Bogurodzica, The Clash i To Miasto

W światach wymyślonych ulokowana została chimera ładu obdarzonego sensem, ale właśnie w tym, co utopijne i nieosiągalne, poeta czuje się u siebie.

Historia i egzystencja to tematy raczej ponure. Nie do uniknięcia ani ominięcia. Jak obłaskawić potwory, jak współżyć z demonami – głowią się poeci.

Odesłać rzeczy ponadnaturalne do lamusa to ogłosić artystyczną plajtę, przyznać się do klęski woli, myśli, wyobraźni.

Bóg ukryty, umykający, niepojęty, Bóg bliski, opiekuńczy, z ludźmi cierpiący – zmienny obiekt pragnienia, wątpliwości, wahania.

Mówią: metafizyczny wymiar sztuki, mówią – wyraz tchnienia wieczności w skąpo odmierzonych dniach i latach, ale czy w istocie nie chodzi o kaligrafię przejść od negacji do afirmacji, od zwątpienia do nadziei?

W wierszach prawdziwych artystów przemawia niemożliwe.

Zapowiedzi, obietnice, projekty przyszłości, świetne początki. I uderzenie z wysoka albo znikąd. Wiecznie to samo, o czym najlepiej wiedzą prorocy i poeci.

Nawet spopielałe książki przypominać będą o tym, jak wyglądało życie przed zagładą.

Wojciech Ligęza

Książka "Ambasador cesarski" jest fascynującą podróżą po życiu i twórczości Zygmunta Krasińskiego. Dzięki wnikliwej lekturze i analizie jego bogatej korespondencji Janusz Węgiełek ujawnia niejednoznaczne cechy osobowości autora "Nie-boskiej komedii". Wyraźnie pokazuje też, jak aktualna jest myśl polityczna Krasińskiego m.in. na temat relacji z Rosją, polityki umniejszającej znaczenie polskich dążeń niepodległościowych i technik propagandy podważającej wiarę w sens takich działań, a także na temat idei formowania człowieka, dla którego kłamstwo i brak zasad jest jedynym wektorem w życiu. Książka udowadnia, że spostrzeżenia Zygmunta Krasińskiego – ambasadora cesarskiej koncepcji całości i harmonii - są zaskakująco ciągle żywe.

Jerzy Ficowski krótko przed śmiercią tak pisał o swoim archiwum schulzowskim: „Jest tam […] masa różnych listów […], co stanowi podstawę moich niegdysiejszych biografistycznych kwerend i zbiorów. Nie wszystko do końca wykorzystałem: jest w tych materiałach trochę szczegółów, które nie zmieściły się w tym, co napisałem, lub po prostu zostały potraktowane przeze mnie skrótowo, pobieżnie. Myślę, że może się to jeszcze nie raz przydać – jako dopełnienie czy egzemplifikacja”. Antologia Bruno Schulz w oczach świadków po raz pierwszy zbiera i upublicznia ten podtrzymywany przez kilkadziesiąt lat wielogłos. Odsłania się w nim polifoniczny portret jednego z najwybitniejszych i najbardziej tajemniczych pisarzy polskich XX wieku.

Książka jest pierwszą monografią dotyczącą twórczości Stefana Szymutki – filologa i eseisty, nominowanego w 2001 r. do Nagrody Literackiej „Nike”. Jej celem jest wydobycie i interpretacja autorskiej sygnatury wpisanej w prace śląskiego badacza i pisarza. Nadrzędną ramę problemową publikacji tworzy refleksja nad mechanizmami kształtowania historii literaturoznawstwa, dzięki czemu praca wpisuje się w debaty toczone we współczesnej humanistyce – m.in. te dotyczące zwrotu filologicznego, zwrotu archiwalnego, zwrotu biograficznego – i oferuje oryginalne rozwiązania metodologiczne.

******

The Local Philology – the Locality of a Philologist. Literary and Scientific Practice of Stefan Szymutko

The book is the first monograph on the works of Stefan Szymutko – a philologist and an essayist nominated for “Nike” Literary Award in 2001. The book aims to show and interpret an individual signature present in the works of the Silesian researcher and writer. The paramount problem of the publication is the reflection on the mechanisms of the literary history, which makes this work part of the debates in contemporary humanism such as those on the philological, archival, biographical turns and which also offers original methodological solutions.

Księżyc towarzyszy poetom od wieków. Czy znaczy to, że należy już tylko do muzeum wyobraźni, że stał się nieważnym ornamentem, zużytym symbolem? Marian Stala odpowiada przecząco na to pytanie, analizując w pierwszej części swej książki lunarne ślady, obecne w poezji polskiej od końca XIX do początku XXI wieku, w części drugiej zaś – prezentując zwięzłą antologię wierszy z księżycem i o księżycu, zaczerpniętych z poezji zachodniej. Księżyc Micińskiego, Miłosza i Świetlickiego, Laforgue’a, Yeatsa i Nelly Sachs jest fascynujący… „Fragmenty lunarne w intrygujący sposób oświetlają obszary tylko na pozór dobrze już rozpoznane. Pokazują, że sprawy poezji z księżycem wciąż warte są uważnego i pogłębionego namysłu. I przypominają, że podążanie za poruszeniami poetyckiej wyobraźni ma w sobie rzeczywisty potencjał poznawczy, który pozostaje kwestią nie tylko humanistycznej wiedzy, ale też osobistej – na swój sposób intymnej – relacji ze słowem szukającym piękna i prawdy, wkraczającym w ciemność, mierzącym się z tajemnicą”. prof. dr hab. Paweł Próchniak Marian Stala (1952) – historyk literatury, krytyk, profesor na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, laureat nagrody Fundacji Kościelskich (1991) i nagrody im. Kazimierza Wyki (1998). Opublikował takie książki historycznoliterackie i krytyczne, jak między innymi Trzy nieskończoności. O poezji Adama Mickiewicza, Bolesława Leśmiana i Czesława Miłosza (2001), Przeszukiwanie czasu (2004), Blisko wiersza (2013).

Anders Bodegard, jeden z najszerzej znanych tłumaczy literatury pięknej w Szwecji, zyskał swoimi przekładami dzieł Witolda Gombrowicza uznanie krytyków i szeroki oddźwięk wśród rodzimej publiczności literackiej. Jego dzieło translatorskie – rezultat pracy nad „szwedzkim Gombrowiczem” – jest tematem niniejszej monografii, na którą składają się cztery studia analityczne, poświęcone przekładom Dziennika, Ślubu oraz Trans-Atlantyku. Autorzy książki zmierzają do wieloaspektowego opisu działań translatorskich Andersa Bodegarda, skupiając się na kilku problemach translatologicznych i przyjmując różne perspektywy metodologiczne, skorelowane z analizowanymi problemami. Dzięki jasnej strukturze, nowoczesnym metodom badawczym, dostosowaniu modeli analiz do poetyki utworów Gombrowicza, a także dzięki systematycznym badaniom i bogatym przykładom tekstowym monografia Gombrowicz Andersa Bodegarda. Analizy przekładoznawcze jest cenną lekturą dla literaturoznawców i językoznawców badających twórczość Witolda Gombrowicza. Książka będzie także przydatna tłumaczom, studentom kierunków translatorskich, lingwistom zajmującym się problematyką różnic między językami polskim i szwedzkim, a nawet kulturoznawcom, którzy uważają język za szczególny rodzaj przewodnika po danej kulturze. Jest to ważna pozycja w dziedzinie badań przekładoznawczych. Prof. em. dr hab. Ewa Teodorowicz-Hellman (Uniwersytet w Sztokholmie) Zaprezentowane w publikacji analizy w unikatowy sposób wiążą ze sobą perspektywę językoznawczą i literaturoznawczą, stanowiąc przez to cenny – wzorcowo interdyscyplinarny – wkład do współczesnych badań translatologicznych. Podkreślić należy dyscyplinę metodologiczną autorów, przejrzystość struktury oraz konsekwencję w przeprowadzonych analizach, które są wnikliwe, rzetelne i mają szczegółowy charakter. Dr hab. Andrzej Szubert, prof. UAM