Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego. Zeszyt LXVII

Redaktor naczelna Magdalena Pastuchowa, redakcja naukowa numeru Ewa Biłas-Pleszak, Katarzyna Sujkowska-Sobisz, Jacek Warchala



Językoznawstwo współczesne traci swój autonomiczny wymiar, odwołuje się bowiem do dziedzin takich, jak socjologia, psychologia, neurologia, kognitywistyka czy informatyka, a także zmienia profil swoich badań na bardziej praktyczny. Prezentowany numer „Forum Lingwistycznego” wpisuje się właśnie w tak rozumianą tendencję, stając się płaszczyzną wymiany myśli, koncepcji, metod stosowanych w językoznawstwie, ale także przestrzenią penetrowania dziedzin pokrewnych, jak logopedia i neurolingwistyka czy wyrosła z językoznawstwa socjolingwistyka; ma stać się także obszarem przełamywania granic między dziedzinami, stąd obecność tekstów wprowadzających odbiorcę na teren politologii, socjologii lub medioznawstwa.

Artykuły zawarte w dziale Studia łączy próba rekonstrukcji praktyk językowych, zainteresowanie szczegółem i chęć zastosowania lingwistycznych narzędzi do badania genetycznie i gatunkowo różnych tekstów oraz zjawisk. Jako temat potraktowano w nich wypowiedzi zamieszczone w mediach masowych – prasie, radiu (także w ich odsłonie internetowej) oraz telewizji ‒ w odmianach zarówno mówionej, jak i pisanej. W dziale tym znalazł się również tekst dotyczący związku badań językoznawczych z praktyką logopedyczną. W dziale Archiwalia zamieszczono tłumaczenie dwu tekstów z końca XX i początku XXI w. Oba artykuły warte są przypomnienia ze względu na wagę i aktualność poruszanej problematyki. Teksty zebrane w dziale Polemiki, choć z pozoru różne, to powiązane analizą języka i jego społecznych realizacji. Dział Varia gromadzi m.in. opracowania dokumentujące życie naukowe Instytutu Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej, czyli sprawozdania z konferencji organizowanych w latach 2015 i 2016.

Przedstawiona monografia wpisuje się w dziedzinę diachronicznego językoznawstwa korpusowego i jest wynikiem badań koncentrujących się na poszukiwaniu nowych narzędzi korpusowych w celu rozwiązania problemu ambiwalencji zdań parahipotaktycznych w języku staroangielskim. Poszukiwania te zaowocowały stworzeniem aparatu badawczego pozwalającego na systematyczne wyszukiwanie, klasyfikację, opis i automatyczną analizę tych struktur przy użyciu konkretnego korpusu językowego.
W literaturze przedmiotu funkcjonowało do tej pory kilka definicji parahipotaksy, które nie utożsamiały jej z ambiwalencją, podczas gdy w niniejszej monografii utożsamienie takie stanowi sprawę kluczową. Autor dokonał wstępnej klasyfikacji ambiwalentnych zdań parahipotaktycznych oraz opisał zbudowany przez siebie korpus do ich podwójnej analizy. W rozdziale trzecim, czwartym i piątym pracy omówione zostały natomiast odmienne rodzaje parahipotaksy, odpowienio SIPH, MIPH oraz EPH.
Dzięki lekturze monografii Ireneusza Kidy, czytelnicy mogą dowiedzieć się, jak wiele zależy od sposobu traktowania zdań parahipotaktycznych – z jednej strony jako zdania główne (niezależne, równorzędne), a z drugiej jako podrzędne.

This monograph inscribes itself in the field of diachronic corpus linguistics and is the result of research focused on finding new corpus tools for solving the problem of the ambivalence of parahypotactic clauses in Old English. The efforts resulted in the creation of a research apparatus allowing for systematic search, classification, description and automatic analysis of these structures on the basis of a specific corpus.
In the literature there have been several definitions of parahypotaxis but they have not identified it with ambivalence, while in this monograph it happens so and it is the key issue. The author has performed a preliminary classification of ambivalent parahypotactic clauses and he has described a corpus which he compiled for their dual analysis. In the third, fourth and fifth chapter, a detailed description of ambivalent parahypotactic clauses, respectivelySIPH, MIPH and EPH, takes place. In each of them different types of parahypotaxis are of concern.

A reader of the monograph by Ireneusz Kida will surely appreciate how much depends on the way parahypotactic clauses are treated – on the one hand as main and on the other as dependent clauses; in this monograph, the concept main is used also in the sense of independent or coordinate.

e-ISBN: 978-83-233-8730-5

Przekładaniec – Półrocznik Katedry UNESCO do Badań nad Przekładem i Komunikacją Międzykulturową UJ jest recenzowanym czasopismem naukowym poświęconym zagadnieniom przekładu literackiego.

Kolejny – trzeci – tom z serii autopromocyjnej pt. Autopromocja, autoprezentacja, wizerunek w mediach masowych stanowi zbiór artykułów, które tym razem strategii kreowania wizerunku poszukują właśnie w mediach masowych. W tej niezwykle chłonnej przestrzeni dojrzeć można bowiem realizacje rozmaitych strategii autopromocyjnych przyjmowanych przez tych, którzy wszelkimi możliwymi sposobami próbują zaistnieć w świadomości czytelnika, słuchacza czy widza.
Przywołane taktyki są zatem nie tylko asumptem do podjęcia refleksji nad rozmaitymi jednostkami czy grupami społecznymi wykorzystującymi przestrzeń publiczną w celu promowania własnego wizerunku, lecz także doskonałym punktem wyjścia do analizy obranej przestrzeni medialnej, w której za sprawą słowa i obrazu dokonuje się prezentacja określonych postaw.
Mamy nadzieję, że teksty, które oddajemy w Państwa ręce zainteresują, pobudzą do refleksji i będą inspiracją do odkrywania dyskursu autopromocyjnego.

Podjęta w monografii problematyka – sprawa działań, ich intencjonalności (i związanej z nią odpowiedzialności), celów i skutków, wreszcie kwestie związane z ich komentowaniem – to od dawna jeden z ważnych tematów rozważań filozoficznych, co można uznać za refleks żywego zainteresowania, jakie przejawiają w tych kwestiach zwykli użytkownicy języka. Jest to również problematyka istotna dla semantyki. W warstwie szczegółowych analiz rozprawa przynosi nienaganną metodologicznie interpretację danych językowych i stanowi przykład wzorcowego zastosowania metod redukcjonistycznej semantyki strukturalnej stosującej naturalny metajęzyk semantyczny. Rozprawa nie tylko daje wgląd w strukturę treści kilkunastu jednostek języka. Ma również walor ogólniejszy. Analizy oparte są na przedstawionej klarownie wizji pola działań, wypracowanej w konfrontacji z pytaniami zasadniczymi o charakterze teoretycznym, przede wszystkim dotyczącymi spraw wiedzy „podmiotów robiących”. (…) Książka jest głosem w dyskusji prowadzonej w filozofii od stuleci, a lingwistyce od dziesięcioleci. Jest w lingwistyce głosem nowym, m.in. dlatego, że obie perspektywy – filozoficzna i lingwistyczna – są traktowane z powagą i uwagą, dzięki czemu lingwistyczny szczegół jest widziany nie tylko jako element spójnej teorii języka, ale został pokazany na tle refleksji uprawianej w filozofii działania i filozofii umysłu.
Fragment recenzji

Praca (…) jest wybitnym dziełem z zakresu współczesnej semantyki językoznawczej. Jest rozprawą teoretyczną i zarazem empiryczną. Świadczy o niezwykłej erudycji autorki. Z jednej strony, prezentuje ogromną literaturę (…) dotyczącą semantyki teoretycznej, filozofii działania, filozofii umysłu, logiki i składni (przede wszystkim języka polskiego), a także poważną dyskusję metodologiczną z poglądami wielu badaczy (w tym uczonych światowego formatu). Z drugiej strony, przedstawia głęboką i wnikliwą analizę składniową, semantyczną i pragmatyczną niemałego zasobu leksykalnego współczesnej polszczyzny.
Fragment recenzji

Monografia jest efektem wielotorowych i szeroko zakrojonych badań naukowych w ramach współczesnej frazeologii ze szczególnym naciskiem na ich praktyczne wykorzystanie w dziedzinie frazeodydaktyki. Główne zagadnienia zaprezentowane w publikacji to: - zakres współczesnej frazeologii wraz z jej różnymi aspektami terminologicznymi; - semantyczna i składniowa charakterystyka zjawiska frazeologizacji w językach naturalnych; - percepcja i rozumienie wielowyrazowych struktur o metaforycznym charakterze; - geneza i zakres badań w obrębie frazeodydaktyki; - rozwój kompetencji frazeologicznych na poziomie zaawansowanej nauki języka obcego (na przykładzie języka francuskiego); - analiza relacji pomiędzy łatwością lub trudnością w rozumieniu i przyswajaniu związków frazeologicznych w języku obcym a stopniem utrwalenia tych struktur na poziomie semantycznym i składniowym; - problem kompozycyjności frazeologizmów (zwłaszcza gradacja tego zjawiska) a rozumienie i przyswajanie utrwalonych struktur wyrazowych w języku obcym; - kwestia typowości i struktur prototypowych we frazeologii oraz ich znaczenie we frazeodydaktyce; - metody i techniki ułatwiające nauczanie i uczenie się związków frazeologicznych. Celem Autorki jest pokazanie związków pomiędzy frazeologią teoretyczną a jej dziedziną stosowaną, jaką jest frazeodydaktyka, a także przybliżenie odbiorcy najważniejszych zagadnień i problemów tej wciąż mało popularnej dyscypliny. Prezentowana problematyka jest wieloaspektowa, interdyscyplinarna i nowatorska, ponieważ frazeologia w ujęciu frazeodydaktycznym jest obecnie nową dziedziną badawczą zarówno w Polsce, jak i na świecie. Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie „Educatio Siglo XXI” 2014, Vol. 32, no 1, pp. 287–290 (Mª Ángeles Solano Rodríguez, Universidad de Murcia).