Bibliotekarz 7-8/2016

Konferencja „Czas przemian – czas wyzwań” porusza ważne zagadnienie wpływu nowych mediów na kształtowanie nowoczesnej wizji bibliotek i innych ośrodków informacji w społeczeństwie sieci. Doświadczenia Fundacji Orange wskazują, że rola tych nowych centrów aktywności lokalnej jest nie do przecenienia: to właśnie one często są pierwszym miejscem kontaktu osób wykluczonych cyfrowo z Internetem i technologiami. Ale nie tylko – to dzięki oddolnym, świadomym działaniom bibliotekarzy, animatorów z organizacji pozarządowych, instytucji kultury i oświaty, miejsca te mogą pełnić też funkcję przestrzeni cyfrowych inspiracji, zarówno dla młodszych, jak i starszych internatów.

Dziś dwa kliknięcia myszką dają internautom dostęp do prawd, do których Archimedes dochodził całe życie. Dla najmłodszego pokolenia dostęp do sieci jest naturalnym przedłużeniem rzeczywistości, a prawie wszystko ma już dziś dodatek „e”: e-kultura, e-podróże, e-edukacja. Czy oznacza to, że młodzi użytkownicy sieci, dorastający w otoczeniu elektronicznych urządzeń nie potrzebują wsparcia dorosłych w wirtualnym świecie? Badania Fundacji Orange dotyczące kompetencji cyfrowych młodzieży wskazują, że wręcz przeciwnie – bez inspiracji cyfrowych przewodników niewielu młodych internautów w pełni skorzysta z edukacyjnego potencjału sieci.

Jadwiga Czartoryska, Prezes Fundacji Orange

Niniejsza publikacja przedstawia proces kształtowania się rynku prasowego w Polsce w XVIII wieku, począwszy od nieregularnych form ulotnych po systematycznie ukazujące się tytuły. Skrypt jest przeznaczony dla studentów tych kierunków studiów, na których realizowany jest program z zakresu dziejów kultury medialnej. Dotyczy to przede wszystkim dziennikarstwa i komunikacji społecznej, a także wszystkich innych kierunków studiów, na których występują treści medialne w ujęciu historycznym. Książka obejmuje terytorium całej Rzeczypospolitej w jej granicach przedrozbiorowych, a więc także Prusy Królewskie. Dzieje prasy polskiej rozpoczyna rok 1714, w którym ukazało się w Gdańsku pierwsze czasopismo historyczno-polityczne pt. „Der Staats- und galante Criticus”, a kończy rok 1795, wyznaczający kres niepodległej Rzeczypospolitej. Dużo miejsca poświecono zagadnieniom dotyczącym warszawskiego rynku prasowego, ponieważ to stolica odegrała najważniejszą rolę w kształtowaniu kultury prasowej XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej.

„Podstawowym atutem recenzowanej książki jest to, że obszernie i metodami stricte naukowymi (co dotąd nie było regułą) opisano w niej wciąż mało rozpoznane i pod pewnymi względami ulotne zjawisko archiwów społecznych. Nowością wnoszoną przez recenzowaną pracę, widoczną na tle innych polskich opracowań odwołujących się do tej poruszanej od kilku lat problematyki, jest zawarta w niej systematyczna i dokładna charakterystyka szeregu społecznych inicjatyw dokumentacyjnych, oparta na niestosowanym u nas na tym gruncie modelu badawczym wielokrotnego studium przypadku. […]. Sądzę, że tego rodzaju podejście badawcze znajdzie nie tylko uznanie, lecz będzie też wzorcem postępowania naukowego w badaniach nad pokrewną tematyką. Autorka skromnie deklaruje, że jej książka nie ma na celu zmieniania porządku świata (w dziedzinie archiwalnej). Mimo tych słów książka może ów porządek zmienić, choćby dlatego, że w chwili obecnej można o niej myśleć w kategoriach dzieła mogącego pretendować do miana pierwszego monograficznego opracowania zagadnienia archiwów społecznych w Polsce.”

Z recenzji dr. Tomasza Czarnoty (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej)

W ostatnich latach media i technologie cyfrowe znacząco wpłynęły na kształt rynku wydawniczo-księgarskiego, procesy produkcji i dystrybucji książki, jej formę edytorską oraz społeczny obieg i praktyki lekturowe czytelników/konsumentów. Z jednej strony stały się otoczeniem konkurencyjnym dla branży książkowej, zmuszając instytucje działające w tym sektorze rynku do nieustannego pozycjonowania się pośród innych podmiotów medialnych, warunkujących społeczne uczestnictwo w kulturze. Z drugiej natomiast stanowią jej immanentną część: są narzędziami wykorzystywanymi przez tradycyjne podmioty rynku książki w procesie projektowania i produkcji, autonomicznymi instrumentami rozpowszechniania i promocji publikacji, a wreszcie przestrzeniami społecznego życia książki.
Wraz z pojawieniem się i ewolucją nowych mediów i narzędzi technologicznych […] zasadne stało się spoglądanie na ewolucję form książki (i przestrzeni jej społecznego obiegu) przez pryzmat medium udostępnienia, czyli kanału ko-munikacji. Problem mediów na obecnym rynku książki oraz zmian zachodzących w komunikacji poprzez książkę to nie tylko sprawa obiektywnej rzeczywistości, rozwijającej się technologii oraz innowacyjnych trendów produkcyjnych, dystrybucyjnych i konsumpcyjnych, ale też nowych praktyk i potrzeb lekturowych, związanych z przemianami społeczno-kulturowymi, w tym m.in. z dokonującą się zmianą pokoleniową w czytelnictwie. Przeobrażenia te rodzą rozliczne pytania:o nową sytuację książki, jej status i rolę w środowisku cyfrowej technologii oraz miejsce we współczesnej kulturze zmediatyzowanej, o przekształcenia procesu komunikacji poprzez książkę, a także charakter relacji pomiędzy tekstem drukowanym a innymi mediami. […]
Kwestie te stały się kluczowymi dla Autorów artykułów zebranych w niniejszym tomie, proponujących spojrzenie na sferę książki właśnie w aspekcie jej medialności. Taka perspektywa jest szansą na przywrócenie refleksji nad kulturą książki, statusu dyskursu istotnego, który od dłuższego już czasu tracił na rzecz sztuk audiowizualnych i multimedialnych.

[ze Wstępu]

W książce zaprezentowano model ogólnopolskiego, wielodziedzinowego systemu informacji terminologicznej, którego najważniejszymi cechami są multidyscyplinarność, kompleksowość informacji opisującej terminy i pojęcia, wysoka funkcjonalność oraz elastyczność i otwartość na zmieniające się potrzeby użytkowników. Model łączy w sobie najważniejsze, zarówno z naukowego, jak i praktycznego punktu widzenia, elementy różnych teorii terminologicznych i lingwistycznych oraz koncepcje autorskie: wielodefinicyjność terminów, różnorodność typów definicji, podejście synchroniczno-diachroniczne, funkcję deskryptywno-preskryptywną, uwzględnienie nazw własnych, gromadzenie informacji bibliograficzno-faktograficznych związanych z działalnością terminologiczną oraz wykorzystanie map tematów do reprezentowania, przechowywania i udostępniania informacji terminologicznej.

Wdrożenie zaproponowanego modelu pozwoli na prowadzenie zorganizowanej, ogólnokrajowej działalności terminologicznej, mającej na celu przede wszystkim utworzenie centralnego banku terminologii, gromadzącego i udostępniającego dane terminologiczne ze wszystkich dziedzin nauki.

Niezwykle dynamiczny rozwój komputerowych technologii informacyjnych i ich upowszechnienie na wielką skalę implikują ciągłe i szybko następujące zmiany zarówno w polu badawczym nauk o informacji, jak i w praktyce działalności informacyjnej, prowadzonej w różnych obszarach życia społecznego: nauce, biznesie, administracji, kulturze, edukacji, ochronie zdrowia i wielu innych. Monitorowanie i analiza tych przemian stanowią przedmiot prezentacji i dyskusji prowadzonych na międzynarodowej konferencji „Nauka o informacji w okresie zmian”, cyklicznie organizowanej przez Zakład Systemów Informacyjnych Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego.