Architektura kampusów

Przedmiotem książki jest seria akwarel z widokami zabytków Moskwy i okolic, sporządzona przez Giacoma Quarenghiego, znanego włoskiego architekta pracującego w Rosji na przełomie XVIII i XIX wieku. Te niezwykle interesujące pod względem artystycznym oraz ikonograficznym dzieła nie uzyskały do tej pory pełnego omówienia w literaturze naukowej, gdyż rosyjscy oraz włoscy badacze, zajmujący się twórczością Quarenghiego, skupiali swoją uwagę głównie na jego działalności architektonicznej.

Autor dokonał szczegółowej charakterystyki ośmiu widoków tworzących cykl, a także osadził badane akwarele w szerokim kontekście artystycznym, podkreślając ich związki zarówno ze sztuką zachodnioeuropejską, jak również rosyjską. Rozwinął hipotezę o powstaniu akwarel na okoliczność koronacji cara Pawła I w 1797 roku, wskazując na przemiany w zakresie recepcji sztuki staroruskiej, jakie dokonały się w końcu XVIII stulecia na dworze carskim.

W latach międzywojennych Włocławek był największym miastem powiatowym ówczesnego województwa warszawskiego, i choć daleko mu było do metropolii, to jednak przeżył ważny okres rozwoju, co wyraźnie zaznaczyło się w jego strukturze, przestrzeni i architekturze. Substancja architektoniczna Włocławka lat międzywojennych jest zjawiskiem niemal niedostrzegalnym w ogólnopolskich badaniach tego okresu, choć z pewnością na taką uwagę zasługuje. Nie ulega wątpliwości, że to właśnie lata międzywojenne ostatecznie ukształtowały obraz centralnej części miasta; wówczas powstało sporo interesujących budynków, które w prowincjonalnej mikroskali były odzwierciedleniem zjawisk zachodzących w architekturze polskiej i europejskiej. Zajmują one znaczące miejsce w zabudowie miejskiej nie tylko pod względem liczby obiektów, tworzących niejednokrotnie całe enklawy architektoniczne, ale także jako mocny znak plastyczny, kontrastujący zarówno z dekoracyjnymi formami sprzed I wojny światowej, jak też z powojennymi blokami i niejednoznaczną, trudną jeszcze do ostatecznej oceny architekturą współczesną. Brak należytego rozpoznania architektury międzywojennej pod względem naukowym i artystycznym, a w konsekwencji brak świadomości co do jej znaczenia i wartości powoduje, że z przestrzeni miejskiej od dłuższego już czasu znikają kolejne, wartościowe realizacje.

Drewniana architektura w Polsce zawdzięcza swą wyjątkową różnorodność przede wszystkim geografii i historii. Tu, na pograniczu Wschodu i Zachodu, krzyżowały się i wzajemnie na siebie oddziaływały różne tradycje budowlane, czemu sprzyjała tolerancja, panująca tak w Polsce Piastów, jak w wielonarodowościowym i wielowyznaniowym państwie polsko-litewskim. Tolerancja nakazywała udzielać schronienia przybyszom niezależnie od tego, czy byli oni uchodźcami religijnymi i politycznymi uciekającymi przed prześladowaniami, czy też ekonomicznymi, szukającymi lepszych warunków życia. W rzeczpospolitej mogli oni zachować własne obyczaje i wiarę, dzięki czemu budowali świątynie zgodnie z programem ideowym i tradycją swojej religii. Rozmaitość narodów i wyznań, a w ślad za nimi dzieł architektury - począwszy od kościołów rzymskokatolickich i cerkwi prawosławnych, przez zbory różnych odłamów protestantyzmu, bóżnice, kienesy i meczety, a na zabudowie całych miast kończąc - zdecydowała o bogactwie kształtów i dekoracji oraz o specyfice drewnianego budownictwa na rozległych terenach Rzeczpospolitej.

Wiek XIX, wraz z gwałtownym rozwojem społecznym i gospodarczym, stworzył nieznane przedtem dziedziny sztuki czy architektury, dorabiając do nich własną i tylko sobie właściwą ideologię. Wystarczy przypomnieć takie charakterystyczne tematy architektoniczne, jak „muzeum”, „bank”, „dom towarowy”, „dworzec”, „sąd”. Tematem takim był też, na nowo teraz przekształcany, stary temat „rezydencji”. Rezydencja królewska, książęca, szlachecka, bankierska lub fabrykancka stawała się najbardziej widocznym nośnikiem politycznych i społecznych poglądów i przekonań ich właścicieli.

Teren Wielkopolski nie różnił się pod tym względem od innych krain wchodzących w skład monarchii pruskiej. Poprzez specyfikę polityczną czy gospodarczą rozmaite działania mogły nabierać i nabierały własnych znaczeń czy podtekstów. Na przykładzie wielkopolskich realizacji z przełomu XVIII i XIX wieku, między innymi w Kórniku, Dębnie, Komierowie, Smogulcu czy Posadowie, autor omawia charakterystyczne cechy rodzącego się wówczas stylu narodowego.

Formgiving. An Architectural Future History, the new book by BIG (Bjarke Ingels Group), is a visionary attempt to look at the horizon of time. The Danish word for “design” is “formgivning,” which literally means to give form to that which has not yet taken shape. In other words, to give form to the future. Using our power to give form, rather than allowing the future to take shape, is more important now than ever, as humankind’s impact on the planet continues to increase and pose ever greater challenges to all life forms. Architecture plays a special role by proposing spaces for our lives that are fragments of the future in the making. William Gibson’s words embody architecture’s role perfectly: “The future is already here—it’s just not evenly distributed.” With Formgiving, BIG presents the third part of its TASCHEN trilogy, which began with Yes is More, one of the most successful architectural books of its generation, and continued with Hot to Cold. An Odyssey of Architectural Adaptation. The book is presented in a timeline, stretching from the Big Bang into the most distant future. Projects are structured around six strands of evolution—“Making,” “Sensing,” “Sustaining,” “Thinking,” “Healing,” and “Moving”—the multimedia-based, interdisciplinary concepts encompassing the building industry. Culture, climate, and landscape, as well as all the energies derived from the elements—the thermal mass of the ocean, the dynamics of currents, the energy and warmth of the sun, the power of the wind—are incorporated into these projects. Throughout more than 700 pages, Bjarke Ingels presents his personal selection of projects, including the 12,000-square-meter LEGO House in Denmark, the human-made ecosystems floating on oceans, the redesign of a World War II bunker into a contemplative museum, and the ski slope-infused power plant celebrating Copenhagen’s commitment to carbon neutrality. Through architecture and design, BIG gives shape to a sustainable and simultaneously colorful world. Bjarke Ingels: “To feel that we have license to imagine a future different from today, all we have to do is look back ten years, a hundred years, a thousand years, to realize how radically different things were then than they are today. The same will be true if we can look ahead with the same clarity of vision. As we tackle the complexities of everyday life, these six evolutionary trajectories allow us to place a firm gaze on the horizon of time to prevent us from being derailed by the random distractions of today. Since we know from our past that our future is bound to be different from our present, rather than waiting for it to take shape on its own, we have the power to give it form.” Formgiving is also a companion volume to the exhibition of the same name, which was conceived at the Danish Architecture Center in Copenhagen and will travel to other venues worldwide. More than 65 projects document BIG’s global work through the eyes of their users, from the drawing board to global construction sites and finished projects. Throughout the book are insights into developments that reach five, ten, or fifty years into the future, and evidence of BIG’s intransigence to reach beyond the ordinary, and beyond worlds, to contribute to the future with each project. Each step not only reveals a world that resembles our dreams but also already tries to realize these dreams pragmatically. We have the power to create the world of tomorrow!

Gdynia to port, a port to Gdynia. Tak na początku istnienia II Rzeczpospolitej ukształtowała się jej morska stolica. Monografia Anny Orchowskiej to pierwsza publikacja poświęcona całokształtowi jednej z największych realizacji międzywojnia. Realizacji, która nie tylko pełniła istotne funkcje gospodarcze, ale też szybko stała się wizytówką kraju. Zwrócone niejako frontem do morza budynki były awangardowe i śmiałe w formie. Budowane w duchu modernizmu, doskonale wpisywały się w światowe trendy lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Autorka – jako architekt i historyk architektury – analizuje jakość zastosowanych w porcie rozwiązań zarówno estetycznych, jak i technicznych i technologicznych. Nie pomija także czynnika ludzkiego. Port nie powstałby przecież bez inicjatorów i organizatorów morskich przedsięwzięć, projektantów, inżynierów, budowniczych, a wreszcie – bez zwykłych pracowników. Czy udało im się stworzyć dzieło ponadczasowe?