Bitwa o Narwik

Obok książek Marka Bowdena trudno przejść obojętnie. Jest on autorem tak znanych tytułów, jak: Helikopter w ogniu, Zabić bin Ladena, Polowanie na Escobara, według których nakręcono głośne filmy i seriale. Na podstawie Hue 1968 zapowiedziany jest serial, a udział reżysera Michaela Manna gwarantuje produkcję najwyższej jakości.

Hue 1968 to niezwykle plastyczny opis zmagań bojowych w największej z bitew stoczonej przez Amerykanów od czasów zakończenia II wojny światowej. Dzięki bezprecedensowemu dostępowi do archiwów wojennych w USA i Wietnamie oraz wywiadów z uczestnikami obu stron, Bowden opowiada o każdym etapie bitwy z różnych punktów widzenia. Taka wizja amerykańskiego “zwycięstwa” pokazuje nam obraz wojny znanej z wstrząsających obrazów Czasu apokalipsy Coppoli czy Full Metal Jacket Kubricka. Rozgrywana przez miesiąc i kosztująca 10 000 zabitych, bitwa o Hue była zdecydowanie najkrwawsza w całej wojnie. Kiedy się skończyła, amerykańska debata już nigdy nie podjęła tematu wygrania wojny, tylko sposobów wycofania się z niej.

Straszne i krwawe było starcie, nie wszystkim udało się wpaść w ten las nadstawionych pik, lecz jedni idąc za przykładem przodujących czyli raczej w ich ślady, cisnęli się w poczynione wyłomy, inni traciwszy konie, i wystrzeliwszy pistolety siekli szablami lub koncerzami piki wroga, rum sobie czyniąc, wciskali się między pikinierów, okrzykiem: „Siecz kłuj” nawzajem się do krwawego marsa nawołując. Twardszy niż pod Lubieszowem był tu orzech do zgryzienia. Gdy tam w 10 szeregach tylko stali pikinierzy tutaj w kwadracie w 30 szeregach (...) była piechota uszykowana; muszkieterzy nie stali jak tam, po skrzydłach, i nie opuścili pikinierów w chwili natarcia, lecz w 3 lub 4 szeregach jakby ramami opasywali ich dookoła zasłonięci jeszcze na 2 kroki przed siebie i ponad swe głowy sterczącymi pikami, jak z za rogatek bezpieczni, razili ogniem rotowym husarię. W porę przybyły Wojnie posiłki: dwie roty Kurlandczyków pod Rekiem i Eucholdem rotmistrzami; wtedy wspólnym natarciem rzucili pierwszą linię pieszych... (opis wydawcy)

W pierwszych latach po II wojnie światowej zyskujące na popularności magazyny ilustrowane określały horyzont świadomości odbiorców w różnych miejscach globu. Fotoreporterzy, bohaterzy frontowi obserwowali świat podnoszący się z ruin i dręczony kolejnymi konfliktami, a ich fotografie, niekiedy wstrząsające, innym razem kojące, wykorzystywano w rozmaity sposób – niejednokrotnie odbiegający od autorskiej intencji. Język nowoczesnego fotoreportażu, kształtujący się przede wszystkim we Francji i Stanach Zjednoczonych w latach 40. i 50. XX wieku, służył umiejętnemu budowaniu narracji o narodowej i ponadnarodowej konsolidacji.
Kluczowym wydarzeniem dla zrozumienia tego fenomenu jest amerykańska wystawa "The Family of Man", „monumentalny esej fotograficzny” skomponowany z materiałów magazynów ilustrowanych, zwłaszcza „Life”. W latach 1955–1962 prezentowano ją w kilkudziesięciu krajach o rozmaitym statusie politycznym, w tym, w 1959 roku – w Polsce, gdzie witano ją z entuzjazmem, jako zwiastun ideowego rozprężenia, język fotografii humanistycznej był tu już zadomowiony i miał swoją ideową wymowę. Książka ma na celu uchwycenie fenomenu powojennego fotoreportażu jako języka opowiadania o świecie po katastrofie, trawionego niepokojem zimnej wojny, nieprzepracowaną traumą i obawą o jutro.

******

A Human Family. The Reception of the Exhibition "The Family of Man" in Poland and a Humanistic Photographic Paradigm

The author analyses the original project of the exhibition, its travels around the world and the specific character of its presentation in Poland, as well as the phenomenon of humanistic photo report seen as a visual language in transnational communication, characteristic of the modern thinking about the medium.

„Atak federalny poprzedził ponad dwugodzinny ostrzał artyleryjski i zmasowany ogień strzelców wyborowych w całym pasie natarcia McClernanda. Około godziny 13.00 ruszyły do ataku dywizje A.J. Smitha i Carra. Gen. Stephen Lee opisał to natarcie w następujący sposób: Nagle (…), jak zaczarowane, wszystkie działa i karabiny wstrzymały ogień (…) przerwanie kanonady tak wielu dział polowych i grzechotu tysięcy karabinów strzelców wyborowych oszołomiło ciszą. Ale trwała ona tylko krótką chwilę. Niespodziewanie, jakby prosto z wnętrza ziemi, wyłoniły się gęste masy federalnej piechoty formujące liczne kolumny, które ? głośno krzycząc ? ruszyły biegiem do ataku z zatkniętymi bagnetami, bez jednego wystrzału, kierując się ku wysuniętym, milczącym pozycjom konfederackich linii (…).” Wnikliwa monografia jednej z najciekawszych, trwającej dziewięć miesięcy, kampanii wojny secesyjnej. W walkach o Vicksburg wykorzystano wszystkie sposoby prowadzenia nowoczesnej wojny, przy użyciu wszelkich rodzajów broni i ówcześnie dostępnych środków. Jednocześnie koordynowano przemarsze wojsk, działania floty, operacje desantowe, akcje dywersyjne, gwałtowne boje spotkaniowe i bitwy lądowe, nie szczędząc uporczywego, kilkutygodniowego oblężenia wygłodzonego miasta. Wygrana Północy pod Vicksburgiem miała ogromne znaczenie dla ostatecznego triumfu nad Południem. Niewątpliwą gratką dla czytelników będą przedstawione na łamach książki biogramy dowódców i ciekawostki z ich życia.

Opisując osobiste przejścia i przeżycia na polsko-rosyjskiej wojnie nie mam i nie miałem bynajmniej zamiaru stworzyć jakiejś rzeczy ściśle wojskowej ani tym bardziej nadać mej pracy charakteru historycznego. [...] Są to wspomnienia przeciętnego, szarego żołnierza piechoty, dla którego wojna była nie polem popisów lub droga do zaszczytów, lecz twarda, pełna znojów i trudów służba.
Ze Wstępu

Książkę tę warto przeczytać.
Gen. Edward Rydz-Śmigły