„Chowanna” 2012. Tom specjalny: Oblicza współczesnej psychologii. Pokłosie XXXIV Zjazdu Naukowego PTP

Myślenie o tym, że istnieje metasystem — coś, co łączy w sobie wszystkie duchowe ścieżki, modele człowieczego rozwoju, mistykę Wschodu i Zachodu, filozofie ze wszystkich stron świata wydaje się absurdalne tylko do czasu, kiedy zaczynamy poznawać arkana alchemii i to z tej samej perspektywy, którą odkrył Carl Gustav Jung: modelu opisującego przemianę zachodzącą we wnętrzu alchemika. Bo właśnie tym jest prastara alchemia: metamodelem duchowego rozwoju, z którego czerpały później właściwie wszystkie religie współczesnego świata.



Według alchemików naszym duchowym rozwojem rządzą trzy kluczowe procesy: czernienie (nigredo) — stan zastany, to co nas blokuje, utrudnia życie i sprawia, że nie możemy być w pełni szczęśliwi; wybielenie (albedo) — proces czyszczenia, pozbywania się blokad, oparty na dwóch filarach: medytacji (meditatio) i pracy z własną wyobraźnią (imaginatio); wreszcie czerwie-nienie (rubedo) — gdy ciężki pierwiastek o niskiej wartości staje się złotem, bezcennym kruszcem duchowego rozkwitu.



Czy współcześnie i my możemy skorzystać z tego modelu? Czy można podążać duchową ścieżką bez potrzeby sięgania do jakiejkolwiek religii? Odpowiedzi na powyższe pytania znajdują się w tej właśnie książce.






Jarosław Gibas - socjolog, dawniej dziennikarz i publicysta, obecnie nauczyciel. Autor kilku książek z obszaru inteligencji duchowej i emocjonalnej, mindfulness oraz psychologii transpersonalnej. Prywatnie entuzjasta dużych motocykli. Mieszka z żoną w Katowicach.

Autorka stara się znaleźć odpowiedzi na następujące pytania:
– Czy lękowe style więzi są koniecznym i wystarczającym predyktorem rozwoju „emocjonalnej ślepoty” i dysocjacji?
– W jakich warunkach bezpieczne przywiązanie stanowi fundament adaptacyjnego radzenia sobie z konsekwencjami traumy, a w jakich nie chroni już wystarczająco efektywnie?
– Czy dezintegracja psychiczna, będąca skutkiem skłonności do patologicznej dysocjacji, sprzyja zaburzeniom afektywnym, analizowanym w książce na przykładzie uzależnienia od alkoholu?
– Jak to się dzieje, że powiązane ze sobą aleksytymia i dysocjacja, pełniąc rolę nieadaptacyjnych mechanizmów radzenia sobie z emocjami negatywnymi – głównie lękiem i złością – utrudniają radzenie sobie z przeciwnościami opartymi na refleksji i samokontroli oraz wręcz blokują dojrzałe relacje z innymi?

Książka ta przeznaczona jest dla przedstawicieli psychologii klinicznej, neurokognitywistyki, psychologii poznawczej i psychologii rozwoju człowieka, psychoterapeutów, psychotraumatologów, terapeutów uzależnień. Publikacja adresowana jest także do osób zainteresowanych wpływem stylów więzi na rozwój emocjonalny człowieka, również w kontekście tworzenia bliskich relacji w dorosłości – w tym związków romantycznych.
Elżbieta Zdankiewicz-Ścigała – psycholog, dr nauk humanistycznych, pracuje na Uniwersytecie SWPS w Warszawie. Autorka artykułów i książek naukowych z zakresu uwarunkowań rozwoju psychicznej reprezentacji emocji w normie i patologii (aleksytymii) oraz zaburzeń po stresie traumatycznym. Realizuje projekty badawcze w obszarze wpływu traum na rozwój PTSD i innych zaburzeń związanych z konsekwencjami traum złożonych. Kieruje autorskimi studiami podyplomowymi na Uniwersytecie SWPS: Psychologia kryzysu i interwencji kryzysowej oraz Psychotraumatologia. Od kilkunastu lat nieprzerwanie zajmuje się praktyką kliniczną, specjalizując się w psychoterapii osób, które doświadczyły traum złożonych. Jest członkiem m.in. Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i European Society for Traumatic Stress Studies.

Animal Rationale to nie album przyrodniczy. Nie jest także tylko psychologiczną książką. To pięknie ilustrowany, wzruszający przewodnik, który pokazuje, że inspiracji do zmiany na lepsze możemy szukać także w świecie natury.

Łukasz Bożycki, przyrodnik i wielokrotnie nagradzany fotograf przyrody, opisuje niezwykłe zachowania zwierząt: taktykę polowania wilków, strategię, za pomocą której błazenek przekształcił śmiertelnego wroga w sojusznika, wzruszające rytuały pogrzebowe słoni, zadziwiająco skuteczną komunikację pszczół i wiele innych.

Paweł Fortuna szuka w tych zachowaniach inspiracji dla człowieka: możemy bowiem chronić swoich bliskich niczym piżmowół, być niezłomni jak chomik syryjski, przekraczać ograniczenia jak domowy kot i w stosownym momencie opuszczać rodzinne gniazdo – zupełnie jak pająk krzyżak. Animal Rationale to wspaniała, poruszająca książka o tym, jak zwierzęta mogą nas inspirować – to doskonała lekcja dla ludzi!

Jednym z poważnych problemów dziewcząt w okresie adolescencji jest anorexia nervosa – czyli jadłowstręt psychiczny, tj. rozwiązywanie problemów przez działania autodestrukcyjne, polegające na drastycznym ograniczaniu jedzenia i intensywnym wysiłku fizycznym. Pierwsza część książki służy uporządkowaniu wiedzy naukowej dotyczącej zaburzeń łaknienia. Druga ma znaczenie praktyczne. Wskazuje bowiem na zasadność oraz cele prowadzenia działań profilaktycznych w szkole, a ponadto proponuje trzy projekty programów z zakresu profilaktyki pierwszego stopnia. Dzięki sporej dawce wiedzy naukowej, jak i praktycznym podpowiedziom Anoreksja od A do Z może być pomocna dla nauczycieli i wychowawców w działaniach prewencyjnych na terenie szkoły czy innej placówki wychowawczej.

Część teoretyczna pt. Zadania i wyzwania asystentury rodzin jako nowej profesji w dziedzinie
pracy socjalnej zawiera dziesięć rozdziałów podejmujących kwestie historycznych
i współczesnych czynników kształtujących pracę asystentów rodzin. Ramy teoretyczne dla
podejmowanych tematów stanowią Rozdział 1, Rozdział 2 oraz Rozdział 10. W pierwszym
rozdziale została przedstawiona analiza współczesnej rodziny z podkreśleniem obecnego
kontekstu kulturowego oraz ze wskazaniem obszarów problemowych, z którymi rodzina
często sobie nie radzi. Niemożliwość sprostania problemom powoduje u członków rodzin
różnorodne dysfunkcje, w rozwiązaniu których ma pomóc asystent. Jego rola, zadania,
kompetencje i metody pracy zostały przedstawione w drugim rozdziale, wskazano w nim
także na te początki asystentury, które wyznaczyły kształt pracy obecnie zatrudnionym asystentom
rodzin. W dalszym toku rozważań części teoretycznej przyjrzano się zagadnieniom
szczegółowym związanym ze specyfiką pracy asystenta w różnych środowiskach.
Kwestie szczegółowe dotyczące obowiązków asystenta rodzin podjęły kolejne rozdziały
opisujące z jednej strony historyczne korzenie pomagania, z uwzględnieniem ich
chrześcijańskich pierwowzorów (Rozdział 3), oraz z drugiej strony – współczesny kontekst
środowiskowy i instytucjonalny. Sukces w pracy z rodziną zależy w dużej mierze
od współpracy z pracownikami socjalnymi w ramach tego samego ośrodka OPS oraz
z różnymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny na terenie gminy (Rozdział 4). Autorki
poszczególnych rozdziałów skupiły się na wskazaniu zarówno opisów trudnej sytuacji
życiowej środowisk dysfunkcyjnych, jak i na podkreśleniu praktycznych aspektów
warsztatu pracy asystentów rodzin w tych środowiskach. W kolejnych rozdziałach podjęto
następujące zagadnienia problemowe występujące w rodzinach: równoległe występowanie
wielu trudności (wieloproblemowość), nowe formy życia małżeńsko-rodzinnego,
trudności opiekuńczo-wychowawcze, problem alkoholowy czy trudności środowisk,
w których zamieszkują osoby niepełnosprawne (dzieci lub rodzice) (Rozdziały 5–9). Opis
praktycznych aspektów pracy asystenta w wymienionych obszarach ma służyć budowaniu
kompetencji trafnego stawiania diagnozy sytuacji rodziny.
Podsumowanie zagadnień teoretycznych znajduje się w Rozdziale 10, który ukazuje
aktualne wyzwania stojące przed asystentami rodzin. W rozdziale tym analizowana jest
skuteczność asystentury opierającej się na określonym warsztacie pracy (metody i narzędzia)
oraz zagrożenia dla pracy asystenta będące pochodną warunków, w jakich wykonuje
on swoje obowiązki. Poruszono również kwestie postulatów optymalizacji pracy asystenta
oraz przyszłości tego zawodu. Konfrontacja trudności zgłaszanych przez środowisko
z tymi, które doświadczają asystenci rodzin oraz ich przełożeni, stała się odniesieniem dla
przeprowadzenia badań terenowych.
W części badawczej pt. Uwarunkowania pracy asystentów rodzin w środowisku śląskim
przedstawiono wyniki przeprowadzonych badań, w toku których przebadano 88 asystentów
z dwunastu ośrodków OPS oraz ich przełożonych. Celem badań było sporządzenie psychologicznego portretu asystenta rodziny, gdyż czynnik osobowy odgrywa w tej profesji
fundamentalną rolę. Wyniki badań prezentują sylwetkę asystenta rodziny, jego charakterystykę
osobowościową oraz szereg czynników kształtujących jego pracę, zarówno
wewnętrznych motywatorów, jak i zewnętrznych narzędzi służących wykonywaniu tego
zawodu. Ankieta przeprowadzona z asystentami oraz wywiad udzielony przez kierowników
zespołów asystentów pozwoliły na wskazanie najbardziej newralgicznych obszarów
pracy asystentów oraz nakreślenie perspektyw tego nowego zawodu.
Na końcu monografii znajdują się aneksy, bibliografie oraz indeks rzeczowy, pomocne
w korzystaniu z tej pracy na zasadach podręcznika akademickiego. Aneksy zawierają:
wzory dokumentów do pracy asystenta, opis zjawisk: wypalenia zawodowego, wyuczonej
bezradności i pracy terapeutycznej asystentów, kwestionariusze wykorzystane w badaniu
oraz wykaz ośrodków kształcących asystentów rodzin w Polsce. W bibliografiach zawarto
literaturę cytowaną w monografii oraz szerszą literaturę dotyczącą asystentury rodzin,
niecytowaną w publikacji. Indeks rzeczowy ułatwia poruszanie się po książce według interesujących
czytelnika zagadnień.

Książka ta jest uzupełnieniem – o praktyczne ćwiczenia – trylogii psychoterapeutycznej Nadzwyczajna Zwyczajność („Jest dobrze”, „Zmiana radykalna” i „Moc”) tego samego autora. Zawiera też rozwinięcie i podsumowanie idei zawartych w trylogii. Idee te można nazwać jestdobrzyzmem – czyli postrzeganiem rzeczywistości w sposób skrajnie pozytywny, dostrzeganiem w niej przede wszystkim dobrych stron.
HANNA KAMIŃSKA (psychoterapeutka, kulturoznawczymi):
„Błogość i ekstaza” jest dla Czytelników sprawdzianem umiejętności zachowania równowagi i dystansu, szczególnie w sytuacjach wyjątkowo trudnych, także wobec własnego cierpienia. Potrafisz zachować pogodę ducha podczas życiowych perypetii i śmiać się pomimo nieszczęścia? A może z lubością nurzasz się we własnej niedoli, zamęczając przy okazji otaczających Cię ludzi? Niezależnie czy jesteś Przebudzony (jak my wszyscy) tylko jeszcze o tym nie wiesz, czy też jesteś Przebudzony (jak my wszyscy), ale chwilowo o tym zapomniałeś – sięgnij po tę książkę i zobacz, gdzie leży klucz dostępu do obszaru błogości i ekstazy, który nieustannie masz w sobie.
ANNA SYNORADZKA (literaturoznawczymi, malarka):
Przeczytałam tę książkę w trudnym momencie mojego życia. Czytając, delektowałam się przede wszystkim poczuciem humoru Autora, jednak do przedstawionej w Jego dziele wizji podchodziłam przy lekturze sceptycznie. Jakież było moje zdziwienie, a nade wszystko radość, gdy się okazało, że obcowanie z tym tekstem zaowocowało we mnie spektakularną wręcz zmianą samopoczucia, to znaczy nastawienia do spraw, które przedtem wydawały mi się problemami nie do pokonania! Ból zniknął! Lęk, strach i przerażenie zniknęły. Siły witalne wróciły. Takie jest moje doświadczenie i świadectwo po zapoznaniu się z książką, którą czytelnicy dziś otrzymują.”
PATRYCJA PRUCHNIK NITYA (autorka „Koniec wszystkich historii. Medytacje”):
Książka mądra i zabawna. Świetne narzędzie do badania siebie.
ZOSIA I DAWID RZEPECCY:
Naprawdę fajnie się to czyta!
NOTA O AUTORZE. Bartosz M. Wrona – psychoterapeuta, lekarz-psychiatra, optymistyk, twórca jestdobrzyzmu. Jako psychoterapeuta stosuje zarówno „klasyczne” metody terapii jak i uznane, choć mniej popularne, techniki mające swoje korzenie w naukach wschodu (joga w tym zen, afirmacje, medytacje). Człowiek o szerokich, nowych horyzontach i niezwykłym poczuciu humoru, korzystający w swej praktyce z nauk takich mistrzów jak Osho, De Mello, Tolle.
Pierwsze wydanie tej książki ukazało się w 2017 roku nakładem Wydawnictwa Perspektywa.