Bajkoterapia, czyli bajki-pomagajki dla małych

An unprecedented collection of artists’ record covers from the 1950s to today
Since the dawn of modernism, visual and music production have had a particularly intimate relationship. From Luigi Russolo’s 1913 Futurist manifesto L’Arte dei Rumori (The Art of Noise) to Marcel Duchamp’s 1925 double-sided discs Rotoreliefs, the 20th century saw ever more fertile exchange between sounds and shapes, marks and melodies, and different fields of composition and performance.

In Francesco Spampinato’s unique anthology of artists’ record covers, we discover the rhythm of this particular cultural history. The book presents 450 covers and records by visual artists from the 1950s through to today, exploring how modernism, Pop Art, Conceptual Art, postmodernism, and various forms of contemporary art practice have all informed this collateral field of visual production and supported the mass distribution of music with defining imagery that swiftly and suggestively evokes an aural encounter.

Along the way, we find Jean-Michel Basquiat’s urban hieroglyphs for his own Tartown record label, Banksy’s stenciled graffiti for Blur, and a skewered Salvador Dalí butterfly on Jackie Gleason’s Lonesome Echo. There are insightful analyses and fact sheets alongside the covers listing the artist, performer, album name, label, year of release, and information on the original artwork. Interviews with Tauba Auerbach, Shepard Fairey, Kim Gordon, Christian Marclay, Albert Oehlen, and Raymond Pettibon add personal accounts on the collaborative relationship between artists and musicians.

Teksty w antologii zostały dobrane tak, by pokazać bogactwo i pomysłowość gatunku – greckiego opowiadania kryminalnego. Dwa pierwsze, z początku lat 60. XX wieku, są już klasyczne, pozostałe jedenaście powstało najwyżej dwie dekady temu. Większość pisarzy jest wciąż aktywna, znaczna część nieznana polskiemu czytelnikowi. Aby zapewnić różnorodność stylu, właściwie każdy tekst został przełożony przez inną tłumaczkę bądź innego tłumacza.

"Zwraca uwagę fakt, że zdecydowana większość spośród prezentowanych w tomie zbrodni odbywa się w kontekście rodziny. Nie rodu czy całej sieci krewnych, które zgodnie z ustaleniami antropologów kultury tradycyjnie wyznaczają tak prywatną, jak i publiczną sferę życia Greków, ale rodziny nuklearnej, postrzeganej często w kategoriach freudowskiego trójkąta ról: rodziców i dziecka. W antologii wyróżniają się zwłaszcza rodzinne zbrodnie międzypokoleniowe: matka zabija syna, który publicznie ją upokorzył, inna córkę, gdy ta – w jej mniemaniu – splamiła honor rodziny."
(z posłowia Ewy Róży Janion)

Dziewięć wspaniałych polskich autorek napisało opowiadania w klimacie górskim. Góry mają swoją tajemną moc, urok, niebezpieczeństwo i mogą zarówno zachwycać, jak i przerażać. Trzeba się do nich odnosić z szacunkiem i nie lekceważyć. A odwdzięczą się cudownymi widokami, naturą, aurą, powietrzem, a i czasami… miłością. To właśnie ona pojawia się w opowiadaniach, chociaż ukazana różnie, zmienia się tak szybko, niczym pogoda na górskich szlakach. Jest często nieprzewidywalna, właśnie tak jak one. Bohaterowie opowiadań zmierzają się z problemami dnia codziennego i uczuciami, jakimi darzą inne osoby. Wyprawa w góry odmieni ich życie. Spotkasz ich w Tatrach, Bieszczadach lub Sudetach; w pensjonacie, domu rodzinnym lub na górskim szlaku. Czy uda się im odnaleźć prawdziwą miłość? Czy znajdą tu ukojenie? Autorzy: Agnieszka Lingas-Łoniewska, Anna Bellon, Agata Czykierda-Grabowska, K.A. Figaro, Natalia Nowak-Lewandowska, Elżbieta Rodzeń, Natasza Socha, Anna Szafrańska, Sylwia Trojanowska.

Oto ponowna podróż ulicami i zakamarkami miasta. Tym razem prezentujemy aż czternaście historii, w których śląski powiat odgrywa rolę główną. Napisane w różnych gatunkach opowiadają prawdziwe przeżycia, wzruszające wspomnienia, ale i wymyślone przygody rozgrywające się w realnych miejscach. Opublikowane zarówno pod pseudonimami, jak i prawdziwymi nazwiskami połączyły pokolenia - najmłodszy z autorów ma 13 lat, a najstarszy 81. Stworzone przez mieszkańców oraz osobhy mocno związane z tymi terenami. Po raz kolejny zanurz się w antologii o Piekarach Śląskich

Zdarzyło się to w pewnym kraju, którym rządził niezwykle bogaty sarki Abdurrahman. Sława jego bogactwa sięgała daleko poza granice królestwa i można ją porównać tylko z tym, co zostawił w pamięci potomnych legendarny bogacz Karun.
Tak rozpoczyna się księga Magana Jari Ce, której polskiemu tłumaczeniu nadano tytuł Skarb w słowach zaklęty. To monumentalny zbiór baśni zachodnioafrykańskiego ludu Hausa, spisanych przez nigeryjskiego pisarza Abubakara Imama w latach 30. XX wieku. Księga, opisywana jako afrykański odpowiednik Baśni tysiąca i jednej nocy, to niezwykły, baśniowy skarbiec, w którym słowa lśnią niczym drogocenne kamienie. Zawiera nie tylko opowieści ludu Hausa; autor wplata tu również wątki znane z baśni arabskich, indyjskich czy europejskich – osadzone w kulturowym kontekście afrykańskim.
Księga dosłownie wciąga Czytelnika w świat orientalnych opowieści, gdzie przy okazji pozna on zwyczaje, przysłowia, mądrości ludowe czy tradycyjne potrawy ludu Hausa. Niektóre opowieści przekazują uniwersalne prawdy i wartości, inne ukazują specyfikę kulturową Hausa, jeszcze inne – po prostu doskonale bawią. Przewodnikiem po tej niezwykłej krainie jest Aku – papuga-narrator baśni, która dzięki swej mądrości otrzymała godność wezyra.

Włoski, włosy. Plecie się je, tak jak i fabuły, można też wspomnieć o języku włoskim. Te opowiadania mówią nam o przeróżnych aspektach i rozumieniach tego pojęcia, nie uciekając w pułapkę tematyzmu. Od ich najdawniejszych pierwocin do nadmiaru wręcz transcendentalnego, ale i – bardziej przyziemnie – o ich traceniu, o niechcianych lokatorach oraz o fryzjerach i barberach. Nie zapominajmy też o możliwości zupełnego braku w tekście zarówno Włochów, jak i włosków. Można powiedzieć, że każdy z autorów wyplótł (heh) z tego słowa własną opowieść!

Filip Matwiejczuk