Arkusze monitoringu i karty pracy do diagnozy rozwoju ucznia z niepełnosprawnością intelektualną

Publikacje z serii ABC mówienia, czytania i pisania powstały przede wszystkim z myślą o nauczaniu dzieci z wadą słuchu. Pomoce te służą rozwijaniu świadomości językowej, nauce odczytywania mowy z ust, usprawnianiu słuchu fonemowego, poznawaniu i utrwalaniu liter, nauce czytania ze zrozumieniem oraz doskonaleniu sprawności manualnej. Książki te mogą być wskazówką dla nauczycieli oraz rodziców, w jaki sposób pracować z dziećmi, które z różnych przyczyn (często niełatwych do zdiagnozowania) mają trudności z nauką czytania ze zrozumieniem, samodzielnym układaniem zdań czy opanowaniem mowy dźwiękowej umożliwiającej komunikację z otoczeniem.

„Wczesna interwencja może radykalnie odmienić los dziecka i poprawić jakość nie tylko jego życia, ale także całej jego rodzi­ny. Tak ogromny bywa jej wpływ. Jeśli od najwcześniejszych lat życia dziecka zaczniemy kłaść solidne fundamenty pod przyszłe procesy uczenia się, to zwiększymy jego szanse na odniesienie sukcesu w wieku dorosłym. Niestety często dzieje się tak, że po przeprowadzeniu diagnozy dziecka rodzice zostają z nią sami, pozbawieni istotnych informacji poruszają się po omacku, nie wiedząc, od czego zacząć. Niniejsza książka będzie światełkiem, które wskaże wam drogę i rozjaśni mrok tych pierwszych, często przerażających chwil”.
z przedmowy dr Temple Grandin

W niniejszej książce autor odpowiada na trzy podstawowe pytania zadawane przez rodziców dzieci z autyzmem:
Co powinienem najpierw wiedzieć?
Co powinienem najpierw zrobić?
Jaki program terapii jest odpowiedni dla mojego dziecka?

James Ball w przystępny sposób tłumaczy, czym jest autyzm, a czym nie jest, i przedstawia program wczesnej interwencji oraz składniki „idealnego” programu terapii dla małych dzieci z zaburzeniem ze spektrum autyzmu. Omawia też różne techniki o udowodnionej skuteczności oraz narzędzia pozwalające ocenić, czy techniki te są odpowiednie dla danego dziecka i jego rodziny.

James Ball jest doktorem pedagogiki i dyplomowanym specjali­stą w zakresie analizy zachowania (BCBA). Od ponad 20 lat zaj­muje się dziećmi i osobami dorosłymi dotkniętymi autyzmem. Dba o zapewnienie przysługujących im świadczeń edukacyjnych i opiekuńczych, organizuje też pracę zawodową dla takich osób.

W 1995 roku Tom McKernan i John Mortlock stworzyli pierwszy podręcznik do szkolenia personelu pracującego z dorosłymi osobami z autyzmem. Ich podejście do tematu jest jasne, praktyczne i systematyczne. Zajmują się triadą zaburzeń w zakresie rozwoju interakcji społecznych, komunikacji i wyobraźni oraz analizują powtarzające się wzory zachowań, które stanowią główne problemy obecne we wszelkich formach zaburzeń autystycznych. Podają jasne przykłady zachowania autystycznego, omawiają sposoby pomocy i przedstawiają ćwiczenia dla szkolących się, tak opracowane, aby stymulować i pogłębiać zrozumienie istoty autyzmu.

Autorzy podjęli się trudnego zadania i wspaniale udało im się osiągnąć swoje cele. Podręcznik ten powinien znaleźć zastosowanie w podstawowym szkoleniu personelu w stałych i dziennych ośrodkach, gdzie mieszkają lub pracują dorośli z autyzmem.

Druga część „Ćwiczeń językowych” została przygotowana z myślą o dzieciach, które opanowały już technikę czytania i pisania, ale mają trudności z budowaniem systemu językowego. Materiał jest przeznaczony dla nauczycieli, terapeutów czy rodziców pracujących z dziećmi. Z zadań mogą również korzystać osoby dorosłe z zaburzeniami komunikacji językowej.

Celem ćwiczeń jest rozwijanie systemu językowego. Przedstawiony materiał odwołuje się do wiedzy ogólnej, umiejętności wnioskowania z kontekstu, rozumienia i wnioskowania na podstawie czytanego tekstu, budowania spontanicznych wypowiedzi na temat obrazka. Zadania polegają między innymi na wyborze formy gramatycznej wyrazu, określeniu znaczenia wyrażeń potocznych, budowaniu zdań o przeciwstawnym znaczeniu, łączeniu w pary odpowiednich słów, podawaniu sekwencji zdarzeń czy dokonywaniu kategoryzacji.

Dialogi komiksowe (ang. comic strip conversations) to zapis rozmowy między co najmniej dwiema osobami, wykorzystujący proste rysunki. Obrazki stanowią ilustrację trwającej komunikacji i zapewniają dodatkowe wsparcie dla osób, które mają trudności ze zrozumieniem szybkiej wymiany informacji. Mogą być skutecznym narzędziem wykorzystywanym przez rodziców i specjalistów pracujących z uczniami z autyzmem i innymi problemami rozwojowymi. Metoda ta nie tylko ułatwia relacjonowanie wydarzeń z przeszłości, opisywanie teraźniejszości czy planowanie przyszłości, lecz także umożliwia rozpoznanie i systematyzację tego, co ludzie mówią i robią, oraz uwydatnienie ich prawdopodobnych myśli. Każdy z ośmiu znaków w zestawie symbolizuje jedną z podstawowych umiejętności konwersacyjnych. Dodatkowo podczas rozmowy można zastosować kolory, które będą odzwierciedlać emocjonalną treść wypowiedzi, myśli i pytań. Niektóre dialogi komiksowe dają wgląd w to, jak uczeń postrzega sytuację, i są doskonałym wstępem do opracowania historyjek społecznych. Dialogi komiksowe są również pomocą wizualną w omawianiu sytuacji problemowych i znajdowaniu rozwiązań.

Znany na całym świecie specjalista Gavin Reid w swojej książce skupia się na dzieciach, młodzieży oraz osobach dorosłych dotkniętych dysleksją. Wyjaśnia istotę tego zaburzenia i wielostronnie je charakteryzuje, uwzględniając między innymi czynniki biologiczne, kulturowe i językoznawcze. Ukazuje przy tym różne aspekty syste­mu szkolnictwa (dotyczące zarządzania szkołą, programu nauczania, polityki rządów, stylów i strategii uczenia się), które mają wpływ na życie i edukację uczniów zmagających się z trudnościami w czytaniu. Autor przekonuje, że radzenie sobie z dysleksją zależy przede wszystkim od wypracowania skutecznego sposobu uczenia się i odpowiedniego spo­sobu nauczania.

Nieustannie rośnie świadomość nauczycieli, dyrektorów szkół oraz przed­stawicieli władz dotycząca zjawiska dysleksji, co jest pokrzepiającym sygna­łem. Od początku XXI wieku obserwujemy, że rządy wielu krajów aktywnie poszukują specjalistycznej wiedzy na ten temat, by potem przez pracę grup specjalistów i zmiany legislacyjne torować drogę nowym regulacjom w syste­mie szkolnictwa mającym przynieść udogodnienia dla uczniów ze specjal­nymi potrzebami, na przykład dla dzieci z dysleksją. […] W żadnym wypadku nie wolno nam pominąć w naszych rozważaniach rodziców. Mają oni wiele do zaoferowania, a ich doświadczenia, przemyśle­nia i wsparcie okazują się dla szkół bezcenne. Być może to właśnie współ­praca jest kluczem do sukcesu. Wyniki badań naukowych dostarczają wie­dzy, jednak faktyczny wpływ na sytuację można uzyskać dzięki skutecznej komunikacji między domem a szkołą. Dzielenie się obawami i pomysłami ma nieocenioną wartość.
Z przedmowy autora

Gavin Reid – doktor nauk humanistycznych, magister nauk stosowanych i magister pedagogiki, członek Brytyjskiego Towarzystwa Dysleksji oraz Brytyjskiego Towarzystwa Psychologicznego, certyfikowany psycholog. Pisząc książki, korzysta z własnych doświadczeń nauczyciela, psychologa wychowawczego, badacza, wykładowcy akademickiego, a przede wszystkim – rodzica.