Badania etnograficzne i obserwacyjne

Ayahuasca to święty psychoaktywny napój przygotowywany z południowoamerykańskich pnączy i liści krzewów. Rdzenne społeczności w Amazonii od dawna używają go w celach rytualnych, ale w ostatnim czasie cieszy się rosnącym zainteresowaniem na całym świecie jako potężne narzędzie osobistej transformacji, a coraz więcej ludzi z Zachodu sięga po niego z intencją lepszego poznania siebie, aby doświadczyć uzdrowienia albo odzyskać połączenie ze światem przyrody.

Jeszcze do niedawna ayahuasca była mało znana, lecz obecnie stanowi jeden z najważniejszych elementów ogólnoświatowego renesansu psychodelicznego. Dlaczego? W niniejszej książce Daniel Pinchbeck i Sophia Rokhlin zgłębiają kulturowe i historyczne pochodzenie tego wywaru, rozważając rolę szamana lub curandero w kulturze amazońskiej i kulturze zachodniej. Analizują zaskakujący proces rozprzestrzeniania się ayahuaski po całym świecie, a także jej obecny status prawny i najnowsze badania naukowe dotyczące jej właściwości. Uważnie przyglądają się temu, jak współcześni ludzie postrzegają ten wywar i jak z niego korzystają.

W jaki sposób ayahuasca wpływa na naszą kulturę? Czy stanowi antidotum na problemy konsumpcyjnych społeczeństw zachodnich? Pinchbeck i Rokhlin pochylają się nad ekonomicznym, społecznym, politycznym i ekologicznym wpływem tego wywaru na mieszkańców Amazonii i innych części zglobalizowanego świata. Dokąd może zaprowadzić ludzkość coraz większa popularność tajemniczego indiańskiego lekarstwa?

Gdy rośliny śnią to lektura obowiązkowa dla każdej osoby zainteresowanej trwającym właśnie renesansem badań nad psychodelikami, dodająca do niego cenny, antropologiczny kontekst. Jest jednocześnie najobszerniejszą i najbardziej wyczerpującą obecnie pozycją na temat ayahuaski na polskim rynku.

Książka jest poświęcono literackiej kulturze popularnej kształtującej się w Łodzi – mieście, które przeżyło gwałtowną transformację z sennej osady w wielki ośrodek przemysłu włókienniczego. Publikacja składa się z dwóch zasadniczych części.
W pierwszej badacze opisują obszary twórczości literackiej rzadko odwiedzane przez literaturoznawców czy kulturoznawców: pieśni i piosenki funkcjonujące w środowisku robotniczym w całej ich różnorodności gatunkowej i tematycznej; literaturę brukową (na przykładzie kupletów) skierowaną do masowego, słabo wykształconego odbiorcy i egzystującą na obrzeżach literatury „wysokiej”; popularną literaturę humorystyczną i satyryczną, której Łódź stała się w okresie międzywojennym ważnym ośrodkiem wydawniczym; gatunki kultury masowej rodzące się w dwudziestoleciu międzywojennym – odcinkową powieść popularną oraz „historyjki obrazkowe”, czyli zaczątki komiksu pojawiające się na łamach „Expressu Wieczornego Ilustrowanego”; a na zakończenie tej części – teksty reklamowe.
Druga część książki to antologia przybliżająca świat tekstów funkcjonujących w łódzkiej kulturze popularnej. Jej poszczególne działy odpowiadają artykułom z części pierwszej i stanowią uzupełnienie badawczych opisów i rozpoznań. Nie dąży ona do kompletności czy nawet reprezentatywności, ale ma jedynie dawać wyobrażenie o bogactwie zjawisk literackich i z pogranicza literatury, które współtworzyły kulturę popularną wielkomiejskiej Łodzi.

Wiedzące, szepczące w ciemnościach, tańczące na niebie. Wymykające się władzy patriarchatu, żyjące na granicy życia i śmierci, nie z tego świata. Budzące grozę w średniowiecznych podaniach, córy Kory, Demeter i Hekate, tybetańskie dakinie. Ikony feminizmu i prekursorki. Wyklinane, prześladowane i palone na stosach. Wiedźmy i czarownice wróciły. I wszystkich nas nie spalicie. Zofia Krawiec – krytyczka sztuki i artystka – zastanawia się nad kulturowym powrotem wiedźm. Pytając o archetyp, przygląda się jego współczesnym realizacjom. Ile było w czarownicach dzisiejszych feministek i jak bardzo dzisiejsze feministki wierzą w pradawne zaklęcia i rytuały? W poszukiwaniach towarzyszą autorce rozmówczynie i rozmówcy, którzy z wiedźmami stykają się w swojej twórczości i działalności: Agnieszka Szpila, Manuela Gretkowska, Marta Niedźwiedzka, Mira Marcinów, Maria Moonset Matuszewska, Aleksandra Kluczyk, Maria Bigoszewska, Mikołaj Sobczak i Michał Pospiszyl.

„Niech te święta nie będą magiczne…” to życzenia, które mają związek nie tylko z komercjalizacją świąt (o której napisano już wiele), ale też z naszym nadmiernym przywiązaniem do rytuałów, obrzędów, zwyczajów… Gdzieś głęboko wpisane jest w nas przekonanie, że bez dopełnienia takich czy innych czynności, święta będą nieważne. Dotyczy to nie tylko świąt Bożego Narodzenia, ale – jak przekonuje Autorka – większości świąt obchodzonych w Polsce, zarówno tych o charakterze religijnym, jak i narodowym.

W obchodach świąt w Polsce widać wyraźnie wzajemne oddziaływanie i przenikanie się aspektów słowiańskich, przedchrześcijańskich z chrześcijańskimi oraz świeckich, państwowych z religijnymi. Wytworzyły się wyjątkowe zależności o charakterze narodowo-chrześcijańskim, które w trudnych czasach pozwoliły ocalić własną tożsamość, ale też wpłynęły na powstanie pewnej nieufności wobec tego, co inne.

Autorka wybrała dwanaście świąt obchodzonych w Polsce i oddziela kolejne warstwy kulturowe, obyczajowe, społeczne, historyczne, które się przez wieki nakładały. Wszystko po to, by dotrzeć do ich esencji pokazać, co jest w nich istotą, a co tylko nadbudową i dać nam szansę na przeżywanie ich głębiej niż kiedykolwiek.

Piękne i bogate polskie tradycje świąteczne wywodzą się między innymi z kultury szlacheckiej. Jak w majątkach ziemiańskich świętowano Boże Narodzenie i Wielkanoc na przełomie XIX i XX wieku i ile z tych zwyczajów przetrwało do dziś? Autor, na przykładzie wspomnień oraz osobistych relacji ziemian, wprowadza nas w atmosferę najważniejszych i niezwykle barwnych świąt w tradycji katolickiej. Opowiada o przygotowaniach w kuchni i w salonie, porywa w wir spotkań rodziny i sąsiadów, świątecznych obchodów i karnawałowych zabaw. Niebagatelną zaletą opracowania jest materiał ilustracyjny – bogaty wybór archiwalnych zdjęć, malarstwa, a także zbiór XIX-wiecznych rycin.

Czy można powiedzieć, że posługa egzorcysty to zawód jak każdy inny? Jak wygląda zwykły dzień z życia egzorcysty? Jakimi cechami charakteru muszą wykazywać się kapłani posługujący tym charyzmatem? Na jakie niebezpieczeństwa są narażeni w swej codziennej pracy?

To tylko niektóre pytania, na które odpowiada niezwykła opowieść ks. Cesarego Truquiego, bliskiego współpracownika ks. Gabriele Amortha. Ta książka to pierwsza tak szczera i niestroniąca od trudnych tematów opowieść egzorcysty – o jego codziennej pracy, o taktykach działania Szatana i o setkach uwolnień, których on sam był świadkiem.

Ta lektura budzi nas z duchowego letargu i uświadamia, jak przerażającą rzeczywistością jest obecność Szatana i jego świat. To jedna z najlepszych książek, jaką przeczytałem w tym roku. Gorąco polecam!

Ks. Michał Olszewski SCJ, dyrektor Grupy Medialnej Profeto

Drogi Czytelniku, trzymasz w ręku świadectwo posługi kapłańskiej wykonywanej w pełnej szacunku dyskrecji, dbającej o godność dotkniętego cierpieniem człowieka. Roztropność, która charakteryzuje to świadectwo, jest jego najmocniejszą stroną. Napisane prostym i zrozumiałym językiem, rozważnie, bez sensacyjnej nadbudowy pomoże zarówno świeckim, jak i duchownym lepiej zrozumieć wartość posługi egzorcystycznej sprawowanej w Kościele i wielu uchroni przed pokusą poszukiwania łatwego uwolnienia w środowiskach okultystycznych i magicznych. Gorąco polecam jego lekturę.

dr Bogdan Kocańda OFMConv

Ks. Cesare Truqui – egzorcysta, bliski współpracownik o. Gabriele Amortha, wieloletni wykładowca w Papieskiej Szkole Wyższej Regina Apostolorum w Rzymie, która wraz z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Egzorcystów organizuje kursy i szkolenia dla egzorcystów z całego świata.