Artyści PRL i bezpieka

Książka Bartosza Kaliskiego reprezentuje zalety, którymi nie wszystkie prace o stosunkach pomiędzy państwem a Kościołem katolickim za czasów PRL mogą się pochwalić. Obok rozlicznych materiałów proweniencji państwowej autor wykorzystał bardzo dobre archiwum diecezjalne. Objął analizą praktycznie cały okres PRL. Szczęśliwie złamał ramy ściśle chronologiczne, idąc w kierunku analizy problemowej – przy stałym wszakże uwzględnianiu upływu czasu. Z bezpośredniego zbliżenia przyjrzał się wycinkowi rzeczywistości (jedna diecezja), by w powiększeniu i w konkretach zobaczyć fragmenty ogólniejsze. Zarysował, jak przełamywały się w terenie wielkie decyzje i konflikty polityczne. Pamiętał, iż ewolucja kraju, Kościoła, codziennego bytowania ludzi, form ich wiary, modelu kapłana, acz zawsze potężnie naznaczona w PRL przez politykę, była też warunkowana przez bieg czasu, zmiany cywilizacyjne oraz tendencje pojawiające się w Kościele katolickim jako całości.
Nawet jeśli temat sytuacji Kościoła w PRL nie jest nowy, to książka Bartosza Kaliskiego jest nowa.
Marcin Kula
Uniwersytet Warszawski
Akademia Leona Koźmińskiego

- Co to był szewroletariat?
- Jak zwykły Polak auto zdobywał?
- Dlaczego nasi projektanci i konstruktorzy mieli pecha?
- Jak władza oszukała ludzi na przedpłatach?
- Czemu mały fiat podskakiwał przed Wigilią?
- Za co powinniśmy kochać syrenki?
- Co miał sowiecki premier do Polskiego Fiata?

Dzięki samochodom i za pośrednictwem samochodów Czytelnik pozna życie codzienne, politykę i sytuację ekonomiczną Polski Ludowej. Opisywane przez autora pojazdy są zarazem bohaterami historii – czasem śmiesznej, czasem strasznej, a czasem wręcz absurdalnej. Jest to barwna książka, dziennikarska. Historia motoryzowania ludzi władzy i zwykłych ludzi w Polsce Ludowej nie bez przymrużenia oka.

Książka będzie pasjonującą lekturą dla każdego odbiorcy, a szczególnie dla poszukiwacza absurdów z punktu widzenia perspektywy społecznej. Znajdą w niej także coś dla siebie miłośnicy historii Polski Ludowej, wielbiciele dziejów motoryzacji historycy poszukujący materiału źródłowego (cytaty z prasy, literatury, filmów).

"Autorska monografia Adama Dziuby „Nowa linia” na czasy po odwilży (1957–1961), jest trzecą i ostatną częścią cyklu Czas przełomu. Destalinizacja, rok 1956 i koniec odwilży w województwie stalinogrodzkim/katowickim (1953–1961), napisanego przez trzech historyków katowickiego Oddziału IPN i składającego się na dzieje województwa stalinogrodzkiego/katowickiego w latach 1953–1961.
Tom stanowi próbę opisania kierunku przemian zachodzących w popaździernikowych realiach na lokalnej scenie politycznej, a polegających na odchodzenia od politycznej odwilży i ponownej stabilizacji systemu komunistycznego, choć w zmienionych okolicznościach politycznych i społecznych, dopuszczających m.in. poszerzenie sfery prywatności obywateli i mniejszą represyjność policji politycznej. Autor w centralnym punkcie swych dociekań postawił wpływ śląsko-zagłębiowskiej organizacji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na polityczno-społeczne otoczenie oraz przebieg działań zmierzających do zmodernizowania lub zrekonstruowania zachwianego w 1956 r. systemu kontroli nad gospodarką, administracją i zorganizowanymi formami życia społeczno-politycznego.
Szczegółowe analizy tak zarysowanej problematyki mają uzupełnić obraz funkcjonowania województwa katowickiego o bardzo słabo rozpoznaną dotąd aktywność PZPR w omawianym okresie, sprawującej na Górnym Śląsku, w Zagłębiu Dąbrowskim oraz na ziemi częstochowskiej niepodzielną władzę polityczną i ekonomiczną.
"

W serii „Dokumenty” publikowane są nieznane dotychczas materiały archiwalne dotyczące najnowszej historii Polski. Pokazują one różne formy represji, jakich obywatele polscy doświadczyli w latach 1939–1989 ze strony władz nazistowskich i komunistycznych, oraz zorganizowane i spontaniczne przejawy oporu społecznego. Na tom składają się uchwały, oświadczenia i komunikaty Krajowej Komisji Porozumiewawczej, a następnie Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Zostały one zaczerpnięte z opublikowanych niegdyś zbiorów dokumentów oraz z prasy związkowej. Pokazują etapy organizowania się niezależnego związku zawodowego, a także najważniejsze wydarzenia społeczne Polski lat 1980–1981.

„Dzieci z PRL-u” to album zawierający niezwykłej urody fotografie dziecięcego świata w okresie PRL-u. Autor zdjęć – Wiesław Zieliński – opowiada o tym magicznym okresie życia, przypominając niezwykły świat dziecka zwłaszcza tym, których dzieciństwo przypadło na lata 50. i 60. XX wieku. Pokazuje przestrzenie i miejsca, w których nie brakowało otwartości na świat, dziecięcej wyobraźni, nauki tworzenia więzi i budowania relacji międzyludzkich, ale także codziennych obowiązków.

13 grudnia 1981 roku zatrzymał na moment rozpędzoną polską rzeczywistość. Przerwał wielkie marzenie ludzi o wolnym kraju. Siłami wojska i służby bezpieczeństwa przywrócił dawny „porządek”. Internował wolność. Chwilowo. Formalnie stan trwał półtora roku, niewiele dłużej niż solidarnościowy „karnawał”. W lipcu ‘83 został zniesiony. Jednak ostatni więźniowie polityczni siedzieli do połowy 1986 roku. Goniec z wydawnictwa, reżyser zaraz po filmówce, młody pracownik komitetu dzielnicowego, początkująca dziennikarka, motorniczy, ogrodniczka z MSW, kapitan z wydziału zabójstw, sekretarz organizacji partyjnej w dużej firmie, mały chłopiec, któremu zamknęli ojca, i inni to bohaterowie, których historia zwykle nie zauważa. Każdy z nich stał się częścią reporterskiej opowieści o jednym z najboleśniejszych momentów w dziejach powojennej Polski, kiedy wszystko przesiąknięte było polityką. Ludzi tych, niezależnie od tego, po której stronie barykady stali, łączy trudna historia czasów ich młodości. To bohaterowie szarej codzienności, wciągnięci w wojnę z niewidzialną siłą politycznej przemocy. Jak dostosowywali się do zakazów i nakazów stanu? W jaki sposób zamykały się za nimi ścieżki otwarte przed grudniem ‘81? Co pozwalało im trwać, i tworzyć enklawy wolności? Jakich musieli dokonywać wyborów? Kiedy słabli i gorzknieli? Dzięki czemu znów ogarniała ich nadzieja? Czy ten proces naprawdę się zakończył?
Relacje bohaterów, nagrywane na bieżąco, a także w roku 1989 i w latach dwutysięcznych, przeplatają się z dokumentami władz partyjnych czy SB. Pokazują szczegóły tego kolizyjnego kursu, na którym Polacy znaleźli się w latach 80.