Badania marketingowe

To książka, która odkrywa przed czytelnikiem, jak złożonym analizom rynkowym podlega świat konsumenta - człowieka, który sięga po produkty, klienta korzystającego z usług, osoby robiącej zakupy, użytkownika.

„Badanie rynku. Jak zrozumieć konsumenta?” to kompendium wiedzy autorstwa pięćdziesięciu ekspertek i ekspertów działający w ramach Polskiego Towarzystwa Badaczy Rynku i Opinii, tworzących na co dzień branżę badań marketingowych w Polsce. Zajmują się zbieraniem danych, przeprowadzaniem analiz, wnioskowaniem i budowaniem praktycznych rekomendacji. Na bazie wieloletniego doświadczenia stworzyli użyteczny przewodnik porządkujący aktualną wiedzę o badaniach rynku i opisujący dobre praktyki, które warto stosować.

Książka daje możliwość zapoznania się z metodami i technikami badawczymi w licznych obszarach biznesu. Została podzielona na kilka części. Pierwsza zawiera opis elementów procesu badawczego od briefu po prezentację wyników. Druga część to praktyczny przewodnik po metodach badawczych – zarówno tych standardowych, jak i bardziej specjalistycznych. W trzeciej części znalazły się badawcze odpowiedzi na konkretne pytania biznesowe zleceniodawców. Na końcu umieściliśmy słownik, wyjaśniający kluczowe pojęcia. Rozdziały zostały wzbogacone o cytaty ekspertów, przykłady empiryczne oraz ćwiczenia praktyczne.

"Książka Andrzeja Grabarczuka sytuuje się na przecięciu kilku dyscyplin: kulturoznawstwa, medioznawstwa oraz politologii (ujmującej zjawiska marketingu politycznego). Jej tematem są zaś wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych, a więc wydarzenie szczególne w świecie globalnej polityki, ogniskujące nie tylko uwagę Amerykanów, ale, można powiedzieć bez wielkiej przesady, całego świata. Wraz z autorem śledzić możemy – analizując dyskursy wyborcze w polskich mediach – jak polityka staje się częścią świata popkultury i jak gwiazdy show biznesu wkraczają w świat polityki. W planie ogólniejszym więc jest to książka o przemianach życia publicznego, które zdaje się brać ostateczny rozbrat z ideałami klasycznie pojmowanej polityki i zastępować mężów stanu celebrytami niemalże zamieszkującymi telewizyjne studia. Jest to więc lektura z pewnością skłaniająca do refleksji, a być może też napisana ku przestrodze". Prof. Mariusz Czubaj

Posługując się prostą metaforą, można stwierdzić, że zarówno w podręcznikach, jak i w praktyce rynkowej prezentowana jest zwykle jasna strona marketingu. Przejawia się ona m.in. w nastawieniu przedsiębiorstw na zaspokajanie potrzeb nabywców, dostarczaniu im użytecznych produktów, oferowaniu ich na korzystnych warunkach i zapewnianiu odpowiedniego poziomu obsługi. Marketing ma jednak także swoją ciemną stronę. Za pomocą tego określenia opisuje się wszystkie te działania rynkowe, które można uznać za nieetyczne, nielegalne, nieuczciwe, oszukańcze czy manipulacyjne, a których efektem jest powstawanie różnego rodzaju szkód dla nabywców, konkurentów i konkurencji, środowiska naturalnego lub innych grup interesariuszy.

Prezentowana monografia jest poświęcona eksploracji ciemnej strony marketingu. Zawiera swoisty katalog nieetycznych lub co najmniej kontrowersyjnych praktyk rynkowych, takich jak m.in. ukrywanie wyników badań marketingowych, fałszowanie ich i dezinformowanie nabywców oraz opinii publicznej, oferowanie nabywcom szkodliwych lub wadliwych produktów, żądanie od nich nieuczciwych cen za określone dobra lub usługi, wchodzenie w zmowy cenowe, stosowanie korupcji w działaniach sprzedażowych, dyskryminowanie nabywców poprzez oferowanie im gorszych warunków zakupu niż innym klientom, oszukiwanie ich za pomocą komunikacji marketingowej czy manipulowanie nimi przez sprzedawców, telemarketerów i pracowników obsługi klienta. Poszczególne przejawy ciemnej strony marketingu zostały zidentyfikowane i objaśnione, przedstawiono mechanizmy i możliwe skutki tego typu działań, reakcje nabywców wobec nich oraz stosowane sposoby przeciwdziałania im.

Autorzy prezentują swoją propozycję periodyzacji rozwoju marketingu terytorialnego, zwanego również marketingiem miast i regionów. Stawiają zwłaszcza na innowacje marketingowe generowane przez nowe technologie komunikacyjne i problemy wymuszane przez praktykę.

Przedstawiony zbiór zagadnień traktuje o ważnych dla praktyki kwestiach marki (branding) i strategiach ich kształtowania, w tym renomie jako kategorii wiodącej. Szczególnie wiele uwagi poświecono strategii city placement jako szczególnie innowacyjnemu instrumentowi promocji miast i regionów. Podkreślono znaczenie mediów społecznościowych w systemie komunikacji marketingowej.

Książka składa się z sześciu rozdziałów.

Rozdział pierwszy pokrótce objaśnia genezę, istotę oraz społeczną i gospodarczą rolę marketingu. W szczególności zwrócono w nim uwagę na przesłanki ukształtowania się współczesnego marketingu, podstawowe zasady i cele marketingu oraz konieczność rozróżnienia strategicznego i operacyjnego poziomu kompozycji instrumentów marketingowych.

Rozważania rozdziału drugiego stanowią rozwinięcie podstawowej dla koncepcji marketingowej reguły S-T-P (Segmenting-Targeting-Positioning). Omówiono w nim istotę i znaczenie segmentacji, kryteria segmentacji rynku dóbr konsumpcyjnych i przemysłowych, podstawowe procedury segmentacji. Wiele uwagi poświęcono czynnikom decydującym o poprawności wyodrębniania segmentów i ocenie ich atrakcyjności jako rynku docelowego przedsiębiorstwa. W rozdziale omówiono strategie marketingu masowego, zróżnicowanego, skoncentrowanego, zindywidualizowanego.

W rozdziale trzecim omówiono politykę ofertową przedsiębiorstwa. Zdefiniowano w nim pojęcie produktu, jego kluczowe atrybuty, przedstawiono klasyfikacje produktów konsumpcyjnych i przemysłowych. W charakterystyce poszczególnych faz cyklu życia produktów uwzględniono wielkość sprzedaży, koszty, zysk, typ nabywców, konkurencję, cele promocji. W rozdziale zaprezentowano komponenty portfolio produktów i macierz BCG.

Rozdział czwarty poświęcono polityce dystrybucji przedsiębiorstwa rozumianej jako zbiór decyzji i czynności umożliwiających dotarcie z ofertą przedsiębiorstwa do finalnych nabywców w odpowiadającym im miejscu, czasie i warunkach.

W rozdziale piątym przedstawiono cele i instrumenty rynkowej komunikacji przedsiębiorstwa. Przedmiotem szczegółowych rozważań jest reklama, promocja sprzedaży oraz PR. Omówiono główne zadania realizowane przez te instrumenty, klasyfikację reklam i działań z zakresu PR, zaprezentowano środki promocji sprzedaży. Z uwagi na rosnące znaczenie Internetu jako medium komunikacyjnego omówiono specyfikę komunikacji marketingowej w sieci będącej naturalną konsekwencją społeczeństwa informacyjnego.

Ostatni rozdział książki zawiera omówienie podstawowych mierników użytecznych w analizach, planowaniu i kontroli działalności marketingowej w przedsiębiorstwie. Są to narzędzia szczególnie użyteczne w zarządzaniu operacyjnym. Pozwalają w sposób skwantyfikowany opisywać rynek odniesienia, stanowiący podstawę określania pozycji rynkowej przedsiębiorstwa, jak również ilościowy i wartościowy udział w rynku w różnych użytecznych przekrojach analitycznych. Szczególnie ważnym, a zarazem obszernym i zróżnicowanym obszarem pomiarowym marketingu jest badanie skuteczności użycia poszczególnych instrumentów marketingowych.

Fascynująca, napisana popularyzatorskim językiem książka Williama Daviesa mówi o tym, jak pojęcie szczęścia stało się obiektem współczesnego marketingu - przedmiotem, który można sprzedać jak każdy inny produkt. To, co dla filozofów było przez wieki najdonioślejszym, bo również niezwykle wymagającym moralnie, celem ludzkiego życia, dziś zostało sprowadzone przez światowe koncerny (a nierzadko także przez polityków, którzy zabiegają o kapitał wyborczy) do "well-beingu", dobrego samopoczucia czy dobrostanu. Davies opisuje degenerację tego szlachetnego pojęcia, wskazując, że obecnie mamy do czynienia z parametryzacją szczęścia - próbami ujęcia go w wymierne kategorie, co prowadzi z kolei do niebezpiecznego redukcjonizmu. Celem takiego przemianowania rozumienia szczęścia jest, jak wskazuje autor, zysk ekonomiczny, tymczasem w sprawach najważniejszych dla człowieczeństwa, kategorie prosto rozumianej korzyści nie powinny obowiązywać - zwłaszcza gdy jest to korzyść nie samego człowieka, a prowadzących własne gry polityków czy przedsiębiorców. Książka Daviesa stawia ważne pytania, jednocześnie budząc niepokój, okazuje się bowiem, że nad współczesnymi społeczeństwami Zachodu długim cieniem kładzie się dystopijna wizja w stylu A. Huxleya.