Apokryficzność i ekfrastyczność jako komplementarne poetyki intertekstualne

Pytamy w tej książce o to, jak możliwa jest filologia dzisiaj, którą rozumiemy w tej pracy dwojako: jako sposób radzenia sobie ze spiętrzeniem słów i – co za tym idzie – jako sposób radzenia sobie z rzeczywistością. Jest naszym przekonaniem, że filologia bada słowa, budzi język, aby uwrażliwić na ukryte, uśpione w nim znaczenia, na operacje językowe wprowadzające w błąd przez narzucanie do powszechnej akceptacji „prawd” rzekomo niekwestionowalnych, bo tworzących całościowy system i podtrzymaniu takiego systemu służących. Dlatego filologia jawi się nam jako umiejętność badania języka i jako sztuka bycia-razem.

Zdejmujemy ze słów jedną warstwę po drugiej w nadziei, że pomogą nam dotrzeć do sedna, do serca, do istoty, choć droga ta nigdy się nie kończy. Są wielowarstwowe, i odkrycie tej wielowarstwowości jest zadaniem –U–.

Opracowanie dotyczy recepcji literatury hermetycznej w średniowieczu i renesansie w dziełach polskich twórców i uzupełnia dotychczasową wiedzę w zakresie historii literatury hermetycznej. Praca skupia się na dwóch prymarnych tekstach: zbiorze dialogów pt. "Corpus Hermeticum" (w łacińskim przekładzie Marsilia Ficina) oraz łacińskim traktacie pt. "Asclepius". Celem jest analiza treściowa i porównawcza dzieł zawierających cytaty pochodzące z powyższych hermetycznych tekstów, które znajdziemy u: Bernarda z Lublina (tzw. Antologia filozoficzna), Jana z Trzciany ("De natura ac dignitate hominis") oraz Jakuba Górskiego ("Ad Magnificum Dominvm Stanislavm Miskovski Castellanvm Sendomiriensem et Capitanevm Cracoviensem Iacobi Gorscij Mercvrius sive de Trinitate contra Gregorium Bresinensem"), czyli postaci wspomnianych jedynie przez Jana Czerkawskiego – badacza hermetyzmu. Bazą pracy jest manuskrypt Bernarda z Lublina zawierający łacińskie wypisy z dwóch najważniejszych tekstów hermetycznych: "Asclepius" i "Corpus Hermeticum". Podział jest zgodny z podziałem tekstów w antologii Lubelczyka: część pierwsza obejmuje więc analizę treściową i porównawczą wypisów z traktatu "Asclepius", część druga – z czternastu dialogów ze zbioru "Corpus Hermeticum". Badanie treści antologii w porównaniu z tekstami innych autorów ma doprowadzić do wyodrębnienia tertium comparationis - ewentualnej myśli wspólnej wyłaniającej się z analizy i zestawienia poszczególnych utworów. Dodatkiem do analizy są dwa aneksy dotyczące nieopracowanych dotychczas utworów: Lubelczyka (w postaci tabel zestawiających ekwiwalenty łacińskie, greckie i koptyjskie wypisów) oraz Górskiego (w postaci edycji tekstu).

Autorka nie tylko rekonstruuje biografie trzech autorów (Konstantego Krumłowskiego, Edmunda Biedera i Józefa Wiśniowskiego) i przybliża ich najważniejsze utwory, lecz także poszerza formułę krakowskiego modernizmu o zjawiska zmarginalizowane.

Tematem zamieszczonego w trzecim tomie „Śląskich Studiów Polonistycznych” działu Rozpraw jest psychoanaliza, polityka i zmiana społeczna. Przedmiotem analiz i interpretacji w poszczególnych artykułach stają się między innymi zagadnienia poruszane w tekstach Lacana, Rancière’a, Freuda, Žižka. W tomie zamieszczono przekład tekstu Mladena Dolara pt. Freud i polityczność. Bohaterem części zatytułowanej Prezentacje jest Krzysztof Siwczyk. W tym dziale opublikowano rozmowę z poetą oraz szkice komentujące jego twórczość. W dziale Archiwalia Piotr Gorliński-Kucik zaprezentował listy Teodora Parnickiego do Aleksandra Wata. Ponadto tom zawiera dział Recenzje i omówienia (tu między innymi recenzje Wielkopolskiego alfabetu pisarek, Strategii queer, Od poetyki przestrzeni do geopoetyki, tomów wierszy Maxa Herrmanna-Neissego) oraz dział Varia, w którym znalazły się artykuły dotyczącego paraleli Rymkiewicz – Bloom, Międzywojnia Brzękowskiego, a także zapis pojedynku scrabble.

Les études réunies dans ce volume, écrites par des amis, des collegues et des disciples de Czesław Grzesiak, représentants a titres divers du milieu universitaire, témoignent de la sympathie, expriment la gratitude et manifestent la considération et l’amitié dont bénéficie le Dédicataire dans le monde universitaire en Pologne comme a l’étranger. Cet ouvrage collectif, intitulé Ami(e)s et amitié(s) dans les littératures en langues romanes, exprime notre estime envers notre collegue et ami, mais aussi rend hommage a l’enseignant qui a voué sa vie a son travail, toujours pret a aider les autres, souriant et optimiste au quotidien, ouvert aux problemes des autres, plein de qualités de coeur. Grand coeur. [Z “Przedmowy” Renaty Jakubczuk]

Andriej Amalrik – przedstawiciel trzeciej fali emigracji rosyjskiej XX wieku, aktywny uczestnik ruchu dysydenckiego. Jego utwory, choç przetłumaczone na wiele języków świata, nie doczekały się dotychczas pełnego opracowania. Autorka monografii dokonuje zatem próby analizy i interpretacji memuarystyki Amalrika, jego – mieszczących się w ramach teatru absurdu – sztuk scenicznych oraz publicystyki.

Książka Katarzyny Dudy jest dziełem pionierskim, nikt bowiem nie napisał dotąd kompletnej monografii Andrieja Amalrika – niezwykle ważnej postaci kultury rosyjskiej XX wieku. (...) Mamy w monografii wiele znakomitych analiz i interpretacji, bardzo subtelnych i celnych. Autorka z równą swobodą omawia zarówno walory artystyczne tekstów, jak i ich treść.

Z recenzji prof. dra hab. Lucjana Suchanka

Katarzyna Duda – profesor UJ, dr hab., członek Komisji Kultury Słowian PAU. Pracuje w Katedrze Rosyjskiej Kultury Nowożytnej w Instytucie Rosji i Europy Wschodniej na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ. Autorka monografii: Antyutopia w literaturze rosyjskiej XX wieku (1995), Wiara i naród. Twórczość Władimira Maksimowa (2001), a także artykułów dotyczących emigracji rosyjskiej XX wieku, kultury rosyjskiej czasów radzieckich oraz najnowszych tendencji w literaturze i kulturze rosyjskiej.