"Antywzorce" We Współczesnej Sztuce I Kulturze Wizualnej

Skoordynowany przez Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej w maju 2012 roku strajk w obronie praw socjalnych artystów pod hasłem „Dzień bez sztuki” (w geście solidarności na jeden dzień zamknęły się galerie i muzea w całej Polsce) zainicjował dyskusję o zawodzie artysty i skrystalizował grupę tych, którzy postanowili walczyć o swoje prawa. Wydana wówczas gazeta strajkowa pisała o artystach tak: „nie mając stałego zatrudnienia, z trudem wiążą koniec z końcem. Pracują dużo, zarabiają słabo i nieregularnie. Stają się też pierwszymi ofiarami cięć budżetowych w instytucjach kultury i niekorzystnych zmian na rynku pracy. Artyści nie są biznesmenami, nie tworzą z myślą o zysku. Niektóre dzieła, często te najważniejsze dla społeczeństwa, nawet nie nadają się do sprzedaży. A wielu twórców, także tych, którzy już weszli na karty encyklopedii, pozostaje poza systemem ubezpieczeń emerytalnych i zdrowotnych”.

CZARNA KSIĘGA POLSKICH ARTYSTÓW, przygotowana przez środowisko skupione wokół Obywatelskiego Forum Sztuki Współczesnej, ukazuje sformułowaną z perspektywy samych artystów wizję tego, jak powinna być wspierana sztuka współczesna. Pokazuje również jak przebiega walka polskich artystów o poprawę ich statusu i jak ten proces wpisuje się w wieloletnie działania artystów ze wszystkich krajów Unii Europejskiej, Kanady czy USA.

CZARNA KSIĘGA pokazuje różnice między popularnym postrzeganiem artysty i aktu twórczego a rzeczywistością, w której tworzą artyści. Opisuje też związki między polityką kulturalną a problemami zwykłych robotników sztuki – artystów i innych twórców kultury. Rozlicza się z szeregiem mitów towarzyszących pracy twórczej. To swoisty podręcznik, który definiuje, czym jest status artysty, daje artystom do ręki konkretne argumenty do walki o swoje prawa, a politykom i decydentom wiedzę na temat współczesnej kultury.

Artyści od początku transformacji są postawieni w sytuacji bolesnego zawieszenia. Z jednej strony tworzona przez nich sztuka jest przedmiotem prestiżowych prezentacji przygotowywanych z okazji ważnych wydarzeń międzynarodowych (m.in. Polska Prezydencja w UE) z drugiej natomiast w przeciwieństwie do muzyków czy aktorów nie mogą liczyć na wynagrodzenia proporcjonalne do koniecznego wkładu pracy. Publikacja, przygotowywana przez to środowisko ukazuje wizję samych artystów, tego, jak powinna być wspierana sztuka, ta wizja jaskrawo kontrastuje z tym, co za niezbędne uważają politycy odpowiedzialni za kulturę.
Joanna Mytkowska, dyrektorka Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

Prezentowana w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu wystawa Dominika Lejmana „Płot” została przygotowana we współpracy z kuratorem Markiem Bartelikiem jako propozycja dla polskiego pawilonu na 57. Biennale Sztuki w Wenecji. Projekt nie został przyjęty przez jury kwalifikujące prace polskich artystów, jednakże ten brak akceptacji, niedopasowanie do koncepcji, marginalizacja i odrzucenie stworzyły dodatkową interesującą siatkę odniesień. Instalacja ta dotyczy bowiem problemu selekcji, ograniczenia dostępu i zabezpieczenia przed niepożądanym gościem. „Płot” to projekt, który łączy w sobie intrygującą minimalistyczną formę estetyczną z niezwykle aktualną refleksją dotyczącą kondycji naszej współczesnej geo- i biopolityki. Dominik Lejman w subtelny i precyzyjny sposób identyfikuje podświadome lęki mieszkańców Europy, a być może przede wszystkim Polski. Nieprzypadkowo artysta podkreśla słowiańskie konotacje tytułu swojej pracy. Słowo „płot” wywodzi się od słowa „plątać”, gdyż pierwsze płoty, tworzone były z gałęzi przewijanych poziomo między palikami i służyły do grodzenia pastwisk. W odróżnieniu od muru jest to przeszkoda transparentna, która nie dopuszcza do przekroczenia granicznej linii pozwalając jednocześnie na obserwację tego co jest po drugiej stronie. Marek Wasilewski Dominik Lejman’s exhibition, “Płot”, presented at the Arsenał Municipal Gallery in Poznań, was prepared in cooperation with curator Marek Bartelik as a proposed entry for the Polish pavilion at the 57th Venice Biennale. The project was not accepted by the jury that judged the works of Polish artists, but its non-qualification, conceptual unsuitability, marginalization and rejection have in fact created an additional, highly intriguing web of associations. The installation, after all, deals with the problem of selection, limited access and protection from uninvited guests. The “Płot” project joins together within itself a fascinating, minimalist aesthetic form and a remarkably relevant reflection on the state of contemporary geo- and biopolitics. Dominik Lejman identifies, in a subtle and precise way, the subconscious fears of Europe’s inhabitants, perhaps especially those dwelling in Poland. The artist has underscored the Slavic connotations of the Polish title of the work, “płot,” which derives from the verb “plątać,” meaning to weave: the first fences were created from branches woven horizontally between stakes and served to mark the boundaries of pastures. Unlike a wall, a “płot” is (or can be) a transparent barrier, one that bars us from crossing the boundary line while simultaneously allowing us to observe what lies on the other side. Marek Wasilewski

Zapraszamy do szkoły malowania ikon pod kierunkiem Iriny Gorbunovej-Lomax.
Autorka jako ikonograf i wykładowca proponuje kurs nauki rysunku, malarstwa i kompozycji według średniowiecznej stylistyki. Celem jest przygotowanie do samodzielnej pracy ze średniowiecznymi malowidłami, czyli umiejętności wyboru udanych i odrzucania gorszych prac, świadomego i kształcącego kopiowania i rekonstruowania, a przede wszystkim do tworzenia oryginalnych i autorskich kompozycji. Uczy swobodnego „drapowania” materiału za pomocą pędzla: rozciągania, układania fałd, „podwieszania”, „podwiewania”, formowania dowolnego położenia po to, by potem móc „układać” tkaninę na sylwetce człowieka w zgodzie z zasadami anatomii i równowagi statycznej i dynamicznej. Pomóc mają w tym proste ćwiczenia na rozwinięcie poczucia rytmu i proporcji, pewnej ręki, kaligrafii, myślenia przestrzennego i rozumienia konstrukcji.Kurs został podzielony na odrębne pod względem plastycznym tematy, a każdy z nich opracowany jest najpierw w postaci konturowych rysunków, następnie w formie grisaille (malarstwo monochromatyczne) i na koniec barwnie – w pełni malarsko.
Odbiorcy książki:
– Książka skierowana jest przede wszystkim do malarzy-ikonopisów, studentów uczących się malowania ikon oraz amatorów sztuki ikonowej; – do wszystkich, którzy chcą pogłębić swoją wiedzę o ikonach, o ich historycznych, artystycznych i teologicznych źródłach, do osób zainteresowanych sztuką prawosławną. Dlaczego warto przeczytać tę książkę? – Jest zapisem zajęć prowadzonych od wielu lat przez autorkę w założonej przez nią szkole malowania ikon, ma więc duży walor praktyczny. – Umożliwia zapoznanie się z warsztatem znanej i cenionej artystki, autorki ikon.
Autor: Irina Gorbunova-Lomax jest artystką, malarką ikon, historykiem sztuki oraz autorką książek: Ikona. Prawda i mity, Wprowadzenie do chrześcijańskiej teorii sztuki, Cudotwórcze ikony Matki Bożej, podręczników metodycznych: Elementy pejzażu w malarstwie ikonowym, Ciało człowieka w malarstwie ikonowym, oraz licznych artykułów na temat malarstwa ikonowego. Od 2003 roku mieszka w Belgii, gdzie poślubiła Michaela Lomaxa, diakona Cerkwi prawosławnej. Jest założycielką i dyrektorem działającej od 2005 roku Akademii Ikonograficznej w Brukseli. Jej ikony znajdują się w prywatnych kolekcjach oraz świątyniach Rosji, Belgii, USA i innych krajów.

Podczas gdy tematem tej książki są rezonanse między sferą wizualną, muzyczną i filo­zoficzną na początku XX stulecia, a także migracje idei i pojęć pomiędzy tymi sferami, podejmowanym problemem jest współczesne wycofanie się z narracji i dyskursów spajających, scalających i dokonujących syntezy doświadczenia bycia człowiekiem w obrębie poszukiwań estetycznych. Dzięki takiemu zestawieniu tematu i problemu jednocześnie wydobyty zostaje kontrast pomiędzy utopijnymi nadziejami wobec projektu i idei człowieka w awangardach początku XX wieku a współczesnym dyskursem wokół sztuki jako dziedziny odnoszącej się do tego, co ludzkie i nieludzkie, w sposób zdystansowany, chłodny, często ironiczny bądź sceptyczny.

Książka przywołuje twórczość awangardowych artystów początku XX wieku oraz ich romantycznych prekursorów, Euge`ne’a Delacroix, Fryderyka Chopina, Wassilego Kandinskiego, Paula Klee, Antona Scho¨nberga, Pierre’a Bou­leza. A jednak im bardziej spoglądamy na nich z dystansem, tym bardziej rola pojedynczych osób zaczyna przypominać dyrygowanie falom, bo myśl ma siłę żywiołu.

Edvard Munch jest jednym z najbardziej znanych artystów, a jego obraz Krzyk jest dziełem kultowym, rozpoznawalnym na całym świecie. Artysta we wczesnym dzieciństwie stracił matkę, niewiele później siostrę. Te smutne wydarzenia odcisnęły piętno na życiu artysty i jego malarstwie, w którym przeważa motyw śmierci, uczucia samotności i lęku. Twórczość Muncha miała ogromny wpływ na sztukę europejską XX wieku, a on sam uważany jest za jednego z prekursorów ekspresjonizmu.

Kolejna publikacja w serii o najwybitniejszych twórcach plakatów poświęcona jest dziełom Stasysa Eidrigevičiusa, artysty litewskiego pochodzenia mieszkającego i tworzącego w Polsce od 1980 roku.
W twórczości Eidrigevičiusa zauważalne są wyraźne inspiracje malarstwem symbolicznym i surrealistycznym, a jego unikatowe plakaty, przedstawiające głównie dzieci, ptaki i zwierzęta domowe oraz maski, cechuje swoisty nastrój zadumy.
Eidrigevičius był wielokrotnie nagradzany, m.in. na Międzynarodowym Biennale Exlibrisu Współczesnego w Malborku czy Międzynarodowym Biennale Plakatu w Warszawie, jego prace zaś znajdują się w zbiorach największych muzeów, choćby w polskich muzeach narodowych, ale też w British Museum w Londynie i w Museum of Modern Art w Nowym Jorku.
Poza twórczością plakatową Eidrigevičius zajmuje się również ilustracją książkową, malarstwem, scenografią i fotografią.
Niniejszy minialbum, w opracowaniu znawcy tematu Zdzisława Schuberta, prezentuje blisko 60 najsłynniejszych prac artysty.