Antychryst

Autonomiczne myślenie o sztuce to stawianie jej pytań o to m.in., czy uczestniczy w pomaganiu ludziom, jak żyć, tworząc „wspólnoty estetyczne”, podwyższanie progów tego, co naganne nawet przy pomocy utopii, przezwyciężanie iluzoryczności spostrzegania, przezwyciężanie poczucia beznadziei, uczestniczenie na co dzień w wynoszeniu na piedestał tych, którzy otwierają się na Drugiego, tworzenie alternatywy dla profesjonalizacji na każdym kroku, podnoszenie w oczach wielu znaczenia indywidualności, reprezentującej zarówno porządek rozumu, jak i porządek serca. Odnosząc się do tejże filozofii myślenia o sztuce zaprezentowanej w niniejszej książce prof. dr hab. Urszula Szuścik z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w swej recenzji napisała, że przebija w niej stawianie w centrum zainteresowania człowieka, i to wielowymiarowo, jako tego, kto przezywa, doświadcza, zachwyca się światem, krytykuje go, nienawidzi i kocha, a przeto, ujmując go zarówno jako kogoś realnego, jak i prezentującego się fantastycznie, a nawet mitycznie. Język rozprawy niniejszej jest we fragmentach rymowany, trochę ironiczny, zarazem dowcipny, podkreśla przez to fascynację i ekspresywność wypowiedzi autora. W książce poznajemy głębię procesu twórczego Artysty, który udowadnia, że sztuka wypływa z życia, z wiedzy, z fascynacji, z pracy i wzajemnych relacji miedzy tymi obszarami doświadczeń życiowych i twórczych, które go kształtowały i kształtują. Praca twórcza Artysty, do której odnosi się książka, jest wielkim trudem, który on pokonuje w swojej życiowej i arty-stycznej drodze.

W pierwszej połowie siedemnastego stulecia Descartes należał jeszcze nie tyle do grona postępowych medyków, co raczej wizjonerów i planistów, torujących dla przyszłych pokoleń drogę prowadzącą do wyzwolenia od niedogodności nietrwałego ciała, której przeznaczeniem było nawiązanie przez człowieka ściślejszych relacji z całą przyrodą. To bowiem jest przewidywanym skutkiem działań z zakresu nauk, do których należą rozwiązania medyczne, że uzdrowione ciało ludzkie, nigdy nie będąc izolowane i stanowiąc genetycznie część całego materialnego uniwersum, ma zostać z nim lepiej zintegrowane. To owa nieograniczona fizyczna rozciągłość, której wspomniane ciało jest tylko fragmentem, stanowi dla Descartes’a jedyne pewne pole jego działań jako rzeczy myślącej. Mówiąc w skrócie: jako taka, dusza ludzka, z uwagi na swe naturalne uposażenie, jest zobowiązana do poświęcenia swojego czasu i zdolności na zaznajomienie się z warunkami umożliwiającymi przedłużanie zdrowia i życia materii, z jaką została połączona. Zjednoczona zaś jest z ciałem konkretnego człowieka, którego żywotne interesy zostają odtąd rozpoznane jako dające się szacować oraz diagnozować w pytaniu o to, jak się ów „człowiek cielesny” czuje. Dodajmy jeszcze jedno. Otóż, od chwili, kiedy możemy o sobie powiedzieć, że odczuwamy swoje ciało i się z nim utożsamiamy, przestaje ono być częścią materialnie rozumianego wszechświata, a zaczyna być naszą, palącą nas sprawą; tym, co określa nosze miejsce w przestrzeni tego świata, ale nie jako rzecz posiadającą rozmiary, lecz jako materię specyficznie odczutą, odczutą aż do bólu. W tym związku człowiek nie tylko nie łączy się już z resztą przedmiotów, ale nawet z którymkolwiek z innych ludzi. Jest sobie dany bez jakichkolwiek zapośredniczeń, ale dokonuje się to w objęciu wszechogarniającego go cierpienia, z którego może go uwolnić znający tajniki natury ciała lekarz.
Ze Wstępu: Dlaczego medycyna?

Celem monografii jest konceptualizacja poznania integralnego w oparciu o koncepcję doświadczenia estetycznego Johna Deweya. Poznanie integralne stanowi alternatywę dla jednostronnego poznania intelektualnego. Nie ogniskuje się ono na intelekcie, ale wymaga uwzględnienia i pielęgnowania sfery estetycznej, czyli ciała, zmysłów, uczuć, wyobraźni i intuicji. Kluczowym czynnikiem w poznaniu integralnym jest świadomość, która skupia się nie tylko na umyśle, ale również uczuciach, zmysłach i ciele. Poznanie integralne wymaga uwzględnienia nie tylko znaczeń pojęciowych, ale również znaczeń jakościowych. Praktykowanie tego rodzaju poznania prowadzi nie tylko do nabywania wiedzy, ale także do polepszania jakości życia i doświadczania, kształtowania człowieka będącego jednością psychofizyczną, harmonii wewnętrznej, radości i spełnienia. Poznanie integralne nie jest czymś danym. Wymaga ono kształcenia i stanowi współcześnie ważne wyzwanie.

Zbiór wydany po raz pierwszy w 1984 roku przez wydawnictwo Czytelnik – zawiera teksty z lat 1964–1979: recenzje, krótkie rozprawy, spisane pogadanki, wygłoszone na antenie Polskiego Radia w popularyzatorskiej formie. Autor ze swadą przybliża klasyków, autorów zapomnianych czy zgoła nieznanych, nade wszystko jednak na bieżąco omawia publikacje ukazujące się w latach 1964–1979 w kraju i za granicą. Z uwagą śledzi i jednocześnie definiuje najbardziej aktualne wówczas tendencje, problemy i teoretyczne kwestie obecne w pismach dawnych i współczesnych filozofów. Trwałym punktem odniesienia jest marksizm i jego dwudziestowieczne transformacje. Dzięki jasnej myśli wyrażonej piękną polszczyzną Autor otwiera „krąg filozofów” szerszej, także nieprofesjonalnej publiczności.

******

Collected Works. Among the Philosophers

The author introduces the classics, authors who are forgotten or unknown, and discusses publications published in the years 1964-1979 in Poland and abroad. He closely follows and at the same time defines the most current tendencies, problems and theoretical issues present in the writings of ancient and contemporary philosophers. Marxism and its twentieth-century transformations are a permanent point of reference.

Teksty Marka J. Siemka publikowane w czasopismach, tomach zbiorowych i prasie w latach 1963–1973 oraz 1991–2007: artykuły naukowe, publicystyczne i popularyzatorskie, wykłady i recenzje, zapisy wywiadów i dyskusji. Nie tylko ujawniają one bogactwo zainteresowań Profesora i zachęcają do ożywienia obrazu jego twórczości, lecz także ukazują dynamikę i intensywność myśli krytycznej, która, mierząc się z najbardziej aktualnymi tematami XX-wiecznej humanistyki, nieustannie przypomina o pierwszoplanowej roli, jaką filozofia ma do odegrania w nieskończonej pracy rozumienia i współkształtowania społeczno-historycznej całości ludzkiego świata.

******

Collected works of Marek J. Siemek. Scattered writings

Writings of Marek J. Siemek published in journals, collective works and in the press in the years 1963–1973 and 1991–2007: scholarly, journalistic and popularizing articles, lectures and reviews, interview and discussion transcripts. They reveal the diversity of the Professor’s interests and portray the dynamic and intense character of his critical thought, which, in confronting the most current issues of 20th-century humanities, constantly reminds us about the crucial role that philosophy is to play in the understanding and co-shaping of the whole of the social and historical human world.

Intencją tej książki nie jest szczegółowe rozwijanie czy obrona filozofii prawa naturalnego ani też zastosowanie etyki prawa naturalnego do kwestii ludzkiej moralności. Jej celem jest raczej przedstawienie społecznej etyki wolności, to jest opisanie tego podzbioru prawa naturalnego, który rozwija teorię uprawnień i praw naturalnych i zajmuje się odpowiadającą im sferą "polityki", to jest przemocą lub jej brakiem jako sposobami tworzenia relacji międzyludzkich.
Krótko mówiąc, naszym celem jest zbudowanie politycznej filozofii wolności.
Fragment książki