Archeologia zatroskania Staropolskie kalendarze w działaniu

Kolejny tom akt sejmikowych województw poznańskiego jest kontynuacją wydawnictwa zapoczątkowanego jeszcze w połowie XX w. przez Włodzimierza Dworzaczka, a podjętego i realizowanego od 2002 r. przez Michała Zwierzykowskiego. Obejmuje 340 różnorodnych tekstów, pochodzących z lat 1676–1695, a więc z okresu panowania Jana III Sobieskiego, od koronacji do ostatniego sejmiku, jaki odbył się za jego życia. Wydane źródła to nie tylko bezcenne materiały do wielu aspektów dziejów Wielkopolski, ale w znacznej mierze do historii parlamentaryzmu całej Rzeczypospolitej; obejmują między innymi komplet uniwersałów królewskich zwołujących sejmy oraz instrukcje monarsze na sejmiki przedsejmowe. Po raz pierwszy w tak znacznym stopniu uwzględniono również obcojęzyczne źródła dyplomatyczne (z archiwów w Berlinie i Wiedniu), dotyczące funkcjonowania sejmików wielkopolskich.

Projekt wydawniczy realizowany jest dzięki finansowaniu przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”. Dzięki pozyskaniu nowych grantów w ramach NPRH, w opracowaniu są kolejne tomy obejmujące wielkopolskie materiały sejmikowe z lat 1633–1668 oraz 1764–1793, a także trzy tomy akt sejmiku województwa bełskiego z lat 1572–1772, które ukazywać się będą w kolejnych latach.

Opowieść o życiu bohaterskiego księcia, który z odwagą stanął do walki z pogańskimi wojskami pustoszącymi polskie ziemie

Mimo że od czasów Henryka Pobożnego minęło niemal 800 lat, jego życie wciąż fascynuje nie tylko historyków, lecz także wiernych, którzy w jego niezłomnej postawie i męczeńskiej śmierci za wiarę widzą wzór prawdziwego oddania się Chrystusowi. To właśnie dzięki staraniom wiernych doprowadzono w ostatnich latach do rozpoczęcia procesu beatyfikacyjnego tego pochodzącego z dynastii Piastów władcy, który był bliski zjednoczenia podzielonej wówczas na dzielnice Polski.
Monika Bachowska w swej kolejnej książce z cyklu poświęconego wybitnym postaciom polskiej historii przedstawia niezłomnego księcia, który z odwagą podjął się walki przeciw najazdowi mongolskiemu i w obronie wiary chrześcijańskiej zginął w stoczonej w 1241 roku słynnej bitwie pod Legnicą. Rzetelny opis losów bohaterskiego władcy autorka umieszcza na tle burzliwej historii późnego średniowiecza w Polsce, łącząc go z barwną opowieścią o dworze książęcym, panujących na nim obyczajach, a także o wybitnych postaciach tamtych czasów, w tym o matce Henryka – świętej Jadwidze Śląskiej.
Rozpoczęcie w 2017 roku procesu beatyfikacyjnego sługi Bożego Henryka Pobożnego to znakomita okazja, by bliżej poznać księcia, który sam odważył się stanąć w obronie wartości chrześcijańskiej Europy przed zagrożeniem płynącym ze strony mongolskiej ordy.

Monika Bachowska jest absolwentką filologii polskiej oraz historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, autorką książek: Kresy. Historia, wspomnienia, literatura, sanktuaria, błogosławieni i święci, Święci w historii Polski oraz opowieści biograficznych o św. Franciszku z Asyżu, św. Andrzeju Boboli i księdzu Piotrze Skardze.

Inkwizycja - to słowo od lat wywołuje ogromne kontrowersje. Część osób widzi w inkwizytorach bezlitosnych strażników władzy i wpływów Kościoła katolickiego. Natomiast inni są przekonani o uświęconej roli inkwizytorów, dzięki którym udało się utrzymać względny ład społeczny i religijny w okresie średniowiecza. Ocenę Autor pozostawia Czytelnikom, zaś sam skupia się na opisie walki Kościoła z ruchami heretyckimi, zadaniach pierwszych inkwizytorów na ziemiach polskich, procesach tajemniczych grup heretyckich na Śląsku, prześladowaniu beginek w Świdnicy, ściganiu biczowników. Opisuje proces przywódcy flagellantów, tropienie begardów i ludowych kaznodziei, procesy inkwizycyjne we Wrocławiu i Krakowie, zwalczanie wpływów husytów na Śląsku (w tym ich procesy i egzekucje). Przypomina procesy inkwizycyjne przeciwko uczonym i duchownym, działalność inkwizytorów w Wielkopolsce i w północnych diecezjach Polski, a także zaangażownie duchownych w postępowaniach o czary. Księżkę zilustrowano kilkudziesięcioma rysunkami i sztychami z epoki.

Jan Wolff, murator działający na pograniczu małopolsko-ruskim w 1. poł. XVII w., znany był przede wszystkim jako autor fantazyjnych dekoracji sklepiennych. Jego sztukaterie uznawano za najwybitniejsze prace tego typu, a wzniesione przez niego budowle zaliczano do najbardziej charakterystycznych dzieł polskiej architektury nowożytnej. Niniejsza praca jest próbą skompletowania jego dorobku, a także odpowiedzi na pytanie o zakres i charakter twórczości Wolffa na postawie analizy form wznoszonych przez niego budowli. Przy braku przekazów archiwalnych ta metoda jest najbardziej efektywna. Prowadzi ona do wniosku, że Wolff był nie tylko budowniczym i dekoratorem, ale także samodzielnym projektantem, a panujące w starszej literaturze przekonanie, że wykonywał on jedynie cudze projekty, należy zdecydowanie odrzucić. W celu skompletowania oeuvre Wolffa analiza form architektonicznych została uzupełniona o porównania prefabrykowanych elementów dekoracji sztukatorskich, które są najistotniejszą wskazówką do rozstrzygnięcia kwestii autorstwa. Ten najbardziej charakterystyczny element twórczości cechowych muratorów był bowiem mechanicznie powtarzany w różnych pracach tego samego warsztatu. Zaproponowaną metodę można więc z powodzeniem zastosować do badania dzieł innych muratorów stosujących tego typu dekoracje.

Mieszko I czy Bolesław Chrobry mają status legendarnych wręcz władców. Dlaczego wraz z nimi nie wymienia się także Kazimierza Odnowiciela, wnuka Chrobrego, który podniósł nasze państwo z upadku? Mimo że o pierwszych Piastach w polskiej historiografii napisano już niemało, to jednak Odnowicielowi poświęca się zaskakująco niewiele uwagi.
Kazimierz Odnowiciel, syn Mieszka II, objął władzę w 1034 roku. W ciągu swych kilkunastoletnich rządów podjął próbę wydobycia państwa wczesnopiastowskiego z kryzysu, zaznał goryczy wygnania, by następnie powrócić i przystąpić do odbudowy zniszczonej monarchii. Większość przedsięwziętych przezeń inicjatyw, mimo trudnych okoliczności, w jakich przyszło mu działać, okazała się udana, co świadczy o tym, że był roztropnym politykiem i dobrym wodzem. Jak zdołał to osiągnąć? Ile przeszkód musiał pokonać po drodze?
Mariusz Samp stara się w swej książce odpowiedzieć na te pytania. Zabiera czytelnika w podróż po niepewnych i mrocznych czasach, kiedy należało być zarówno wojownikiem, jak i politykiem.

Najważniejsza część sporu o Ordynację Zamojską toczyła się w latach 1665-1673 i była istotnym konfliktem politycznym w państwie polsko-litewskim w tym okresie.
 Książka ta stanowi nie tylko opis tej rywalizacji, która sama w sobie nie doczekała się dotychczas osobnego opracowania. Odpowiada też na liczne związane z nią pytania badawcze. Jest więc skierowana do wszystkich tych, którzy chcą wiedzieć nie tylko „jak coś się stało”, ale też „dlaczego coś się stało”. Sięgnąć po nią może każdy. Nawet ktoś, kto na co dzień nie zajmuje się zawodowo historią. Do walki o spadek po III Ordynacie – zmarłym bezpotomnie 7 kwietnia 1665 r. Janie „Sobiepanie” Zamoyskim – stanęło w sumie osiem osób. Zgodnie ze statutem Ordynacji i ostatnią wolą zmarłego prawo do dziedziczenia majątku posiadała boczna linia Zamoyskich. Nie uznawały go jednak pozostałe strony sporu. Wspomniany konflikt był ważnym tematem nie tylko spraw w sądach i trybunałach, ale też obrad niemalże wszystkich sejmów i sejmików tego okresu. Rywalizujące strony nie zawahały się też uciec do walki zbrojnej. Stanowił problem polityczny, który miał wpływ na wiele innych wydarzeń zaistniałych w tym czasie; na przykład na przebieg sejmu elekcyjnego 1669 r., niemalże przyczyniając się do jego zerwania, czy na rywalizację stronnictwa królewskiego z tzw. „malkontentami” za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego. W jego rozwiązanie musiało zaangażować się całe aktywne politycznie społeczeństwo I Rzeczypospolitej. Niewątpliwie niósł on ze sobą duże zagrożenie nie tylko dla jedności politycznej państwa polsko-litewskiego, ale też (choć jedynie pośrednio) dla jego suwerenności. Stał się też jedną z przyczyn zwiększania się niewydolności politycznej Rzeczypospolitej, która finalnie doprowadziła do jej upadku.