And Warren Niesłuchowski Was There. Ontological Nomad, Guest, Host, Ghost

Autor prezentuje historię Polaków w Niemczech: traktuje o dziejach polskiej imigracji, a także o historycznych mniejszościach polskich na terenie Niemiec, poczynając od średniowiecza aż do współczesności. Polacy od stuleci stanowili część społeczeństwa niemieckiego, jednak dopiero po rozbiorach stali się dużą mniejszością w Królestwie Pruskim. Wkrótce przemiany społeczno-ekonomiczne uruchomiły procesy migracji, w wyniku których między początkiem XIX w. a czasami obecnymi osiem milionów Polaków przeniosło się na tereny, gdzie przeważała ludność niemieckojęzyczna. Dziś Polacy – druga co do wielkości grupa mniejszościowa w Niemczech – tworzą bardzo zróżnicowaną społeczność. Są wśród nich wysiedleńcy i późni wysiedleńcy, którzy nie przyznają się do tożsamości polskiej, a jednak w domu mówią po polsku – nierzadko w gwarze śląskiej. Są też wysiedleńcy, którzy chcą jak najszybciej zintegrować się ze społeczeństwem niemieckim oraz tacy, którzy starają się pozostać Polakami. Są ludzie, którzy emigrowali z powodów ekonomicznych lub politycznych – część z nich ma obywatelstwo polskie, a część niemieckie. Co roku do Niemiec przybywają setki tysięcy polskich robotników sezonowych. Równolegle żyją tam potomkowie ludzi, których rzuciła do Niemiec II wojna światowa, a także migranci zarobkowi z czasów przedwojennych. Peter Oliver Loew podjął próbę naszkicowania całościowego obrazu, mimo oczywistych problemów metodycznych związanych zarówno z niejednoznacznością określeń Niemcy i Polacy, jak i z pojęciem mniejszości.

Książka zawiera relacje Beaty Babiarczyk, polskiej pielęgniarki, która jako jedna z pierwszych zdecydowała się skorzystać z możliwości podjęcia legalnej pracy w Norwegii, dokąd wyjechała po ukończeniu kursu językowego jesienią 2000 roku.
W latach 2000-2002 dzieliła się swoimi przeżyciami z czytelniczkami kolejnych numerów „Magazynu Pielęgniarki i Położnej”. Listy te zostały zebrane i wydane w wersji książkowej.
W publikacji zamieszczono także 30 fotografii wykonanych przez autorkę w czasie pobytu w Norwegii. Dodatkowo zaletą „Pamiętnika norweskiego” są przygotowane przez autorkę podstawy języka norweskiego.

Róża. Miłość i walka jest wzruszającym hołdem kochającego syna. Podziwiający matkę syn odkrywa przed nami wspaniałą kobietę o niespotykanym harcie ducha i poczuciu humoru. Maciej Chłapowski opowiada o o długiej drodze, jaką młodziutka wdowa przebyła z Polski przez Włochy, Portugalię i Anglię aż do Argentyny. Była to niebezpieczna i odważna wędrówka, godna powieści. Róża wylądowała w Buenos Aires w 1944 roku z trójką dzieci i u boku drugiego męża, hrabiego Karola Orłowskiego del Carril. Musiała odnaleźć się z zupełnie innym świecie, aby przeżyć i utrzymać swoją rodzinę. Podróż tę sprowokowała II Wojna Światowa, która na przestrzeni lat zmusiła wielu Europejczyków do emigracji. Argentyna była jednym z tych miejsc, które wydawały się idealne do rozpoczęcia nowego życia po przeżytym horrorze. Maciej Chłapowski ukazuje życie wyjątkowej, kosmopolitycznej rodziny. Trzeźwo spogląda na epokę, w której przyszło mu żyć. Mówi o wkładzie Polaków w zwycięstwo aliamntów, a poprzez relacje z życia na wsi, anegdoty ze szkoły i wspomnienia spotkań towarzyskich opisuje także złożony świat emigracji w czasach szerzącego się peronizmu.

Były gdzieś wśród bezkresów Azji, opanowanych przez terror NKWD, polskie dzieci, osierocone bądź oderwane od rodzin. Błąkały się głodne i chore, podróżowały w zamkniętych na głucho bydlęcych wagonach lub po prostu szły, brnąc w śniegu i błocie. Przemykały cicho przez brudne dworce. Kradły, aby przeżyć. I była w Taszkencie grupka ludzi, którzy chcieli uratować ich jak najwięcej, wywieźć poza granice ZSRR, stworzyć warunki do życia. Sylwetki tych dzieci i zmagania ich opiekunów z sowieckimi władzami ukazała Ordonka w książce, wydanej w 1948 w Bejrucie pod pseudonimem Weronika Hort (Hanka Ordonówna Tyszkiewiczowa), a zatytułowanej "Tułacze dzieci". Jest to przejmująca opowieść o ludziach „małych wiekiem, lecz dojrzałych cierpieniem” – szczególna kropla w morzu nieszczęść XX wieku.

Nie tylko bogactwa materialne miały dla arystokracji znaczenie.
Tradycja, styl życia, dobieranie małżeństw, kwestia honoru, patriotyzm, to były inne wartości i zostały nam zabrane przez komunę polską i rosyjską. Co jest smutne, że my starzy powoli wymieramy, a młodzież nie zawsze interesuje się historią rodziny. Przez małżeństwa też się to nieraz zatraca i polscy arystokraci zostaną już tylko w książkach.
Antoni hrabia Potocki z Olszy

Dostajemy do rąk książkę niezwykle ważną i wyjątkową, będącą oryginalnym na gruncie polskim przedstawieniem migracji, które eksponuje jej aspekt emocjonalny. Autor umiejętnie łączy emocje z zagadnieniami tożsamości, hierarchii kulturowej, zróżnicowań klasowych i globalnych zależności. Rozważania bezustannie oscylują tu między empirią a refleksją teoretyczną, co uznawane jest za właściwy sposób narracji w dzisiejszej antropologii. Książka jest przy tym żywa i po prostu wciągająca, a dzięki wnikliwemu zanurzeniu się w terenie zostaje nam odsłonięty fragment rzeczywistości, o której słyszymy, lecz o której w gruncie rzeczy niewiele wiemy. Publikacja wnosi wiele do studiów antropologicznych i migracyjnych. Z pewnością nie pozostanie bez echa i wzbudzi wiele dyskusji naukowych.
Z recenzji prof. dra hab. Michała Buchowskiego

Książka Marka Pawlaka – w odróżnieniu od licznych badań i publikacji na temat migracji z Polski – startuje z pozycji analizy sfery kultury, która dopiero od niedawna skupia uwagę badaczy. Chodzi o emocje, a konkretniej wstyd, który ma tu subtelną naturę i funkcję kulturową, będąc zarówno elementem kontroli społecznej, jak i narzędziem ludzkiej sprawczości. Autor, w najlepszej tradycji antropologicznej, eksploruje Innego i siebie samego. Jego poszukiwania są intelektualnie szczerą i odważną podróżą w głąb siebie jako człowieka, antropologa i Polaka, a także społeczeństwa, z którego pochodzi. Rezultatem jest jedna z najlepszych monografii na temat migracji, jakie ostatnio czytałem.
Z recenzji dra Michała P. Garapicha

Marek Pawlak, antropolog, pracownik Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz badacz Centrum Badań Migracyjnych (CeBaM) Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W swojej pracy naukowej skupia się głównie na zjawisku migracji transnarodowej, polityce tożsamości oraz emocjach, wyobrażeniach i reżimach mobilności. Prowadzi
wielostanowiskowe badania etnograficzne dotyczące migracji i doświadczeń kryzysu ekonomicznego w Islandii oraz klasy społecznej, płci kulturowej i kulturowych kontekstów opieki w Norwegii.