Apokryf według ewangelii świętego Mateusza

Zaczęła od miniatur cienkim pędzelkiem, skończyła jako użytkowniczka najdrapieżniejszego w poezji polskiej pazura. Jak z tego wynika, Anna Świrszczyńska (1909?1984), której pierwotny styl unicestwiła wojna, doznała jednego z najosobliwszych literackich wskrzeszeń. Godna jest studium o przemianach osobowości, a poznanie jej biografii przemianę tę tłumaczy. Czytelnik/czytelniczka tego wyboru jej wierszy musi się więc przygotować na niezłą emocjonalną huśtawkę. I zadać sobie pytanie, w którym wcieleniu Świrszczyńska wywarła większy wpływ na kształt poezji polskiej. Zresztą, co tam, odpowiem: w obu.

Eliza Kącka

To nie jest tradycyjna historia literatury ani podręcznik przekładoznawstwa. Andrzej Kopacki przełożył dwadzieścia jeden wierszy niemieckojęzycznych (od Goethego do dzisiaj) i opatrzył ich polskie wersje autokomentarzem translatorskim. Przekłady i szkice składają się tu na autorski układ figur poetyckich i dyskursów: od historycznoliterackich kamieni milowych (Goethe, Hölderlin) i wędrujących motywów (Trakl, Huchel) przez fenomeny estetyczne (Hofmannsthal, Rilke) i historię polityczną (Brecht, Eich), po problematykę żydowską (Lasker-Schüler, Ausländer) i toposy, takie jak natura versus kultura (Benn, Enzensberger). Książka o dwudziestu jeden wierszach dostarcza także materiału dowodowego na rzecz tezy, że przekład literacki przydaje się jako metoda literaturoznawcza. Jeśli pożytki płynące z jego lektury domagają się certyfikatu, znajdą go tutaj po wielekroć.

Tom poetycki Weroniki Stępkowskiej pt. „ALGORYTMY I OLGORYTMY SZALEŃSTWA” opowiada o zakazanej miłości. Zakazanej podwójnie: jako uczucie łączące dwie kobiety i jako afekt, który przytrafił się osobom obarczonym wykluczającym społecznie doświadczeniem choroby psychicznej.

Projekt opowiada o szaleństwie jako chorobie i o (szaleństwie) miłości. Część I („Algorytmy szaleństwa”) mierzy się z doświadczaniem przez podmiotkę własnej choroby i płynącego z niej wykluczenia społecznego; część III („Olgorytmy szaleństwa”) opowiada o uczuciu do drugiej, również obciążonej znamieniem choroby psychicznej kobiety. Część II, środkowa, zatytułowana „i”, stanowi pomost między traumą własnej choroby a powolnym otwieraniem się na świat (i) człowieka.

Kompozycja całości jest lustrzanie symetryczna – bohaterki „przeglądają” się nawzajem w swoich losach, a klamrę spinającą całość stanowi, postrzegany jako efekt społeczno-kulturowych mechanizmów wykluczenia, traumatyczny pobyt zarówno podmiotki (kiedyś), jak i adresatki jej wierszy (w końcowej części) w panopticum szpitala psychiatrycznego.

Książka została zakwalifikowana do finału projektu wydawniczego Biura Literackiego w ramach festiwalu TransPort Literacki w Kołobrzegu.

Ksiażka Weroniki Stępkowskiej Algorytmy i olgorytmy szaleństwa zdaje się wyrastać z doświadczenia polskiej poezji lingwistycznej i światowej twórczości eksperymentalnej, z doświadczenia szaleństwa egzystencjalnego i czytelniczego (wachlarz rozpinający się do toposu furor poeticus, przez Makbetowskie majaki, halucynacje/widzenie sercem romantycznych bohaterów i bohaterek, Rimbaudowski szał), ale jednocześnie jest w niej obecna radykalna świeżość. Podmiotka liryczna toczy rozmowy z sobą i prowadzi dialogi tekstowe.

Tom Algorytmy i olgorytmy szaleństwa – wibrujący od neologizmów, jak ów tytułowy (zbiór dedykowany został Oldze) – jest jak poczta butelkowa, która dobija do brzegu czytelnika i ma szansę pozwolić mu odnaleźć głos poetycki, z którym prawdziwie się zaprzyjaźni.  

Joanna Roszak, dr hab. prof. Instytutu Slawistyki PAN
wy: rwanie zęba mądrości

ci, którzy myślą, że żyją tylko raz,
drzemią przed każdą samogłoską,
w znaczeniach i znaczących

uniesieniach brwi do góry lub na
ukos – przez kartkę
z czystopisu twarzy. próba

obudzenia nie może się powieść, statysta nie może
się powiesić. każda próba
generalna karana jest śmiercią

pamiątek, mdłych wypieków na twarzy.
każde zebranie myśli jest nielegalne,
jak po zebraniu śmietanki

zostanie po nim ser,
watka w ustach, na ramionach,
wata cukrowa na niebie.

algorytm szaleństwa

każdy obłęd jest udawany w jednym
jedynym celu: by wybadać,
kto z nami, a kto przeciw nam.
(każdy obłęd, nawet/szczególnie
ten nieudawany). wolałabym żyć dwa razy
jako kaleka niż raz
cię skaleczyć.

*
powiedz, dlaczego
lustro wielokroi
światło naszych ciał? przesuń jeden
wy-raz ciągu
zderzeń o nieskończenie
małej średnicy, ot tak: środa, śrut,
śrubopęd. zadanie
mimetyczne nie da się rozwiązać,
całkiem jak moje włosy pokropione
wodą zwierciadlaną. dalej zupełnie
prosto: całka, pocałunek, całość.

Lat(t)e on Lete


od kiedy puszka pandemii została otwarta,
boję się nie tylko (spo)życia, ale także o małą,
maluteńką śmierć: że z zaskoku zrobi

wyskok, żeby dać nam
kosza. próbuję wmówić
sobie: przecież Einmal ist Keinmal,

albo, jak mówią
w Polsce: wszak raz
kozie śmierć, ale wiem, że zaraz

przydrepcze jej starsza
siostrzyca cała w dąsach-makabrach
i powie: excusez-moi, trzeba oddzielić

mięso od kości, a kości od lew,
żeby nikt ich już nigdy nie wyciągnął
na światło dzienne

spod dywanu.
na którym ja, lewitując, podążam za
Snem.

Mirosław Henryk Plewiński
„CO ZNACZY PRZEŻYĆ…”
O Autorze:
Przedsiębiorca, z wykształcenia prawnik.
Urodzony w Opolu, gdzie w latach 1978–1981 studiował
m. in. filologię polską na ówczesnej WSP. Od 1981 do 2005 przebywał na emigracji w Niemczech oraz w Szwajcarii i w USA. W latach 1980–1984 jako członek antykomunistycznej organizacji podziemnej był aktywny politycznie oraz represjonowany przez reżim komunistyczny, w związku z czym otrzymał azyl polityczny w Niemczech, gdzie w okresie 1984–1990 studiował prawo na LMU (Uniwersytet Ludwika-Maximiliana) w Monachium. Od 1990 jest przedsiębiorcą i inwestorem w Polsce i w kilku innych europejskich krajach. W 1995 współorganizował i aktywnie kierował przeprowadzką sekcji polskiej Radia Wolna Europa, z którym współpracował, z Monachium do Pragi.
Od 2005 przebywa w kraju, gdzie z trójką dorosłych dzieci prowadzi rodzinne przedsiębiorstwa.
Wszystkie wiersze powstały w okresie 1980–1986; tj. w czasie walki i największej aktywności politycznej Autora i związanych z tym faktem represji i osobistych często skrajnych przeżyć, które ukształtowały jego intensywny i oryginalny sposób wyrazu w wyjątkowo głębokiej, surrealistyczno-ekspresyjnej i zarazem zmysłowo-intymnej narracji. Tomik zawiera również wybrane obrazy (aquarelle) autora z tego samego okresu, malowane w stylu nadrealistycznym.
Zachęcamy do lektury, przede wszystkim ludzi młodych, dla których patriotyzm, wartości związane z polską tożsamością narodową i tradycją chrześcijańską oraz pamięć o czasach walki o niepodległość kraju spod sowieckiej okupacji nie są obce.
Podsumowując: Autorowi udało się w wyjątkowy sposób połączyć wartości i przekazy, o których mowa powyżej, z perfekcyjnie dobranymi środkami artystycznego wyrazu w konwencji najlepszych surrealistycznych tradycji.

Zbigniew Joachimiak (ur. w 1950 r. w Elblągu) - poeta, tłumacz, krytyk, wydawca redaktor antykwariusz.
W latach 70. był jednym z założycieli grupy poetyckiej Wspólność i liderów ruchu poetyckiego Nowej Prywatności. Redagował związane ze Wspólnością zeszyty literackie "Litteraria", później również pismo gdańskich środowisk twórczych "Punkt", zeszyty artystyczne "Integracje" i miesięcznik literacki "Autograf. W latach 1981-1984 przebywał na emigracji w USA. Po powrocie do Polski pracował jako wydawca w Tower Press oraz Literatura Net Pl. Jest założycielem i redaktorem naczelnym kwartalnika literackiego Migotania, który ukazuje się od 2002 roku do dzisiaj. Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Laureat Czerwonej  Róży, jest też odznaczony medalem Glora  Artis.

Tom Zbigniewa Joachimiaka Córka. Tom dwujęzyczny, właściwie wybór, polsko-angielski, wybór wytrawny w swoim przesłaniu, wybór fascynujących wierszy poety dojrzałego, wystudzonego, osiadłego w wymowie i cieniu, poety, który przecież jak wino z najwyższej półki konesera, nabrał już mocy, nabrał dystansu, swego rodzaju charakteru i nieśpiesznie delektuje się poezjowaniem na tym dziwnym łez padole. Córka jest jedynie punktem odniesienia, a jednocześnie najgłębszą tęsknotą, ale i punktem dojścia, a może wyjścia, czy może nawet i wejścia: w świat nieskończony, w świat zaskakujący i nowy, a zarazem budujący słowny pomost pomiędzy tym, co było, a co jeszcze być powinno i wydarzy się nam nieuchronnie. (Andrzej Walter, krytyk literatury)

Wiersze w nowym tomie Piotra Matywieckiego ułożone są w cykle, które składają się na niezwykle przemyślaną kompozycję: Wzrok, Czasownik, Heraklit, Pamięć, Niepamięć, Rajskie drzewa. "Cykle" to głęboki, filozoficzny traktat, osobisty obraz świata Piotra Matywieckiego. Mocną stroną jego poezji jest myśl filozoficzna zamknięta w kropli poezji.