Auschwitz Historia miasta i obozu

Jeśli jesteś jednym z milionów, które przeczytały „Dziennik Anne Frank” to poznaj teraz kobietę, która nadal dba o jej dziedzictwo…

poznaj historię przyrodniej siostry Anne Frank.

Literatura obozowa cieszy się nieustannie dużym zainteresowaniem. Mogłoby się wydawać, że o Holokauście, obozach koncentracyjnych i doświadczeniach ludzi z tamtego okresu napisano i powiedziano już wszystko…

Eva Schloss zabrała głos po ponad 30 latach, które minęły od bolesnych doświadczeń obozowych. Jej wyznanie i historia pełne szczęśliwych splotów okoliczności, waleczności i siły dorastającej dziewczyny nie pozostaje tylko echem przeszłości. Austriaczka, Żydówka, Holenderka czy Brytyjka? Każde z tych miejsc odcisnęło na niej swoje piętno a życie po 45’ zostało splecione nierozerwalnie z jej zmarłą koleżanką z podwórka...Anną Frank. Eva została pasierbicą Otto Franka obserwując przez lata jak jej matka i ojczym angażują się w pracę na rzecz najpierw wydania „Dziennika Anne Frank” a później w działania fundacji. Po śmierci Otto, Eva, wywołana niespodziewanie na podium zaczęła mówić...i tak postanowiła zawalczyć o lepszy świat, skupiając całą swoją energię na walkę z rasizmem, nierównościami społecznymi i nietolerancją, z którymi borykamy się niezależnie od wojen toczących się na świecie.

To opowieść, biografia kobiety, której nie jest łatwo mówić o uczuciach. Śmierć ukochanego ojca i brata, trudne relacje z matką- przyjaciółką, szukanie swojego miejsca na świecie, podróże, praca i tajemnica Auschwitz ,którą nosiła w sobie przez dziesięciolecia doprowadziły do tego, że nadal pamiętamy o dziedzictwie Anne Frank, że każda historia jest ważna i każdy może wziąć życie w swoje ręce.

Wystawa stała w Żydowskim Instytucie Historycznym pt.: „Czego nie mogliśmy wykrzyczeć światu”, została otwarta 14 listopada 2017 roku. Teraz oddajemy do Państwa rąk publikację, która w zamyśle ma towarzyszyć tej ekspozycji, stanowiąc zarazem rodzaj przewodnika. Książka składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza to esej kuratorski, wprowadzający czytelnika w tematykę, której poświęcona jest wystawa, zarysowujący konteksty, a także poszerzający znacznie zakres zagadnień ukazanych na ekspozycji – jest on także próbą osobistego namysłu nad losami warszawskiego getta i jego archiwum. Następny tekst, będący zarazem drugą częścią przewodnika, ma formę szerokiego omówienia wystawy: jej budowy, zamysłu, łącznie z kontekstem miejsca, którym jest zabytkowy gmach Żydowskiego Instytutu Historycznego. Naszą intencją było, żeby druga część książki mogła w pewnym sensie „towarzyszyć” zwiedzającym, krok po kroku przeprowadzając ich przez wystawę. W książce, poza tekstami, znajdą Państwo również liczne fotografie, a także reprodukcje dokumentów, które weszły w skład tzw. Archiwum Ringelbluma. Zależało nam na tym, żeby niniejsza publikacja była atrakcyjna i cenna dla szerokiego grona odbiorców. Do publikacji został dołączony plan zwiedzania wystawy w formie składanej mapy.

Wybitna izraelska badaczka w sposób kompetentny analizuje narodziny syjonizmu w Europie. Ukazuje ten proces na tle złożonych relacji Żydów z Arabami i Turkami we wczesnej fazie osadnictwa w Palestynie.

Umiejętnie łącząc wątki dotyczące rozwoju sytuacji politycznej, społecznej i kulturalnej, Anita Shapira tworzy wielobarwny obraz, który umożliwia czytelnikowi zrozumienie procesu tworzenia się narodu w Izraelu i roli w tym procesie masowej imigracji z wielu krajów. Równocześnie objaśnia łączące się z tym problemy polityki i dyplomacji światowej.
Profesor Anita Shapira (ur. w 1940 r. w Warszawie) zajmuje się historią społeczności żydowskiej oraz Państwa Izrael, związana z Uniwersytetem w Tel Awiwie. Autorka cenionych na świecie publikacji naukowych i laureatka wielu nagród (w tym The Israel Prize for History w 2008 r.). Za pracę Historia Izraela otrzymała prestiżowe National Jewish Book Award oraz Azrieli Award for Best Book in Israeli Studies in English or French.

Jak wiele wiedzieli Żydzi zamknięciu w getcie warszawskim o tym, co działo się poza jego murami? Jakie znaczenie miały dla nich informacje o przebiegu wojny? Jak zdobywali wiadomości o eksterminacji Żydów, jakie pogłoski do nich docierały i jak na nie reagowali? Kiedy zrozumieli, że wszyscy Żydzi zostali skazani na śmierć? Maria Ferenc wychodzi w swojej książce od perspektywy ofiar, cytuje teksty z epoki, by pokazać złożone mechanizmy psychologiczne i społeczne rządzące procesem zdobywania informacji w trakcie wojny oraz wyłaniania się wiedzy o Zagładzie.

Wydane według pomysłu i pod redakcją profesora Davida Bialego trzytomowe dzieło o kulturach Żydów prezentuje najwyższy poziom humanistyki. Jest zbiorem świetnie napisanych esejów i ukazuje to, co można nazwać zmienną duchowością i obyczajowością Żydów w zmieniającym się otoczeniu społecznym. Nadrzędna teza tego dzieła jest wyrazista: nie ma czegoś takiego jak ponadhistoryczna tożsamość Żydów. Tych tożsamości jest wiele, a Żydzi zachowują swoją indywidualność nie tyle przez oddzielenie się od innych kultur, ile przez zetknięcie z innymi narodami; akulturacja prowadziła zwykle do wytworzenia na styku dwóch społeczności jakiejś swoistej odmiany żydowskiej kultury. Z kolei w próbach separowania się od otoczenia często zapożyczano i wykorzystywano na własny użytek motywy i symbole dostępne już wcześniej w zastanym otoczeniu kulturowym. Dotyczy to języków, literatury, sztuki, zdobnictwa czy myśli filozoficznej.
Warto sięgnąć po książkę, żeby zobaczyć, jak odważnie i interesująco można uprawiać historię kultury. Z pierwszego tomu Kultur Żydów dowiemy się wiele o dziejach Żydów od starożytności na Bliskim Wschodzie po czasy włoskiego renesansu. (Paweł Śpiewak)

Książka Marty Kubiszyn to dobrze przemyślana i precyzyjnie skonstruowana monografia podsumowująca wieloletnie zainteresowania naukowe autorki. Wpisuje się ona w kulturoznawczy nurt badań nad pamięcią zbiorową Zagłady, wnosząc istotny wkład w tę dziedzinę zarówno na poziomie teoretycznym, jak i opisowym. Do badań pamięciologicznych autorka wprowadza kategorię „współpamięć”, którą definiuje jako […] poszerzenie pamięci wspólnoty rozumianej geograficznie o świadomość obecności innego w danym miejscu. Proces poszerzania pamięci jest tu przedstawiony jako przedmiot działalności animatorów kultury, którzy odkrywają i dokumentują zapomniane lub wymazane ślady przeszłości, by tworzyć nowe, postpamięciowe narracje, przyjmując kształt projektów artystycznych i edukacyjnych.

Fragment recenzji wydawniczej dr hab. Małgorzaty Fabiszak, prof. UAM