają poza znany nam kanon. Prof. Marta Leśniakowska (IS PAN) w recenzji książki napisała: Lektura tych tekstów (...) jest więc równie pouczająca jak pasjonująca, gdyż za ich sprawą odsłania się dramaturgia mało lub zupełnie nieznanych faktów, wydarzeń i okoliczności towarzyszących sztuce. Agata Pietrasik (ur. 1985). Historyczka sztuki, absolwentka Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Jej zainteresowania badawcze dotyczą sztuki wczesnego powojnia oraz wzajemnych relacji pomiędzy estetyka, etyka i polityka. Stypendystka Niemieckiej Centrali Wymiany Akademickiej DAAD, autorka artykułów naukowych poświęconych sztuce lat czterdziestych. Piotr Słodkowski (ur. 1985). Historyk sztuki, absolwent Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Artes Liberales. Asystent w Katedrze Historii Sztuki Polskiej Najnowszej na Wydziale Zarządzania Kulturą Wizualną warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Współtwórca projektu i redaktor książki Przestrzeń społeczna. Historie mówione Złotego Grona i Biennale Sztuki Nowej (2014). Zajmuje się polską sztuką nowoczesną, szczególnie malarstwem po 1945 roku.

Biografia Kiszczaka to historia PRL w pigułce, ze zbrodniami, skrytobójczymi mordami, torturami, walkami bratobójczymi, pałowaniem, aresztami, więzieniami i innymi bezeceństwami, w tle, z udziałem bohatera niniejszej książki.
Generał Czesław Kiszczak to typowe dziecię enkawudowsko-ubeckie, wyrosłe na piersi czołowych zbrodniarzy z sowieckich służb specjalnych, których przysłano do powojennej Polski, by wespół z rodzimą bezpieką cywilną i wojskową oraz pepeerowskimi komunistami współtworzyli świat pełen iluzji ideologicznych i zakłamania bolszewickiego. „Cyngiel”, „najgroźniejszy egzekutor generała Jaruzelskiego”, jak określili go generałowie wojska ludowego, z którymi rozpocząłem rozmowy na początku lat 90. minionego wieku. Przyznaję, że uczyniłem to za wcześnie, Czesław Kiszczak jeszcze wówczas wiele znaczył, wielu z nich obawiało się, co może przynieść jutro, gdy za dużo powiedzą. Porozumienie okrągłostołowe – po obaleniu socjalizmu – gwarantowało mu przez dziesiątki lat bezkarność. Ścigany przez sądy, permanentnie wymykał im się z rąk, symulując chorobę, starczą niepoczytalność, unikając w ten sposób kary i odpowiedzialności W końcu Sąd Apelacyjny w Warszawie skazał go na dwa lata więzienia w zawieszeniu, w związku z wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce przez związek przestępczy o charakterze zbrojnym. To wyrok historyczny, a werdykt symboliczny.
Lech Kowalski

Praca niniejsza stawia sobie za cel przedstawienie dokumentów, przywołanie faktów, aby zapoznać czytelnika
z nieuzasadnionymi i wręcz fałszywymi zarzutami Żydów obywatelstwa polskiego wobec ówczesnych władz. Zacząć należy od bezpośredniej przyczyny oburzenia Żydów, które wywołane zostało przemówieniem Pierwszego Sekretarza KC PZPR, Władysława Gomułki w marcu 1968 roku, kiedy wezwał do przestrzegania zasady lojalności wszystkich polskich obywateli wobec swojej ojczyzny.
Peter Raina

Pozycja Petera Rainy pokazuje przyczyny, przebieg i późniejszy skutek "Marca'68". Dodatkowym atutem jest bogata baza dokumentów zawartych w niniejszej publikacji. Czytelnik może dotknąć materiału źródłowego, a nie opierać się na "radosnych" wspomnieniach osób, które często jeszcze kilkanaście lat wcześniej zajmowały prześladowaniem i eliminacją podziemia niepodległościowego.
Jarosław Kornaś
Instytut Promocji Kultury

Peter Raina (ur. 1935) – historyk pochodzenia indyjskiego, absolwent historii na Uniwersytecie Oksfordzkim, doktoryzował się w 1966 na Uniwersytecie Warszawskim. Działacz opozycyjny w okresie PRL. W swojej twórczości porusza głównie temat polskiego Kościoła katolickiego. Mieszka w Berlinie. W 1995 odznaczony Medalem Polonia Mater Nostra Est.

13 grudnia 1981 roku zatrzymał na moment rozpędzoną polską rzeczywistość. Przerwał wielkie marzenie ludzi o wolnym kraju. Siłami wojska i służby bezpieczeństwa przywrócił dawny „porządek”. Internował wolność. Chwilowo. Formalnie stan trwał półtora roku, niewiele dłużej niż solidarnościowy „karnawał”. W lipcu ‘83 został zniesiony. Jednak ostatni więźniowie polityczni siedzieli do połowy 1986 roku. Goniec z wydawnictwa, reżyser zaraz po filmówce, młody pracownik komitetu dzielnicowego, początkująca dziennikarka, motorniczy, ogrodniczka z MSW, kapitan z wydziału zabójstw, sekretarz organizacji partyjnej w dużej firmie, mały chłopiec, któremu zamknęli ojca, i inni to bohaterowie, których historia zwykle nie zauważa. Każdy z nich stał się częścią reporterskiej opowieści o jednym z najboleśniejszych momentów w dziejach powojennej Polski, kiedy wszystko przesiąknięte było polityką. Ludzi tych, niezależnie od tego, po której stronie barykady stali, łączy trudna historia czasów ich młodości. To bohaterowie szarej codzienności, wciągnięci w wojnę z niewidzialną siłą politycznej przemocy. Jak dostosowywali się do zakazów i nakazów stanu? W jaki sposób zamykały się za nimi ścieżki otwarte przed grudniem ‘81? Co pozwalało im trwać, i tworzyć enklawy wolności? Jakich musieli dokonywać wyborów? Kiedy słabli i gorzknieli? Dzięki czemu znów ogarniała ich nadzieja? Czy ten proces naprawdę się zakończył?
Relacje bohaterów, nagrywane na bieżąco, a także w roku 1989 i w latach dwutysięcznych, przeplatają się z dokumentami władz partyjnych czy SB. Pokazują szczegóły tego kolizyjnego kursu, na którym Polacy znaleźli się w latach 80.

Dzięki polskiej rewolucji, która przyniosła ze sobą swobodę wypowiadania się, zadawania pytań i utrzymywania kontaktów z Zachodem, w Polsce, jak nigdzie indziej, można dowiedzieć się, co piszczy za potężnymi zazwyczaj i dźwiękoszczelnymi murami reżimu komunistycznego. W Polsce, jak nigdzie indziej, można uzyskać informacje o toczących się sporach, ukrytych motywach działania, skrywanych konfliktach osobowości, które tworzą politykę w komunizmie i wpływają na funkcjonowanie jego administracji. Przede wszystkim jednak, na podstawie polskiego doświadczenia można starać się określić, jak dużo wolności mogą wyszarpać dyktaturze odważni ludzie oraz jakie są szanse na to, żeby mogli pójść o krok dalej i zdobyć jeszcze więcej.

Fragment Wprowadzenia

Autorka książki, Flora Lewis (1922–2002), należy do najwybitniejszych dziennikarek amerykańskich ubiegłego stulecia. Błyskotliwa, niezwykle ambitna, niestrudzona, potrafiła być ostra i krytyczna, ale zawsze trzymała się zasad dobrej praktyki dziennikarskiej.
Przetarła szlaki wielu kobietom starającym się o najwyższe pozycje i osiągnięcia w zdominowanym dotąd przez mężczyzn zawodzie dziennikarza. Flora Lewis to pierwsza zagraniczna korespondentka „Washington Post”, pierwsza kobieta, która otrzymała stanowisko dyrektora z nowojorskim biurze „Washington Post”, pierwsza dziennikarka posiadająca własną kolumnę felietonową w „New York Times”. Jej osiągnięcia doceniły liczne uczelnie wyższe i organizacje pozarządowe. Otrzymała doktoraty honoris causa od takich uczelni jak Uniwersytet Kalifornijski w Los Angeles, Uniwersytet Columbia, Princeton, Mount Holyoke, Bucknell, Muhlenberg, Manhattan Marymount. Jest laureatką wielu prestiżowych nagród. W 1981 r. uhonorowana została francuską Legią Honorową.

Józef Korycki przez całe dorosłe życie walczył z komunizmem. Nazwany przez Podlasian Janosikiem Podlaskim, rabował sołtysów i innych przedstawicieli peerelowskiej władzy, a pieniądze rozdawał biednym chłopom. Dla peerelowskiego aparatu propagandowego pozostawał zwykłym bandytą. Urodzony w 1934 roku Józef Korycki przez całe dorosłe życie walczył z komunizmem. Nazwany przez Podlasian Janosikiem Podlaskim, rabował sołtysów i innych przedstawicieli peerelowskiej władzy, a pieniądze rozdawał biednym chłopom. W stanie wojennym władza ochrzciła go „wrogiem publicznym numer 1”. Po kilku nieudanych obławach został wreszcie osaczony w lesie przez armię milicji i wojska 14 maja 1982 roku. Nie widząc szansy na ucieczkę, krzyknął „Niech żyje Polska!” i strzelił sobie w głowę z sowieckiego pistoletu nagant. Po kilku dniach obudził się w szpitalu, częściowo sparaliżowany. Następne cztery lata, walcząc z paraliżem, spędził w więzieniu na Rakowieckiej, szykanowany przez administrację. Nigdy się nie poddał.