Baczyński uszlachetnia

Pisane z humorem wspomnienia z trzydziestoletniego pobytu w Stanach, gdzie autor mieszka na stałe. Dalszy ciąg zdarzeń, opisanych w pierwszym tomie wspomnień, opublikowanych w 2015 roku pod tytułem "Zakopiański dom wariatów". Autor porusza mało znane wątki z historii Polaków w Stanach, takie jak chociażby testament Tadeusza Kościuszki, jest też sporo wątków podróżniczych, ale nade wszystko historii związanych z prowadzonym przez rodzinę autora pensjonatem, przez który przewija się korowód dziwnych, a czasami też i powszechnie znanych gości.

Obszerny wybór, pierwsze w Polsce tłumaczenie dzienników przynosi niezwykle ciekawy obraz autora i jego związków z kulturą dziewiętnastowiecznej Europy. Andersen jawi się jako postać złożona, niejednoznaczna, której życie samo w sobie jest materiałem na barwną opowieść.

Przyczyna, Suterena, Oddech, Chłód, Dziecko – autobiograficzny pięcioksiąg wybitnego austriackiego prozaika i dramatopisarza to drobiazgowa rekonstrukcja lat dojrzewania. Analiza "niszczycielskich machin" – szkoły, rodziny, instytucji, społeczeństwa, ich nieznoszącej sprzeciwu, bezwzględnej opresyjności. To brutalna ocena tępego i zaślepionego w swym konformizmie narodu, nieskończonej ludzkiej obojętności. To nieskrywana manifestacja gniewu i pogardy, hołd złożony samotności i jednocześnie rzucone jej przekleństwo. To przeprowadzana na sobie samym wiwisekcja.

"Autobiografie to klucz to zrozumienia Thomasa Bernharda, klucz, bez którego nie można w pełni przyswoić jego powieści, pojąć pisarskich obsesji i poglądów politycznych. To czasy i wydarzenia opisane w Autobiografiach ukształtowały Bernharda jako pisarza i jako zaciekłego krytyka Austrii i austriackości, ale przecież nie tylko – także jako przeciwnika historycznej amnezji i skrywania nazistowskich brudów pod eleganckim dywanem w mieszczańskim salonie.

Bernhard nie był wrogiem ludzi, był zaciekłym wrogiem ludzkiej hipokryzji. Ku wściekłości zadowolonego z siebie społeczeństwa Bernhard brutalnie demaskował jego zakłamanie.

„Autobiografie” wyszlifowały także jego niepowtarzalny, chirurgicznie precyzyjny styl. Trzeba poznać „Autobiografie”, żeby nie tylko poznać Bernharda i Austrię, ale żeby dołożyć kolejny rozdział do wielkiej pracy – próby zrozumienia minionego wieku, którego ponury cień wciąż nad nami wisi. Jeśli nie będziemy czytali Bernharda, wiek XX kiedyś do nas wróci, jeszcze bardziej spotworniały, niż go zapamiętaliśmy.
Proza Bernharda, trudna, zapętlona w swoich obsesjach, drażniąca, jest jednak wielką odtrutką na bezmyślną wegetację w toksycznych oparach samozadowolenia kultury masowej".

Krzysztof Varga

Leopold Tyrmand. Lolek, Poldek, Lopek, Loluś, Lo. Autor największego polskiego bestsellera Zły oraz słynnego Dziennika 1954. Piewca Warszawy i guru jazzu. As reportażu „Przekroju” i „New Yorkera”. Szeryf wychowany na ulicy Trębackiej, który wyruszył na Dziki Zachód. Równie niespodziewanie się zjawił, jak i zniknął, zostawiając po sobie dziesiątki anegdot i historii. Ale które z nich są prawdziwe? Dlaczego jest bohaterem swoich książek? Dlaczego Zły? Dlaczego Jazz Jamboree? Skąd kolorowe skarpetki? Czy naprawdę był kelnerem i pływał po morzu jak Martin Eden? Czy Dziennik 1954 jest prawdziwy? O czym myślał, gdy zamykał oczy, a o czym, kiedy się golił? Kim był Leopold Tyrmand? Polakiem, Amerykaninem, obywatelem świata, Żydem? Drogi Czytelniku, oto opowieść o jego życiu oraz o jego śmierci, z którą było inaczej, niż mówiono, a która według przepowiedni miała być taka, jak jego życie. Przed Państwem Leopold Tyrmand – owiana legendą tajemnica.

W publikacji przedstawiono sylwetki i dorobek autorów, którzy stali się ikonami Beat Generation oraz pisarzy dalszego planu: Johna Clellona Holmesa, Jacka Kerouaca, Allena Ginsberga, Williama S. Burroughsa, LeRoi Jonesa/Amiri Baraki, Lawrence’a Ferlinghettiego, Joyce Johnson, Diane di Primy i Richarda Brautigana.
Mit Pokolenia Beatu to jeden z najbardziej wyrazistych mitów kultury amerykańskiej XX wieku. Ta generacyjna nazwa niemal automatycznie przywodzi na myśl stworzony przez Allena Ginsberga w „Skowycie” zbiorowy portret młodych, wrażliwych Amerykanów, zagubionych i zbuntowanych, uciśnionych i radykalnych, pragnących wolności i popadających w ekscesy.
Dlaczego właśnie bitnikom udało się zbudować tak trwały generacyjny mit, skoro prawie każde amerykańskie pokolenie ubiegłego, niespokojnego wieku miało powody, by uważać się za „stracone”?
W jakim stopniu zadecydowały o tym nietuzinkowe biografie, frapujące charaktery i indywidualne talenty najważniejszych pokoleniowych pisarzy, a w jakim rosnące zainteresowanie mediów i szeroko pojętych kręgów opiniotwórczych, nierzadko bardzo krytycznych wobec zbuntowanej młodzieży, które pomogło rozdmuchać modę na Beat?

Czarny tulipan to dramatyczna opowieść o najlepszym asie myśliwskim w historii – pilocie Luftwaffe Erichu Hartmannie. Opowiada ona również o tym, jak w czasie zimnej wojny historia jego służby Hitlerowi uległa uproszczeniu i stała się jednym z elementów mitologii Zachodu. W ciągu ponad 1404 lotów bojowych Hartmann osiągnął oszałamiającą liczbę 352 zwycięstw powietrznych, a jego kariera obfitowała we wszelkie dramaty, jakich można by się spodziewać. Były wśród nich loty myśliwskie nad zamarzniętym frontem wschodnim, pijackie wizyty w Orlim Gnieździe Hitlera, dekada niewoli w straszliwych radzieckich łagrach oraz dalsza służba wojskowa podczas zimnej wojny, zakończona w atmosferze konfliktu i frustracji. Kiedy zaś druga kariera Hartmanna zaczęła się załamywać, roztoczyła nad nim opiekę sieć autorów i komentatorów, osobiście zainteresowanych jego dobrem i reputacją. Ludzie ci, przeważnie Amerykanie, publikowali obszerne, czołobitne opracowania o Hartmannie i jego elitarnym bractwie pilotów Luftwaffe. Wraz z każdą wydaną drukiem historią o powietrznych walkach dziedzictwo Hartmanna stawało się coraz wznioślejsze i coraz mniej kontrowersyjne, a skomplikowana kwestia jego służby dla nazistowskiego reżimu odeszła w pomrokę dziejów. Uproszczona, jednowymiarowa relacja o jego życiu – pozbawiona trudniejszych pytań o oddanie i służbę Hitlerowi – przez prawie całe pokolenie pozostawała niekwestionowana. Czarny tulipan odkrywa dwuznaczną prawdę tyleż o Hartmannie, co o całym Wehrmachcie: wielu z tych ludzi nie było ani stuprocentowymi nazistami, ani rycerzami bez skazy. Byli skomplikowani, pełni sprzeczności i trudni do zdefiniowania. Niniejsza książka przedstawia złożoną postać zamiast heroicznej karykatury, do której przywykliśmy, i stawia tezę, że schludne, wygładzone opowieści o heroizmie takich ludzi jak Hartmann, które nam dziś po nich pozostały, mówią równie wiele o swoich twórcach, co o samych bohaterach.