Anioł z Warszawy

"Dla wielu alianckich żołnierzy, oficerów i niezliczonej rzeszy domorosłych strategów II Wojna Światowa w Europie wydawała się bliska końca, gdy późnym latem 1944 roku sojusznicze armie przetoczyły się przez północną Francję, Belgię, Luksemburg i stanęły u samych wrót Niemiec. Jednak wydarzenia września, października, listopada i grudnia w bardzo bolesny i dobitny sposób rozwiały te nadzieje.
Historia walk na terenach pomiędzy Normandią a niemiecką granicą została opowiedziana w wydanym już Breakout and Pursuit. Niniejszy tom opisuje doświadczenia amerykańskich 1. i 9. Armii, 1. Alianckiej Armii Powietrznodesantowej i amerykańskich jednostek walczących pod brytyjskim i kanadyjskim dowództwem na północnym skrzydle frontu rozciągającego się wszerz Europy od Holandii po Morze Śródziemne. Operacje amerykańskiej 3. Armii w centrum zostały opisane w The Lorraine Campaign; działania 7. Armii na południu zostaną przedstawione w The Riviera to the Rhine, tomie będącym w przygotowaniu.
W przeciwieństwie do towarzyszącego pościgowi wielkiego „wymiatania”, przełamywanie Wału Zachodniego doprowadziło do niezwykle wyczerpujących walk. Opisaną w tej książce kampanię prowadziły wielkie armie, lecz ich siłą napędową byli pojedynczy żołnierze przeciwstawiający swoją odwagę i wytrzymałość surowym żywiołom i zaciekłemu oporowi nieprzyjaciela. Pośród cierpień w lesie Hürtgen, frustracji towarzyszącej operacji Market-Garden, czy brutalności walk o Akwizgran waleczność amerykańskiego żołnierza i jego dzielnych sojuszników okazała się być niezastąpionym składnikiem ostatecznego zwycięstwa.
"

Podczas II wojny światowej przeprowadzono kilkadziesiąt dużych operacji inwazyjnych. Wybrzeża stały się polami zażartych bitew; pierwszą linią obrony przed nacierającymi siłami desantowymi. Żołnierze musieli niekiedy zdobywać plaże metr po metrze, ponosząc w walce ogromne straty. W nadmorski piasek wsiąkała krew dziesiątków tysięcy walczących.
Maciej Franz opisuje wszystkie najważniejsze bitwy na plażach całego świata: planowany, ale nigdy nie zrealizowany desant wojsk niemieckich na Półwysep Helski w 1939 r., niemieckie lądowania w Skandynawii rok później, japońskie operacje desantowe na Pacyfiku i w Azji Południowo-Wschodniej czy wreszcie walki Armii Czerwonej i aliantów zachodnich podczas operacji desantowych w różnych częściach świata: w Europie, Azji, Afryce i na Pacyfiku.

Sytuacja na brzegu była daleka od oczekiwanej. Nie tylko czołgi zostały rozbite, ale także oddziały piechoty zostały przygniecione ogniem przeciwnika. Walki na brzegu prowadzone były w dramatycznych warunkach, a przewaga wojsk niemieckich była ogromna. W tej sytuacji generał J.H. Roberts nakazał lądowanie żołnierzom Fusiliers Mont-Royal, którzy pełnili funkcję odwodu bojowego dla sił desantowych. O godzinie 7.00 znaleźli się na brzegu i natychmiast weszli do walki. Niestety także oni ponieśli ogromne straty, a ogień niemiecki nadal prowadzony był bardzo sprawnie. Szybko zorientowano się, że utrzymanie nawet tych pozycji, które udało się uzyskać w pierwszych chwilach desantu, będzie niemożliwe. (...)

Józef Czapski należy do najważniejszych polskich malarzy i pisarzy. Jest także niezwykłym świadkiem historii XX wieku. Publikowane po raz pierwszy dzienniki Józefa Czapskiego prowadzone w latach 1942–1944 po wyjściu z sowieckiego obozu, podczas wędrówki z Armią Andersa, to nie tylko dzienniki malarza i pisarza, ale i żołnierza.

Prowadzenie dziennika Czapski nazywał „kontrolą oddechu dnia”. Codzienny rytuał zapisywania i rysowania był dla niego równie ważny jak kontakt z ludźmi, a rozłąka z dziennikiem równie bolesna jak rozstanie z bliskimi. W dzienniku miały początek wszystkie jego szkice literackie i obrazy. Zeszyty wypełnione rysunkami i niemal hieroglificznymi zapiskami były repozytorium pamięci i inspiracji malarskich.

Wyjątkowe dzieło literackie i bezcenne świadectwo historyczne: zapis wyjścia polskich żołnierzy z ZSRR, z „nieludzkiej ziemi” i ich tułaczki przez Bliski Wschód aż do Włoch. Kronika codzienności i malarskich inspiracji. Sprawozdanie ze szkoły uczuć, z miłości i cierpienia. Opis tworzących się w armii więzi przyjaźni, które doprowadzą do powstania paryskiej „Kultury”. Także niezwykły dziennik lektury – pisarzy francuskich, angielskich i rosyjskich: dowód miłości do literatury i jej znaczenia w radzeniu sobie z wojną i jej okropnościami, z samotnością, wygnaniem i rozpaczą.

Wydanie zbiega się ze szczególnym zainteresowaniem Józefem Czapskim na świecie: w USA nakładem New York Review of Books ukazał się właśnie tom jego esejów o Rosji, a dwa lata wcześniej przekłady „Na nieludzkiej ziemi”, „Prousta w Griazowcu” (wykładów o Prouście prowadzonych przez Czapskiego w sowieckim obozie) i monumentalna biografia Józefa Czapskiego pióra Erica Karpelesa, której przekład ukazał się także we Francji. W 2021 w Szwajcarii pokazywano wystawę jego malarstwa.

Jest to pierwsza edycja dziennika Czapskiego bez cenzury i skrótów, a także pierwsza edycja pośmiertna. Dotychczasowe wydanie dzienników z różnych lat – Wyrwane strony – było zbiorem fragmentów publi-kowanych na łamach paryskiej „Kultury”, „Zeszytów Literackich” i „ResPubliki” przygotowanych przez autora do druku.

Józef Czapski, „Dziennik wojenny” (1942–1944), Warszawa, Wydawnictwo Próby, 2022 (s. 648 + 24 s. kolorowych ilustracji, oprawa twarda z płóciennym grzbietem).

Jedenaście wywiadów, jedenaście bohaterek
i bohaterów, którzy przeżyli okupację, getta, obozy –Auschwitz-Birkenau, Ravensbrück, Majdanek, Stutthof, Bergen-Belsen.
W każdej rozmowie przewija się motyw dbania o wygląd jako bardzo ważny czynnik zachowania godności w sytuacjach granicznych.

Oprócz tego dwadzieścia fotografii i dwadzieścia mikrohistorii o przedmiotach i obrazach, które pokazują wojnę od strony osobistego doświadczenia codzienności, materialności, płci, ciała i stroju.

Karolina Sulej, autorka książki Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady, znów pokazuje przemilczane do tej pory aspekty życia
w czasie II wojny – życia mimo wszystko.

Nowe, unikatowe spojrzenie na II wojnę światową! Dysponujemy mnóstwem danych na temat tego konfliktu, lecz bardzo trudno je spójnie i zrozumiale przedstawić. Wykorzystując swoją rozległą wiedzę, autorzy wybrali formę infografii, która pozwoliła nie tylko ogarnąć tę obfitość informacji, ale i ukazać je w sposób atrakcyjny i czytelny dla odbiorców. Efekt ich starań jest zdumiewający, zarówno gdy chodzi o metodę przekazywania wiedzy, jej wizualizację, jak i zrozumienie złożonych zjawisk i powiązanie rozmaitych aspektów II wojny światowej. Na II wojnę światową. Infografiki składają się czterech części: „Aspekt materialny i ludzki”, „Broń i armie”, „Kampanie i bitwy” oraz „Bilans strat i zniszczeń”. Opisują one sześćdziesiąt kluczowych tematów – jak problem zaopatrzenia w ropę naftową, struktura związków taktycznych i operacyjnych, operacja „Barbarossa”, logistyka walczących państw, wojna na Pacyfiku, eksploatacja okupowanej Europy, wojna na pustyni… – przedstawiających ten wielki globalny konflikt przystępnie, a zarazem nieszablonowo. Arcydzieło sztuki ilustracyjnej… fantastyczne osiągnięcie i pozycja obowiązkowa na półce każdego miłośnika historii II wojny światowej. - „Militaria & History” Bogato ilustrowane i dogłębnie udokumentowane - nie może zabraknąć tej książki u żadnego entuzjasty historii wojskowości. - „Military History Matters” Pięknie ilustrowana, odmienna od wszystkich innych, prowokująca do myślenia książka o II wojnie światowej, do której będziesz wielokrotnie wracał. - „Eastern Daily Press” Świeże i fascynujące spojrzenie na II wojnę światową – perfekcyjny układ graficzny oraz ilustracje. - „West Read Reviews” Alians historiografii z technikami big data. - Jean-Marc Bastiere, „Le Figaro”

Jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli absolutnego zła jest SS, skrót od nazwy organizacji kierowanej przez Reichsführera Heinricha Himmlera i stanowiącej filar aparatu represji nazistowskich Niemiec. Te runiczne znaki, w połączeniu z czarnym mundurem członków formacji, budziły przerażenie na terenie całej Europy, pozostawiając w historii nie-zatarty ślad z uwagi na ogrom swych zbrodni. W niniejszej pracy czytelnik będzie miał okazję stwierdzić, jak daleko zdolni byli posunąć się ludzie Himmlera na ścieżce wybrukowanej niegodziwością, bez żadnych etycznych czy moralnych hamulców.
Opowiedziano tutaj życie czterech postaci będących przykładami mężczyzn i kobiet, którzy dzięki władzy, jaką dawała im przynależność do SS, dali upust swoim najdzikszym instynktom. Najbardziej zaskakującą cechą niemal u wszystkich z nich jest prozaiczna normalność, z jaką przebiegało ich życie do chwili, gdy pojawił się w nim nazizm, a po entuzjastycznym przyjęciu jego ideologii przemienili się w zabójców.