Apetyt na Melpomenę

Postjugosłowiańska produkcja dramatopisarsko-teatralna to przestrzeń oferująca możliwości zaobserwowania transpozycji idei artystycznych, społeczno-politycznych i filozoficznych. Wiąże się to z mobilnością kulturową, integracją wielu komponentów o różnym pochodzeniu kulturowym oraz tworzeniem nowych jakości. Fundamentem badań nad tym mechanizmem jest postrzeganie kultury jako procesu wymiany oraz odwołanie się do modelu sieci otwartych połączeń. Przedstawione tu projekty artystyczne dramatopisarzy i reżyserów teatralnych, aktywnych w krajach byłej Jugosławii, stanowią potwierdzenie, że jest to zjawisko pozostające wciąż w fazie rozkwitu. Jego dynamiczna formuła to dobry punkt wyjścia do refleksji na temat przepływów oraz powiązań ideowych i estetycznych, coraz bardziej dostrzegalnych w dramaturgii i teatrze wielu krajów Europy.

Książka Ankoku buto Hijikaty Tatsumiego - teatr ciała-w-kryzysie prezentuje się jako wyjątkowe pod każdym względem, wnikliwe studium ankoku buto (dosł. taniec ciemności) Hijikaty Tatsumiego, wielkiego japońskiego artysty i protoplasty nowatorskiego gatunku sztuki, jakim jest buto. Stanowi ona jednocześnie niezwykle cenne kompendium wiedzy na temat genezy, rozwoju i obecnej kondycji tego wielonurtowego, złożonego zjawiska, którym fascynuje się cały współczesny świat tańca. [dr hab. Beata Kubiak Ho-Chi]

Japoński dramat telewizyjny. Mukoda Kuniko, Yamada Taichi i taiga dorama

Japoński dramat telewizyjny, książka oparta na oryginalnych nagraniach i tekstach, jest pierwszą w Europie próbą zapoznania Czytelnika z japońskim światem teatru telewizyjnego.
Po tym medialnym labiryncie oprowadzają nas przewodnicy: nieżyjąca już Mukoda Kuniko i wciąż aktywny na polu artystycznym Yamada Taichi – twórcy zarówno jednoczęściowych dramatów, jak i seriali ukazujących życie rodziny w Kraju Kwitnącej Wiśni.
W drugiej części książki poznajemy świat wielkich narracji historycznych, rzadkich w kręgu europejskim, zwanych dramatami-rzekami (taiga dorama). W większości są to opowieści samurajskie, prezentujące burzliwą historię od czasów dworskich po wprzęgnięcie jednostki ludzkiej w machinę II wojny światowej.
Publikacja jest cennym źródłem wiedzy o japońskiej kulturze masowej, roli telewizji, upodobaniach i stylu życia oraz o codziennych problemach Japończyków i ich stosunku do narodowej tradycji.

Mikołaj Melanowicz, japonista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, od 1959 roku związany z Instytutem (obecnie Wydziałem) Orientalistycznym, wieloletni kierownik Zakładu Japonistyki UW i UJ. Wykłada również w Wyższej Szkole Studiów Międzynarodowych w Łodzi. Wybitny znawca literatury japońskiej, m.in. autor trzytomowej monografii Literatura japońska i wielu prac z tej dziedziny. Tłumacz ponad 30 utworów najwybitniejszych współczesnych pisarzy japońskich. W 1997 roku otrzymał Order Świętego Skarbu, najwyższe japońskie odznaczenie przyznawane cudzoziemcom.

Książka przedstawia postać Józefa Jaremy, założyciela i dyrektora międzywojennego teatru artystów Cricot, działającego w Krakowie w latach 1933-1939. Na scenie Cricotu wystawiano spektakle eksperymentalne i organizowano wieczory kabaretowe. Inicjatywa Jaremy była zjawiskiem nowatorskim, o czym przekonujemy się zarówno na podstawie wspomnień aktorów, jak i w oparciu o odnalezione w sanockim Muzeum Historycznym archiwalia: utwory dramatyczne wraz z rysunkami scenografii i kostiumów, luźne zapiski, fragmenty powieści w brulionie, korespondencję itp. Autorka wskazuje na prekursorski charakter rozwiązań artystycznych, stosowanych w teatrze Jaremy, sytuując go wśród zjawisk europejskiej awangardy teatralnej i malarskiej. Nakreśla miejsce Cricotu na tle historii dramatu i teatru, konstruując swego rodzaju mapę istotnych miejsc, ludzi i awangardowych wystąpień. Obok biografii Jaremy znajdujemy tu analizy sztuk teatralnych jego autorstwa, publikowane po raz pierwszy w aneksie. Efekt wizualny, plastyka, ruchome obrazy, ukazanie umowności scen, znakowego ich charakteru, metafikcja, obnażanie stereotypów komunikacji werbalnej i niewerbalnej -to według Józefa Jaremy istota teatru.

„Kino afroamerykańskie to oryginalny zbiór tekstów o charakterze filmoznawczym i kulturoznawczym. Tematem poszczególnych analiz są filmy afroamerykańskich twórców (i jednego białego reżysera), ale zaproponowane ujęcia nie ograniczają się wyłącznie do omówienia materiału wizualnego. Poszczególni autorzy wprowadzają wątki związane z rasą, tożsamością, gender czy seksualnością, które tworzą kontekst niezbędny do odczytania i interpretacji wybranych tytułów. Walorem książki jest jej charakter historyczny i metodologiczny. Z jednej strony prezentuje ona filmy i twórców tworzących panoramę amerykańskiego kina czarnych XX i XXI wieku. Z drugiej pokazuje różne możliwości ujęcia problematyki filmowej, uwzględniające problemy rasowe, płciowe, polityczne i społeczno-kulturowe, a także zagadnienie autorstwa i poetyki kina Afroamerykanów. [...] Dzięki takiej konstrukcji książka może być interesującym materiałem zarówno dla filmoznawców i kulturoznawców, jak i osób zainteresowanych problematyką tożsamości oraz sposobami jej prezentacji na ekranie”.
prof. Małgorzata Radkiewicz

Drugi okres działalności twórców direct cinema (1963–1970) to okres ich dojrzałości i arcydzieł, które przeniknęły nawet do popkultury. Filmy takie jak Gimme Shelter czy Woodstock znają nawet ci, którzy nie mają świadomości, że należą one do nurtu kina bezpośredniego. W kolejnych rozdziałach autor omawia kwestię wyczerpania się twórczego potencjału Drew Associates, przygląda się obrazom konserwatywnej Ameryki w filmach Richarda Leacocka i obrazom amerykańskiej kontrkultury w filmach D.A. Pennebakera. Ponadto analizuje najważniejsze filmy niekwestionowanych mistrzów tego nurtu – Alberta i Davida Mayslesów, Arthura Barrona czy Fredericka Wisemana, a także przypomina trójkę nieco zapomnianych twórców direct cinema – Eda Pincusa, Davida Neumana oraz Williama Jerseya.