Bibliotekarka z Auschwitz

Etka Daum przez 1653 dni była sekretarką Chaima Rumkowskiego. Zza
swojego biurka, tuż przed drzwiami jego gabinetu, obserwowała powstanie,
rozkwit i upadek najdziwniejszego żydowskiego państwa w niemieckim
Kraju Warty. Kreśliła portret jego twórcy, przełożonego Judenratu w
getcie łódzkim, Chaima Mordechaja Rumkowskiego. Jednocześnie ukazywała
obraz skomplikowanych relacji między żydowską a niemiecką administracją
getta i walki o władzę wśród tamtejszych elit. Getto łódzkie
zlikwidowano dopiero w sierpniu 1944 roku, gdy Sowieci od dawna stali na
linii Wisły. To sprawiło, iż spośród jego mieszkańców ocalało o wiele
więcej Żydów niż z każdego innego getta na terenie Polski. Na czym
polegała tajemnica łódzkiego getta? Kim naprawdę był "król Chaim"?
Możemy dzisiaj dyskutować, rozważać i zadawać retoryczne pytania:
czy gdyby sprzeciwił się Niemcom, gdyby nie zgodził się na podpisywanie
list deportacyjnych, gdyby własnymi rękami nie wysyłał ludzi, czy
byłoby inaczej? Los pozostałych gett każe powątpiewać.
Gdyby
Rumkowski nie zginął w Auschwitz, stanąłby po wojnie przed sądem.
Sądziliby go jego współcześni, ludzie którzy przeżyli wojnę i uniknęli
śmierci. Jaki wyrok wydaliby na Chaima Rumkowskiego? Co z jego życia
świadczyłoby za nim, a co przeciwko? Czy to się da rozdzielić?
Ze wstępu Szewacha Weissa

Licencja na zabijanie słynnego 007, brzmi jak zabawa dla dzieci w zestawieniu z egzekucjami wykonywanymi legalnie na rodakach i znajomych przez autora książki Egzekutor.
Stefan Dąmbski, w wieku zaledwie siedemnastu lat został tytułowym egzekutorem - od 1942 wykonującym wyroki na polskich kolaborantach, Niemcach, Ukraińcach, a później na przedstawicielach nowej władzy ludowej. Spowiedź spisana pod koniec życia żołnierza AK, szczególnie dziś budzi wiele dyskusji i kontrowersji. Z jednej strony jest świadectwem skrajnego poświęcenia ojczyźnie, z drugiej, beznamiętnym, samooskarżającym dokumentem kata. Kwestionując własne bohaterstwo narrator prowadzi słuchacza przez te niezwykle tragiczne wydarzenia historyczne i pozwala zastanowić się nad spustoszeniem, jakie czyni wojna, zarówno w całym społeczeństwie, jak i w konkretnym człowieku. Książka, której warto poświęcić czas i zobaczyć inne, ciągle rzadko opisywane oblicze II wojny światowej.

Czytają: Andrzej Warcaba, Piotr Warszawski

Irena Krzywicka znana jest głównie ze swojej działalności przedwojennej. Pisarka, eseistka, tłumaczka, przyjaciółka skamandrytów, a ponadto feministka, propagatorka świadomego macierzyństwa, antykoncepcji i edukacji seksualnej. Nieustannie towarzyszyła jej aura sensacji i skandalu. Otaczała się najbardziej znanymi postaciami bohemy artystycznej, wielokrotnie portretował ją Witkacy. O jej romansie z Tadeuszem Boyem-Żeleńskim plotkowała cała stolica. O tym wszystkim napisała w swojej autobiografii, „Wyznania gorszycielki”.
W 1939 roku Krzywicka miała 40 lat. Dożyła lat 95.
„Długie życie gorszycielki” jedynie pobieżnie przedstawia lata międzywojenne, głównie skupia się na tych późniejszych. Począwszy od wojny, podczas której Krzywicka (Żydówka) ukrywała się pod fałszywym nazwiskiem w Warszawie, poprzez ciężkie lata stalinizmu, ambasady Paryża, literacki warszawski „salon”, jaki urządziła w swym mieszkaniu, i wreszcie życie na emigracji, najpierw w Szwajcarii, a potem we Francji.
Agata Tuszyńska połączyła biografię z narracją literatury faktu. Przeprowadziła dziesiątki rozmów, odnalazła niepublikowane wcześniej dokumenty. Dzięki temu historia życia Krzywickiej przykuwa uwagę jak najlepsza powieść.

„Pamiętnik orchidei. Pożegnania” to książka niezwykła w dorobku Zygmunta Kałużyńskiego. Ten bezkompromisowy krytyk filmowy i kontrowersyjny publicysta, nazywający sam siebie „ocalonym z wieku XX”, zdecydował się na podsumowanie własnego życia i zarazem całego stulecia, na które ono w większości przypadło.
Z pasją i niezwykłą dociekliwością opowiedział o świecie, w którym żyliśmy, zwracając uwagę na to, by nie wierzyć pozorom i nigdy nie rezygnować z prób zrozumienia wydarzeń, w których wzięliśmy udział. Fakt, że w życiu współczesnego Polaka co krok pojawia się paradoks lub absurd, jest dla zwykłego śmiertelnika męczący, ale dla intelektualisty to wyzwanie. Kałużyński prowadzi nas poprzez chaos, starając się go uporządkować i zarazem, niejako przy okazji, obalić zakorzenione mity.
Ta książka to lekarstwo dla zdezorientowanych i przyjemność dla tęskniących za inteligenckimi rozmowami. To brawura argumentacji i renesansowa erudycja autora. To lektura obowiązkowa dla tych, którzy wciąż jeszcze nie mogą się zgodzić, by inni myśleli za nich.

Książka brutalnie pokazuje, jakim macaniem w ciemności była chirurgia jeszcze w XIX wieku. Narzędzia, z którymi ma do czynienia narrator, ów żądny wiedzy chirurg z nowego świata, to nóż rzeźnicki, piła, żelazo. Opowiada, jak prowincjonalny lekarz z Kentucky, który ulega błaganiom umierającej pacjentki, wycina jej na żywo ogromną torbiel. Dzielna kobieta wyje psalmy, pod oknem gromadzi się tłum, który grozi »mordercy« pętlą. Pacjentka przeżywa zabieg, co pozwala także przeżyć chirurgowi. Lekarz ten jednak wkrótce umiera, bo nie znalazł się podobny do niego ryzykant, który wyciąłby mu wyrostek. [...] Autor opisuje eksperymenty z narkozą. Jeden z jej pionierów, który wykorzystuje do znieczulania gaz rozweselający, nie wytrzymuje kpin środowiska, popełnia samobójstwo. Opowieść kończy się spotkaniem z Louisem Rehnem, chirurgiem z Frankfurtu. W 1896 r. zszywa on serce zranionego chłopca, chociaż znakomitości wiedeńskie oświadczyły niedawno, że chirurg, który by kiedyś tego próbował, »na zawsze straci szacunek kolegów«. Rehn z lękiem odsłania ów święty organ i widzi, że nie reaguje on gniewem”.
- Małgorzata Szejnert, „Gazeta Wyborcza”

Nazywam się Hagenbeck... Filip Hagenbeck. Kim jestem? Szpiegiem. Zupełnie zwyczajnym.
Postanowiłem opowiedzieć swoją historię. Nie jest to praca naukowa. Nie jest to historia wywiadu cywilnego. Nie jest to też analiza polityczna ówczesnych realiów. Nie wszystko mogę ani chcę opowiedzieć. Zobaczycie, jak „zwyczajny absolwent” wpada w łapy „mafii” zwanej wywiadem. Pokażę wam szkolenie wywiadowcze, szczegóły pracy Departamentu I MSW i funkcjonowania Centrali wywiadu. Uchylę też rąbka tajemnicy na temat moich przygód na Czarnym Lądzie.
Nie zbawiłem świata, nie zapobiegłem trzeciej wojnie światowej, nie zdziałałem cudów. Byłem trybikiem w pewnej specyficznej machinie, jaką każde rozsądne państwo powołuje, aby widzieć i słyszeć to, czego jego rywale nie chcą ujawnić publicznie. Historia pełna jest niezwykłych postaci. Zarówno oficerów, jak i agentów. Szpiegów. Zawodowców i amatorów. Złodziei tajemnic. Zapraszam do mojego świata, świata „zwyczajnych szpiegów”. Nie będziecie rozczarowani.