Biblioteki w ochronie i promocji zdrowia

„Przedstawiamy tom 8. „Górnośląskich Studiów Socjologicznych. Seria Nowa”, przygotowany przez prof. Andrzeja Niesporka z Instytutu Socjologii Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Każdy tom naszego czasopisma ma swoją specyfikę tematyczną nakreśloną przez redaktora naukowego. Andrzej Niesporek zaprosił Autorów reprezentujących różne kierunki zainteresowań badawczych, akcentujących jednakże teoretyczny i teoretyzujący wymiar podejmowanych przez siebie analiz.
Spektrum publikowanych zagadnień jest szerokie: od prowadzonych przez Marię Banaś poszukiwań literackich śladów w socjologii (pomiędzy Królową śniegu a Don Kichotem) po „współuzależnienie jako rodzaj funkcjonowania”, analizowanego w perspektywach teorii socjopsychomedycznych (artykuł Rajmunda Morawskiego); od refleksji skupionych wokół kategorii utopii jako narzędzia teorii społecznej (Waldemar Czajkowski) po socjologię historyczną Raymunda Arona (Marcin Gacek); od sporów wokół konfliktu i teorii konfliktu (Anna Adamus-Matuszyńska) po socjologiczną analizę dyskursu wolności i bezpieczeństwa w kontekście liberalizmu i biopolityki (Piotr Kępski).
Otwiera tom „Górnośląskich Studiów Socjologicznych” artykuł Pawła Ćwikły, noszący znamienny tytuł: O wyższości socjologicznej teorii nad materią, podejmujący między innymi pytanie o to, „czy zagadnienie teorii w naukach społecznych odnosi się do jej praktycznej funkcjonalności, prawdziwie służącej rozumieniu społecznego świata, czy też część racji należałoby przyznać sceptykom, szepczącym, że tego rodzaju uprawianie nauki (gdzie fakty zmieniają swe znaczenie w zależności od przyjętej uprzednio teorii) służy przede wszystkim uzasadnianiu tychże teorii, które — choć kiedyś może odkrywcze — dziś stają się głównie narzędziem służącym podnoszeniu nieoryginalnych spostrzeżeń do rangi twierdzeń naukowych. Tego rodzaju wątpliwości prowadzą nieuchronnie do rozważań nad teorią teorii, czyli ponownie odsyłają do początków formowania się refleksji nad sposobami przyglądania się społecznemu światu i jego rozumienia”.
Maciej Witkowski podejmuje analizę psychoterapeutycznych inspiracji we współczesnej antropologii refleksyjnej, wskazując między innymi deficyty spójnego języka teoretycznego czy jasnej strategii tworzenia antropologicznej narracji: „Hasłem teoretycznego rozwoju metodologii refleksyjnej może stać się dążenie do stworzenia kanonów podwójnie gęstego opisu”. Łukasz Trembaczowski w dość enigmatycznie zatytułowanym artykule Upadek. Analiza problemu specyficznie (nie)obecnego w teorii socjologicznej omawia teorię załamania i upadku cywilizacji w ujęciu Arnolda Toynbeego, koncepcję upadku Zachodu Oswalda Spenglera wraz z jej polskim odpowiednikiem zaproponowanym przez Floriana Znanieckiego, dołączając do swoich studiów teorię upadku społecznego, jaką przedstawili Joseph Tainter oraz Jareda Diamond. Autor stawia tezę, że w socjologii brakuje pojęcia upadku społecznego stawianego explicite, dobrze zdefiniowanego i poddającego się operacjonalizacji. Monika Żak przedmiotem swojego artykuły czyni odwieczny problem pogodzenia pracowniczych i rodzinnych ról społecznych ujmowany w świetle koncepcji work-life balance.
Obok artykułów o wyraźnych odniesieniach teoretycznych zamieszczone są także dwie prace studyjne. Anna Muś i Anna Depta przedstawiają wyniki badań empirycznych na temat partycypacji studentów Uniwersytetu Śląskiego w życiu akademickim, a Agnieszka Rychłowska-Niesporek analizuje obecne w dyskursie nauk społecznych dyskusje wokół kategorii „singiel”.
Podobnie jak w poprzednich tomach zamieszczamy także recenzje książek socjologicznych, w tym książki przygotowanej pod redakcją Marka S. Szczepańskiego i Anny Śliz Współczesne teorie społeczne. W kręgu ujęć paradygmatycznych. Przedstawiamy również najnowsze osiągnięcia naukowe Instytutu Socjologii Uniwersytetu Śląskiego, udokumentowane w tekście Roberta Pyki.
Wyrażamy nadzieję, że prezentowany tom „Górnośląskich Studiów Socjologicznych” znajdzie zainteresowanie w kręgach czytelników także spoza grona środowiska socjologicznego. Refleksje teoretyczne i teoretyzujące podejmowane przez socjologów są bowiem zawsze zaczynem pomnażającym zasoby wiedzy o procesach stawania się świata społecznego, ich uwarunkowaniach i następstwach, o roli jednostki w budowaniu społecznych struktur i znaczeniu społeczeństwa w konstruowaniu kapitału kulturowego człowieka jako podmiotu społecznego życia. Lektura przedstawionych tekstów, sięgających różnych dawnych i współczesnych orientacji teoretycznych, może stać się inspiracją do pełniejszego, może bardziej trafnego rozumienia i tłumaczenia szybko zmieniającego się społeczeństwa.” (Wstęp, Wojciech Świątkiewicz)

Czy myślące maszyny pojawią się w nieodległej przyszłości? A może już są wśród nas? Czy sztuczna inteligencja stanie się naszym sprzymierzeńcem, czy będzie stanowiła zagrożenie dla ludzkości? Czy powierzymy jej zarządzanie ważnymi sferami naszego życia? Czy myślącej maszynie przysługują prawa obywatelskie? Czy może odczuwać emocje? Czy przewyższy nas sprawnością myślenia?

A ty, co sądzisz o myślących maszynach?

Na pytanie zawarte w tytule tej książki odpowiedziało prawie 200 osób – wybitni psychologowie, filozofowie, fizycy, antropolodzy, eksperci w zakresie technologii, artyści. Ich wypowiedzi, uwzględniające perspektywy wielu dziedzin nauki, rozmaite punkty widzenia, akcentujące najróżniejsze aspekty tego problemu, często przewrotne i zaskakujące, składają się na barwną wizję wspólnej przyszłości ludzi i maszyn.

Przedmiotem podjętych przez Autorkę badań była problematyka dotycząca nadawcy w procesie komunikowania masowego czyli dziennikarza-publicysty

Monografia jest przeznaczona dla osób, które zajmują się naukowo i zawodowo edukacją w zakresie bezpieczeństwa i zdrowia w pracy. W pierwszym rozdziale zaprezentowano programy kształcenia na uczelniach wyższych, na kierunkach inżynieria bezpieczeństwa pracy oraz bez-pieczeństwo i higiena pracy, a także propozycje kształcenia na kierunku ergonomia. W dwóch następnych rozdziałach omówiono wyniki badań polegających na analizie i ocenie skuteczności szkoleń z zakresu bezpieczeństwa pracy: w rozdziale drugim przedstawiono analizę ich jakości, a w rozdziale trzecim – wyniki analizy skuteczności wprowadzenia do treści szkoleń wstępnych i instruktażu stanowiskowego elementów ergonomii układu człowiek–komputer. Rozdział czwarty zawiera przemyślenia na temat dydaktycznych problemów edukacji w zakresie bezpie-czeństwa i higieny pracy w ramach kształcenia zawodowego w Polsce. Problemy te przedsta-wiono na przykładzie podstawy programowej kształcenia w kilku zawodach. W rozdziale pią-tym scharakteryzowano zawód specjalisty ds. bezpieczeństwa i higieny pracy. Szósty rozdział zawiera wyniki przeprowadzonych przez autora badań, których celem było ustalenie obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego uczniów klas IV–VI na skutek noszenia plecaków z wyposa-żeniem szkolnym.

"Książka podejmuje bardzo ważny problem relacji płci wobec współczesnych zasad funkcjonowania rynku, systemów zabezpieczenia społecznego w ramach różnych modeli polityki społecznej oraz skutków tych relacji uwidocznionych w strukturalnym i społecznym ubóstwie kobiet i ich rodzin w poszczególnych krajach Unii Europejskiej. Praca ta jest ważna poznawczo nie tylko ze względu na zakres i sposób analizy, lecz także przede wszystkim dlatego, że badany problem nie znika pomimo poprawy ogólnych warunków bytu, lecz trwa w większym zakresie w kryzysie gospodarczym i na ogół w mniejszym po wyjściu gospodarek z kryzysu. Praca ta dostarcza argumentów i wzmacnia dyskurs naukowy, publiczny i praktyczny, ponieważ podnosi problemy, które wymagają mocniejszego ich usytuowania w polityce społecznej i skuteczniejszego osłabiania negatywnych zjawisk i tendencji mających wpływ na ubóstwo kobiet i ich rodzin."
prof. dr hab. Adam Kurzynowski

"Ujęcie tematu opracowania jest wieloaspektowe, oscylujące wokół nierówności niezawinionych, ich genezy, natury, konsekwencji. Autorka, przytaczając odpowiednio dobrane poglądy i dane, przedstawia własne interpretacje i oceny. Dotyczą one biedy, rodziny, struktur gospodarstw domowych, zatrudnienia oraz rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem położenia kobiety. Wielce trafnie podejmuje wątek kumulacji ryzyka niedostatku w rodzinach niepełnych, kiedy to z reguły obowiązki utrzymania i wychowania dziecka obciążają samotną matkę. Godny podkreślenia jest wysoki poziom erudycji autorki, znajomości wielu obcojęzycznych publikacji oraz umiejętność doboru licznych danych porównawczych."
prof. dr hab. Antoni Rajkiewicz

W publikacji dokonano analizy interakcji pomiędzy pacjentami i personelem medycznym, ze szczególnym uwzględnieniem obciążeń (społecznych, interakcyjnych, moralnych, fizycznych), które wiążą się z pracą lekarzy, pielęgniarek i ratowników medycznych. Wykorzystując koncepcję Everetta Hughesa – dirty work (brudnej pracy), starano się pokazać trud związany z wykonywaniem zawodu medycznego.
Tekst monografii umożliwia Czytelnikowi zrozumienie specyficznego środowiska pracy w wyspecjalizowanych instytucjach (szpitale, domy pomocy społecznej, hospicja) odpowiedzialnych za takie aspekty życia, jak choroba, leczenie, umieranie. Starano się obiektywnie pokazać pracę zespołu medycznego. Zwrócono uwagę na rozbieżności między postrzeganiem lekarza przez pacjentów a jego rzeczywistymi obowiązkami. Wizja lekarza ubranego w nieskazitelnie biały fartuch, przechadzającego się po salach chorych to tylko niewielki ułamek zadań, które musi on wykonać podczas dnia pracy. Trudne decyzje (obciążające moralnie), skomplikowane sytuacje podczas operacji i kontakt z wydzielinami ludzkiego ciała (obciążenia fizyczne), kontakt z osobami roszczeniowymi, które uważają, że zasługują na wyjątkowe traktowanie (obciążenia interakcyjne), kontakt z osobami naznaczonymi społecznie (obciążenia społeczne) to codzienność dla lekarza pracującego w placówce medycznej.
Książka jest adresowana do osób zainteresowanych współczesnymi teoriami socjologicznymi i interakcjonistycznym ujęciem pracy – zwłaszcza do lekarzy, osób zarządzających zespołami medycznymi oraz pacjentów, którzy chcą dowiedzieć się, jak wyglądają kulisy pracy medycznej.