Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii. T. 5

Redaktor naczelna Magdalena Pastuchowa, redakcja naukowa numeru Ewa Biłas-Pleszak, Katarzyna Sujkowska-Sobisz, Jacek Warchala



Językoznawstwo współczesne traci swój autonomiczny wymiar, odwołuje się bowiem do dziedzin takich, jak socjologia, psychologia, neurologia, kognitywistyka czy informatyka, a także zmienia profil swoich badań na bardziej praktyczny. Prezentowany numer „Forum Lingwistycznego” wpisuje się właśnie w tak rozumianą tendencję, stając się płaszczyzną wymiany myśli, koncepcji, metod stosowanych w językoznawstwie, ale także przestrzenią penetrowania dziedzin pokrewnych, jak logopedia i neurolingwistyka czy wyrosła z językoznawstwa socjolingwistyka; ma stać się także obszarem przełamywania granic między dziedzinami, stąd obecność tekstów wprowadzających odbiorcę na teren politologii, socjologii lub medioznawstwa.

Artykuły zawarte w dziale Studia łączy próba rekonstrukcji praktyk językowych, zainteresowanie szczegółem i chęć zastosowania lingwistycznych narzędzi do badania genetycznie i gatunkowo różnych tekstów oraz zjawisk. Jako temat potraktowano w nich wypowiedzi zamieszczone w mediach masowych – prasie, radiu (także w ich odsłonie internetowej) oraz telewizji ‒ w odmianach zarówno mówionej, jak i pisanej. W dziale tym znalazł się również tekst dotyczący związku badań językoznawczych z praktyką logopedyczną. W dziale Archiwalia zamieszczono tłumaczenie dwu tekstów z końca XX i początku XXI w. Oba artykuły warte są przypomnienia ze względu na wagę i aktualność poruszanej problematyki. Teksty zebrane w dziale Polemiki, choć z pozoru różne, to powiązane analizą języka i jego społecznych realizacji. Dział Varia gromadzi m.in. opracowania dokumentujące życie naukowe Instytutu Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej, czyli sprawozdania z konferencji organizowanych w latach 2015 i 2016.

Książka jest monografią wieloautorską z dziedziny językoznawstwa kontrastywnego oraz kognitywnego. Poszczególne rozdziały analizują, zgodnie z tytułem całości pracy, różne aspekty tradycyjnie badane przez językoznawstwo kognitywne (np. metaforę, metonimię, znaczenie przenośne) w perspektywie międzyjęzykowej (kontrastywnej). Publikacja niniejsza adresowana jest przede wszystkim do językoznawców zajmującym się badaniami kontrastywnymi, a także językoznawstwem kognitywnym.

Czwarty tom serii Zbliżenia jest niemieckojęzyczną odpowiedzią na zorganizowane w 2017 roku przez Wydział Filologiczny Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie konferencje międzynarodowe. Monografia stanowi forum dyskusyjne oraz jest platformą prezentacji projektów naukowych, metod pracy i wyników badań w zakresie literaturoznawstwa i językoznawstwa germańskiego. Zaprezentowana tematyka poszczególnych rozdziałów monografii pokazuje możliwość przenikania się szerokiego spektrum perspektyw badawczych i specjalizacji. Ujęcie rozdziałów w poszczególnych częściach tomu jest w kilku przypadkach konwencją, wynika z umowy, co potwierdza prawdziwość tezy o przenikaniu się i wzajemnym uzupełnianiu nauk, przede wszystkim humanistycznych.

Annäherungen 4: Sprachwissenschaft – Literaturwissenschaft
Der vierte Band der Annäherungen-Reihe ist die deutschsprachige Antwort auf die im Jahre 2017 von der Philologischen Fakultät der Staatlichen Fachhochschule in Konin veranstalteten, internationalen Konferenzen und gilt als Diskussions- und Präsentationsforum für qualifizierende Forschungsprojekte, Arbeitsmethoden und/oder Untersuchungsergebnisse zu wissenschaftlichen Einzelfragen im Bereich der germanistischen Literatur- und Sprachwissenschaft. Die präsentierte Thematik zeigt, dass sich das breite Spektrum der Forschungsperspektiven und -richtungen durchdringen kann. Die Platzierung der einzelnen Beiträge in entsprechenden Teilen der Monografie ist in einigen Fällen rein konventionell, was die These von dem wechselseitigen Durchdringen und der gegenseitigen Ergänzung in den einzelnen Wissenschaften, insbesondere Humanwissenschaften bestätigt.

Książka jest próbą kompleksowej analizy imiennictwa chłopów i szlachty – zamieszkujących w XVIII wieku wiejską parafię Stoczek położoną na historycznym pograniczu Mazowsza i Podlasia. Materiał, który stał się podstawą analizy, wyekscerpowano z ksiąg metrykalnych. Złożyło się na niego ponad 6 tysięcy zapisów jednostek imienniczych noszonych przez osoby zróżnicowane stanowo, wiekowo i płciowo. Celem pracy jest opis najważniejszych tendencji determinujących kształt tych repertuarów oraz próba odpowiedzi na pytanie, jakie znaczenie miało imię w osiemnastowiecznej społeczności wiejskiej. Analizie poddano następujące zagadnienia: repertuary oficjalnych imion mieszkańców parafii, częstość występowania poszczególnych jednostek onimicznych, stabilizację i dynamikę poszczególnych repertuarów imienniczych, wieloimienność, motywacje nadawania imion oraz ich typowość na tle innych repertuarów imienniczych osiemnastowiecznej Polski.

Współczesne studia w językach chińskich, literaturze i kulturze, tom. 1 obejmują szeroki zakres treści, na który składają się teoretyczne i społeczno-kulturowe studia nad językiem chińskim, nauczaniem chińskiego jako języka obcego oraz chińskim literaturoznawstwem. Mają na celu dostarczenie czytelnikowi najnowszych wyników badań w sinologii.

In the past decade, Chinese studies have flourished and, excitingly, sinologists are at the verge of a revolution in research into different disciplines of this field. Contemporary Studies in Chinese Languages, Literature, and Culture, Vol. 1 covers a wide range of content composed of theoretical and socio-cultural studies of Chinese language(s), teaching Chinese as a second/foreign language, and literary studies, aiming at providing the reader with the latest research findings in sinology. It also serves as an affable and welcoming forum for all interested sinologists (or anyone doing Chinese studies) to exchange new ideas and discuss latest research findings. The nine chapters in this volume will be of interest to linguists, philologists, literary scholars, language instructors, and those eager to tap into the profoundness and mystery of the Chinese language. It is hoped that this volume will contribute to the Chinese studies in the post-pandemic, wartime era.

Praca jest tomem z nowej edycji serii Czytaj po polsku. Przeznaczona jest przede wszystkim dla zagraniczynych slawistów i polonistów, aczkolwiek mogą z niej korzystać również inne osoby uczące się języka polskiego i poznające kulturę polską, np. uczniowie polonijnych szkół. Niektóre części publikacji przydadzą się także w krajowych szkołach – uczniom zainteresowanym tradycją kolędową. Zasadniczym celem tomu jest zapoznanie z polskimi kolędami religijnymi jako reprezentatywnymi tekstami kultury polskiej oraz z ważnymi w tradycji literackiej kolędami poetyckimi. To także pomoc w edukacji językowej i kulturowej w takim zakresie, jaki wyznacza zebrany materiał. Tom jest podzielony na dwie części – materiałową i ćwiczeniową, a całość obejmuje trzy działy: a) kolędy religijne, b) pieśni O narodzeniu Pańskim (Bóg się rodzi), c) kolędy poetyckie.

Część pierwsza to obrzędowe pieśni, których tematem są wydarzenia związane z przyjściem Boga na Ziemię. Są powszechnie wykonywane w czasie świąt Bożego Narodzenia. Mają rozległą historię i stanowią ważny element kultury polskiej. W istotnych dla narodu polskiego okresach historycznych miały rangę pieśni patriotycznej, były symbolem polskości. Narodowy i ludowy polski charakter jest widoczny także w budowie utworów. Kolędy polskie cechują się również bogactwem zjawisk językowych i przechowują formy archaiczne.

Wśród utworów kolędowych za królową kolęd polskich uchodzi pieśń O narodzeniu Pańskim znana powszechnie jako Bóg się rodzi. Jej twórcą jest Franciszek Karpiński, poeta reprezentujący polski sentymentalizm. Kolęda ma wyraźne elementy narodowe i społeczne związane z postulatami równości wśród ludzi.

Kolędy możemy odnaleźć także w polskiej poezji. Były tworzone najczęściej w czasach wojen, zagrożenia narodowego i walk wolnościowych. Poeci pisali wiersze stylizowane na pieśni kolędowe, kwestionując często stosowane w nich konwencje (antykolędy) i sytuując moment narodzin w tu i teraz aktualnej rzeczywistości (metakolędy).



Seria „Czytam po polsku” przeznaczona jest przede wszystkim dla zagraniczynych slawistów i polonistów, aczkolwiek mogą z niej korzystać również inne osoby uczące się języka polskiego i poznające kulturę polską, np. uczniowie polonijnych szkół. Niektóre części publikacji przydadzą się także w krajowych szkołach – uczniom zainteresowanym literaturą polską i polskimi tekstami kultury. To także pomoc w edukacji językowej i kulturowej w takim zakresie, jaki wyznacza materiał danego tomu.