Blask ukrytego złota

Cześć, jestem Słoniu i jestem super! Sto razy lepszy niż inni. Mam muskuły i tatę dyrektora. Tata lubi, jak zwyciężam, więc się staram. Jedno, co mnie martwi, to moje jutrzejsze urodziny. Mam zaprosić kolegów. Rzecz w tym, że ich nie mam…

Grupa nastolatków przenosi się do osiemnastowiecznej Polski. Mają sprawdzić, kto odpowiada za upadek Rzeczypospolitej. Źli sąsiedzi? Beznadziejny król? A może po prostu pech? Dziwne? Wcale nie! W niedalekiej przyszłości nauka historii wygląda zupełnie inaczej… Szczególnie gdy nauczycielem jest pan Cebula.

Bogato ilustrowana seria "Ale historia…" z humorem przekazuje fakty historyczne i ciekawostki. Z piątej części dowiecie się między innymi, czy liberum veto to czarodziejskie zaklęcie, na co Stanisław August Poniatowski wydawał pieniądze i po czym poznać fałszywych przyjaciół.

Książka jest poświęcona walkom Wojska Polskiego i oddziałów Ukraińskiej Republiki Ludowej z Armią Czerwoną na Zamojszczyźnie w sierpniu i wrześniu 1920 roku, przede wszystkim obronie Zamościa (28–30 sierpnia) i bitwie pod Komarowem (31 sierpnia), która była największą batalią kawaleryjską tej epoki.

Piotr Krukowski, historyk pracujący w Muzeum Lubelskim w Lublinie, rekonstruktor historyczny, opisuje przebieg poszczególnych bojów, podkreślając znaczenie bitwy zamojskiej dla losów całego konfliktu polsko-bolszewickiego w 1920 r. Ważnym elementem publikacji jest ukazanie polsko-ukraińskiego braterstwa broni, gdyż w obronie Zamościa uczestniczyły oddziały ukraińskiej 6. Siczowej Dywizji Strzeleckej.
Przeciwnikiem była sowiecka 1. Armia Konna Siemiona Budionnego. Polskie dowództwo obawiało się, że jej marsz spod Lwowa zagrozi kontrofensywie znad Wieprza. Dlatego postanowiono zatrzymać ją za wszelką cenę na Lubelszczyźnie i zniszczyć. W bitwach pod Komarowem (31 sierpnia) i Hrubieszowem (5–6 września) Wojsko Polskie zadało siłom Budionnego poważne straty i zmusiło je do odwrotu.

Ta popularna, przystępnie napisana i bogato ilustrowana – zarówno fotografiami archiwalnymi, jak i wykonanymi podczas współczesnych rekonstrukcji – publikacja ma trafić do miłośników historii, zwłaszcza do ludzi młodych.

Pomysł napisania tej wyjątkowej książki zrodził się w gronie członków Komisji Dydaktyki Historii działającej przy Komitecie Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk. Grono to tworzy od 2020 r. dziesięcioro historyków z różnych ośrodków naukowych w Polsce (Poznań, Toruń, Szczecin, Opole, Kraków, Wrocław, Katowice, Olsztyn), którzy zajmują się dydaktyką historii nie tylko badawczo, ale także prowadzą zajęcia z tego zakresu ze studentami, nauczycielami i edukatorami.

Publikacja została pomyślana jako kompendium zawierające kompleksowe ujęcie najnowszych zagadnień współczesnej dydaktyki historii oraz perspektyw jej dalszego rozwoju. Znalazły się w niej nie tylko problemy istotne dla nowoczesnej edukacji historycznej, ale także łączące refleksję teoretyczną z praktyką.

Książka adresowana jest do szerokiego kręgu odbiorców: przede wszystkim do studentów historii lub kierunków zbliżonych przygotowujących się do wykonywania zawodu nauczyciela, doradców metodycznych, uczących w szkołach nauczycieli historii pragnących się doskonalić oraz do edukatorów (muzealnych, archiwalnych, bibliotecznych) różnych instytucji kultury, którzy zajmują się edukacją historyczną.

Mamy nadzieję, że będzie ona pożytecznym wsparciem dla czytelników, przy okazji stanowiąc punkt wyjścia do dalszej dyskusji nad perspektywami rozwoju dydaktyki historii w Polsce.

Seria „Warszawskie Termopile” wydawana przez Fundację „Warszawa Walczy 1939–1945”. Publikacje te ukazują najważniejsze wydarzenia, jakie rozegrały się w Warszawie, począwszy od okresu zaborów jak i walki o niepodległą Polskę ze szczególnym uwzględnieniem Powstania Warszawskiego w 1944 roku. Są poświęcone m.in. zgrupowaniom powstańczym, służbom i oddziałom Armii Krajowej, walkom w poszczególnych dzielnicach Warszawy, losom ludności cywilnej.
Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, wydając książki z tej serii, popularyzuje postawy patriotyczne poprzez podtrzymywanie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej. Upowszechniają one wiedzę historyczną, dokumentując współdziałanie formacji zbrojnych Podziemnego Państwa Polskiego z wojskami koalicji antyhitlerowskiej. Książki z tej serii propagują tradycję czynu zbrojnego w obronie stolicy Polski - Warszawy w II wojnie światowej.

Praca poświęcona pierwszej dekadzie istnienia `Kultury` i jej ewolucji od powstania Instytutu Literackiego w ramach 2. Korpusu gen. Wł. Andersa do przekształcenia w samodzielny ośrodek polityczny. Po przedstawieniu w pierwszej części pracy wcześniejszej drogi życiowej twórcy IL, Jerzego Giedroycia, w kolejnej autor opisuje najwcześniejszy okres istnienia `Kultury`, do momentu podjęcia współpracy z pismem przez Juliusza Mieroszewskiego. Część trzecia rozpoczyna się opisem emigracyjnej sceny politycznej w latach 1945-1950 i poświęcona jest postawie kręgu `Kultury` wobec wewnątrzemigracyjnych sporów politycznych. W kolejnej, czwartej części autor omawia publicystykę międzynarodową pisma i głoszone na jego łamach idee konieczności współpracy Polski z sąsiednimi państwami (m.in. koncepcja ULB). Ostatnia część poświęcona została stosunkowi `Kultury` wobec Kraju, podejmowanym przez Jerzego Giedroycia staraniom utrzymania kontaktu z nim kontaktu i wywierania wpływu na krajową rzeczywistość.

Wydane nakładem wydawnictwa SEW UW Dzienniki Władysłwa Wielhorskiego, wieloletniego dyrektora Instytutu Wileńskiego, wyjątkowo zasłużonej postaci historycznej, działacza mniejszości, polityka i publicysty.

Władysław Wielhorski... Nie ma jednego rzeczownika, którym można byłoby przedstawić tę błyskotliwą postać – teoretyk i praktyk rolnictwa, działacz mniejszości polskiej na Kowieńszczyźnie, publicysta, badacz stosunków narodowościowych, polityk, wreszcie administrator bardzo ważnej placówki naukowej. W tym kontekście jako odnalezienie niezwykłego „diamentu” należy oceniać „wypłynięcie” w Litewskiej Bibliotece Narodowej w Wilnie nieznanego dotąd dziennika Wielhorskiego, opisującego lata okupacji niemieckiej na Litwie. Dokument jest cenny nie tylko z powodu postaci autora, ale również przybliża nam szczególnie zapomniany obszar, jakim jest dawna gubernia kowieńska, a potem międzywojenna Republika Litewska, w kontekście życia i działalności ludności polskiej.
(Doc. dr Andrzej Pukszto; Uniwersytet Witolda Wielkiego, Kowno)

Zachowanych polskich źródeł dla terytorium Ziem Północno-Wschodnich d. Rzeczypospolitej w latach Wielkiej Wojny mamy niewiele. Jest to skutek nie tylko wojen, ale i polityki prowadzonej przez naszych sąsiadów. Tym cenniejsza jest inicjatywa wydania odnalezionego w Wilnie Dziennika Władysława Wielhorskiego. Wydanie tego tekstu drukiem jest wielką pomocą dla badaczy i ogromną atrakcją dla czytelników.
(Dr hab., prof. IH PAN Joanna Gierowska-Kałłaur; Studium Europy Wschodniej, Uniwersytet Warszawski)

Wydane ostatnio drukiem dwutomowe dzienniki Szklennika, tom wspomnień Zahorskiego, dzienniki czasów wojny Michała Brensztejna… – jak wiele jeszcze cennych źródeł historycznych znajduje się w rękopiśmiennych zbiorach polskich i zagranicznych. Dziennik 1915-1917 W. Wielhorskiego to także „odkrycie”. Po przetłumaczeniu na język litewski ukazało się drukiem w 2019 roku. Opublikowanie wersji oryginalnej, po polsku, jest godne pochwały z wielu powodów, wśród których należy wymienić przede wszystkim nakreślony tam, z niewątpliwym talentem pisarskim, unikalny w naszej XX-wiecznej memuarystyce kresowej, obraz życia polskiego dworu wśród litewskiej wsi, w trudnych latach okupacji niemieckiej 1915-1917.
(Prof. dr hab. Roman Jurkowski; Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn)

Z punktu widzenia badań historycznych źródło to niewątpliwie przyda się do interpretacji różnych zagadnień historii lokalnej, badania i poznania życia codziennego, badania relacji między tradycyjną elitą litewską – szlacheckimi właścicielami a modernizującym się społeczeństwem, i niewątpliwie, pozwoli na głębszą niż dotychczas znajomość biografii autora Dziennika – Władysława Wielhorskiego.
(Dr Rimantas Miknys; Instytut Historii Litwy, Wilno)

Władysław Wielhorski (1885–1967, ur. w Złobyczach na Wołyniu) – absolwent Studium Rolniczego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przed I Wojną Światową osiedlił się w Wilnie, następnie w majątku żony na Żmudzi. Aktywny działacz polski w Republice Litewskiej, z której został wydalony w 1924 roku. W latach 1931-1939 dyrektor Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej w Wilnie oraz jego Szkoły Nauk Politycznych. W latach 1935-1938 poseł na Sejm RP. W roku 1940 aresztowany, następnie wywieziony w głąb ZSRR, po zwolnieniu z łagru pracował w Ambasadzie RP w Kujbyszewie. W 1942 roku został ewakuowany do Londynu, gdzie żył i pracował do śmierci w 1967 roku. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.