Arendt i Heidegger Pedagogiczna obietnica filozofii

Współcześnie nauka postaw obywatelskich utożsamiana jest głównie z zaangażowaniem w działalność społeczną oraz kształtowaniem społecznej tożsamości. [...] jako konieczne jawi się dzisiaj budowanie określonego etosu - zbioru normatywnych i poznawczych cech oraz dyspozycji jednostek przy jednoczesnym podkreśleniu aktywnego aspektu bycia obywatelem.
Autorzy podjęli się próby wykazania, że mimo zmieniającej się rzeczywistości zasadnicze wartości stanowiące o funkcjonowaniu społecznym człowieka są trwałe. Zagadnienie to ma szczególne znaczenie, kiedy analizie poddawane jest życie obywatelskie. [...] Cele wychowania obywatelskiego koncentrują się na wyposażaniu ucznia w wiadomości, wyrabianiu umiejętności i kształtowaniu postaw, natomiast sfera wartości jest w nich bagatelizowana. W konsekwencji tak przygotowany „młody obywatel” posiada wiedzę dotyczącą formalno – prawnych aspektów życia w społeczeństwie demokratycznym, natomiast nie czuje potrzeby zaangażowania w nie. Jednakże nawet rozległa wiedza zdobyta w procesie kształcenia szkolnego nie przekłada się wprost na wysoki stopień aktywności obywatelskiej uczniów.

Biographia literaria (1817) Samuela Taylora Coleridge’a to zbiór szkiców o tematyce filozoficznej i krytycznoliterackiej, ujętych w ramy autobiografii intelektualnej. Dzieło powstało z połączenia dwóch tekstów, pierwotnie planowanych jako osobne książki.
Pierwsza z nich miała być esejem filozoficznym – krytyką anglosaskiej, asocjacjonistycznej filozofii umysłu (Locke’a, Hume’a, Hartleya) z pozycji idealizmu transcendentalnego (Kanta i Schellinga), z którym Coleridge zapoznał się w Niemczech; druga – obszernym podsumowaniem stosunku Coleridge’a do twórczości i programu literackiego jego wielkiego przyjaciela i poety, Williama Wordswortha, wskazaniem jego mocnych i słabych punktów. Z tego połączenia filozofii i krytyki literackiej zrodziły się oryginalne pomysły, takie jak rozróżnienie wyobraźni i fantazji jako dwóch różnych władz umysłu oraz idea „zawieszenia niewiary” jako zasady tworzenia fikcji literackiej.
Całość wzbogacają erudycyjne dygresje oraz barwne anegdoty ukazujące panoramę społeczeństwa brytyjskiego w okresie wojen z rewolucyjną, a następnie napoleońską Francją.

Inspiracją do powstania„Błędów w myśleniu” - drugiej części wydanej w 2015 roku „Sztuki myślenia - było głębokie przeświadczenie autorki, że dopiero świadoma wiedza o błędach, do których mają skłonność wszyscy ludzie, może uchronić przed ich popełnianiem.
W obecnym świecie błędy myślenia wykorzystywane są bezwzględnie w wielu sferach życia – w handlu, biznesie, życiu społecznym i polityce. Mamy przy tym do czynienia z dynamicznym rozwojem wiedzy psychologicznej, socjologicznej i marketingowej umożliwiającej wykorzystywanie błędów myślenia w reklamie, mediach, propagandzie i innych formach wywierania wpływu na ludzi .
Z drugiej zaś strony, zarówno stworzona już w starożytności logika – nauka o poprawnym myśleniu, jak też erystyka – sztuka wygrywania sporów za pomocą chwytów wykorzystujących błędy logiczne i manipulacje – nie są uwzględniane we współczesnej, powszechnej edukacji.
Osoby, przeciwko którym wykorzystuje się chwyty, często nie posiadają wiedzy na ich temat. Celem Marii Łojewskiej-Krawczyk jest przyczynić się do zmiany tego stanu rzeczy – tak powstała książka, która z naukową precyzją opisuje błędy myślenia, ich źródła oraz sposoby dostrzegania i eliminowania.
Gorąco zachęcam do zapoznania się z tą książką i rozwijania świadomego podejścia do własnego myślenia. Jest ono niezbędne do tego, aby odnajdywać ciągle na nowo właściwe drogi i poszukując prawdy eliminować fałsz. Aby tak się mogło jednak dziać, niezbędna jest świadoma wiedza o błędach, do których ma skłonność nasz własny umysł.

Eliza Anna Hanisch
Fundacja CerLiK
Centrum Rozwoju Logicznego i Kreatywnego Myślenia

Książka jest komentarzem fragmentu „Księgi rodzaju” Starego Testamentu, w którym stary Patriarcha Abraham zostaje postawiony w obliczu nakazu Boga do uśmiercenia swojego syna Izaaka. Duńczyk zarysowuje tu w sposób niebanalny, a jednocześnie przejmujący, tak zwaną sytuację konfliktową, doniosły problem etyczny, wskazując jednocześnie na różne sposoby jej rozstrzygania, jako że od czasu zamordowania Abla w izraelskiej społeczności obowiązywała norma „nie zabijaj”, a teraz ten sam Normodawca żąda dokonania zabójstwa, który to czyn ma się okazać ofiarą, a nakaz ma być próbą wiary. Na temat wyżej zarysowany napisano dziesiątki książek i setki artykułów, ponadto powstała cała galeria malarstwa pędzla najbardziej znanych europejskich malarzy, żeby wspomnieć choćby Rembrandta czy Caravaggio, a w XX wieku na przykład M. Chagalla.

W pierwszej połowie siedemnastego stulecia Descartes należał jeszcze nie tyle do grona postępowych medyków, co raczej wizjonerów i planistów, torujących dla przyszłych pokoleń drogę prowadzącą do wyzwolenia od niedogodności nietrwałego ciała, której przeznaczeniem było nawiązanie przez człowieka ściślejszych relacji z całą przyrodą. To bowiem jest przewidywanym skutkiem działań z zakresu nauk, do których należą rozwiązania medyczne, że uzdrowione ciało ludzkie, nigdy nie będąc izolowane i stanowiąc genetycznie część całego materialnego uniwersum, ma zostać z nim lepiej zintegrowane. To owa nieograniczona fizyczna rozciągłość, której wspomniane ciało jest tylko fragmentem, stanowi dla Descartes’a jedyne pewne pole jego działań jako rzeczy myślącej. Mówiąc w skrócie: jako taka, dusza ludzka, z uwagi na swe naturalne uposażenie, jest zobowiązana do poświęcenia swojego czasu i zdolności na zaznajomienie się z warunkami umożliwiającymi przedłużanie zdrowia i życia materii, z jaką została połączona. Zjednoczona zaś jest z ciałem konkretnego człowieka, którego żywotne interesy zostają odtąd rozpoznane jako dające się szacować oraz diagnozować w pytaniu o to, jak się ów „człowiek cielesny” czuje. Dodajmy jeszcze jedno. Otóż, od chwili, kiedy możemy o sobie powiedzieć, że odczuwamy swoje ciało i się z nim utożsamiamy, przestaje ono być częścią materialnie rozumianego wszechświata, a zaczyna być naszą, palącą nas sprawą; tym, co określa nosze miejsce w przestrzeni tego świata, ale nie jako rzecz posiadającą rozmiary, lecz jako materię specyficznie odczutą, odczutą aż do bólu. W tym związku człowiek nie tylko nie łączy się już z resztą przedmiotów, ale nawet z którymkolwiek z innych ludzi. Jest sobie dany bez jakichkolwiek zapośredniczeń, ale dokonuje się to w objęciu wszechogarniającego go cierpienia, z którego może go uwolnić znający tajniki natury ciała lekarz.
Ze Wstępu: Dlaczego medycyna?

Książka mówi o tym, jak żyłem i zmieniałem się z Kierkegaardem. Próbowałem czytać Duńczyka już w Polsce w latach sześćdziesiątych minionego wieku i niewiele z tej lektury zrozumiałem. Dopiero w Kopenhadze, chyba w połowie lat siedemdziesiątych, zacząłem go czytać systematycznie i po duńsku. Od tego momentu upłynęło 40 lat. Z czasem mocno się go uczepiłem. Umieszczając obok siebie eseje, z których pierwszy pochodzi z 1992 roku, zaś ostatni z 2014, nieoczekiwanie zauważyłem, że mój stosunek do Kierkegaarda uległ z czasem zmianie, przechodząc od bezkrytycznego niekiedy zachwytu do podziwu mniej gorącego, wystudzonego doświadczeniem dojrzałości i nadchodzącej starości. - Bronisław Świderski Jak rozjaśniająca była chwila śmierci Chrystusa, w której odrzucił narodowość! Nie chciał mieć z nią nic wspólnego. Jednak obecnie ortodoksi stali się prawdziwymi nacjonalistami – nawet tworzą teorie o chrześcijańskich państwach i narodach. A przecież gdy nacjonalizm dyktuje porządek dnia, trudno postawić na religię. Znakiem ortodoksji staje się wtedy narodowy fanatyzm. - Soren Kierkegaard Bronisław Świderski (1946) - student Wydziału Filozofii i Socjologii relegowany z UW za udział w pokojowym proteście w 1968 roku, wielokrotnie przesłuchiwany, wcielony do karnej kompanii wojskowej, a następnie pozbawiony polskiego obywatelstwa, którego dotąd mu nie zwrócono. Od 1970 uchodźca polityczny w Danii, gdzie studiował socjologię kultury. Pracownik naukowy na Uniwersytecie Kopenhaskim, m.in. w Instytucie Slawistycznym i w Centrum Badawczym Sorena Kierkegaarda. ?