Anatomia upadku

Ada Sienkiewicz (rocznik 2001) – studentka trzeciego roku psychologii. Od kilku lat pisuje (nie)uczesane (wy)zwierzenia, jak nazywa swoje wiersze. Poezja to dla niej tworzenie nowej rzeczywistości. Intymne postrzeganie obiektywnego świata, jeśli on w ogóle istnieje poza tym, co (s)chwytane w sieci naukowości. Jest „głosem duszy” w brutalnej rzeczywistości, płynącym wersami, których konstrukcja w jej wierszach decyduje o mnogości znaczeń. To jej osobista ucieczka, pozwalająca dostrzec z dystansu wersów trochę więcej niż to, co ewidentne na pierwszy rzut oka. To kryjówka, z której krzyczy przez dziurkę od klucza – ku drwinom i pobłażliwym spojrzeniom mówiącym, że to wrzask idioty, nic nieznaczący... Liberum veto milczeniu. Największa moc wpływania na rzeczywistość, której nie da się kontrolować. Gdzie szeroko pojęty kontekst wpływa na znaczenia. Pochłania i przygnębia ją totalny, wszechobecny relatywizm. Przeraża i smuci dewaluacja wartości. A (nie)świadomość – u(nie)szczęśliwia. Do tego twierdzi, że nie zna się na poezji.

Poezja zaczyna się od wyrwy, niedostatku, do głowy wchodzi wybrakowany obraz i uwiera, jakaś myśl niedomaga i boli, widok zajmuje, choć wydaje się niepełny.
Albowiem to tom wierszy pełnych ludzkich obaw i poczucia deficytu sensu. Andrzej Ballo pisze o potrzebie bliskości, o próbach dystansowania się od nieustępliwego lęku.
Człowiek to jedyna istota, która ma problem z koniecznościami, nie wie o sobie nic pewnego, często chce być kimś innym, niż jest. Stale wyczekuje czegoś, co ma odmienić los, łudzi się, że gdzieś indziej będzie lepiej, zaś czas bezpowrotnie zbliża do nieobecności. Balansuje stale między zachwytem i przerażeniem, i nie każdemu musi się to podobać.
Bartosz Suwiński

mieszka tu kobieta / której świat wiecznie się rozsypuje a ona / zbiera kawałki i wkłada w kieszenie / na później. Baśnie nas nie uleczą, ale być może pozwolą nam pozbierać się choć na chwilę. Nie uleczą nas, ale być może będą w nich zebrane skrawki pamięci, które wyciągniemy z kieszeni, i spowodują uśmiech albo chociaż wzruszenie. Nie uleczą nas, ale być może będą jak słodkie ziemniaki / jak ciepłe słowa jak dłonie chłopca który je trzymał / w chłodnym strumieniu. Baśnie Joanny Lewandowskiej nie są jednak, jakby się wydawało, eskapistyczne. Nierzadko są – zupełnie przeciwnie – pełne momentów, w których uciekać przestajemy, skupiamy się, robimy zbliżenie na rzeczy często bolesne, ale zawsze w jakiś sposób ważne.

Jakub Sajkowski

Publikacja powstała dzięki wsparciu finansowemu Instytutu Literatury w ramach Tarczy dla Literatów

Obrazki prowincji kreowane ze znakomitym zmysłem obserwacji notują przede wszystkim konkret i detal. To niewątpliwy atut Wojciechowicza, uwidoczniony już we wcześniejszym tomiku "Orwo", w którym znakomicie zinterpretował zbiór fotografii rodzinnych tworząc próbę rekonstrukcji autobiograficznej.
Temat na pozór zamknięty, dawno skostniały w stereotypowych obrazach prowincji, utwierdzanych przez powieściopisarzy, reporterów i publicystów, okazuje się zaskakująco żywy. Staje się tak dlatego, że opisywany świat nie został potraktowany jako skansen czy rezerwat obyczajowego folkloru zamkniętej społeczności lokalnej. Natomiast myślenie o prowincji jako kategorii psychologicznej i ponadgeograficznej otwiera perspektywę uniwersalną. Motyw ten urasta do figury egzystencji – rozpiętej między biegunami przymusu i marzenia.
z posłowia Piotra Michałowskiego

Seryjna morderczyni. Sadystka. Szalona kobieta. Wampirzyca. Wilkołak. Wszystkie te epitety i określenia przypisywane są Elżbiecie Batory. Słynęła nie tylko z wyrafinowanego okrucieństwa, lecz także z nieprzeciętnej inteligencji i urody. Zwana „Panią na Czachticach” lub „Wampirzycą z Transylwanii”, przeszła do historii jako jedna z najokrutniejszych kobiet Europy.
Do dzisiaj krążą opowieści o księżnej owładniętej obsesją wiecznej młodości, dla osiągnięcia której kąpała się we krwi młodych dziewic.
Czy rzeczywiście jest odpowiedzialna za ponad sześćset zabójstw, które się jej przypisuje? A może krewna króla Polski Stefana Batorego była ofiarą intrygi uknutej przez jej krewnych do spółki z żądnymi władzy Habsburgami? Prawda wydaje się równie intrygująca jak legenda, która ciągnie się za „Krwawą Hrabiną”.

Niepublikowany wcześniej tomik poezji profesora Grzegorza Białkowskiego (ur. 08.12.1932) – fizyka: uczonego, dydaktyka i popularyzatora, autora prac naukowych, podręczników akademickich i szkolnych, a zarazem humanisty: poety, historyka nauki, filozofa, profesora i rektora Uniwersytetu Warszawskiego (w latach 1985-1989), negocjatora przy Okrągłym Stole z ramienia Solidarności, senatora elekta I kadencji Senatu RP.

Profesor zmarł 29.06.1989 u progu wolności, którą pomógł wywalczyć. Pozostawił niewydane Figury z piasku. W tytułowym wierszu Archimedes widzi nadciągające wojska, ale spokojnie kreśli na pisaku swoje koła…