„Chowanna” 2018. T. 1 (50): Perspektywy edukacji małego dziecka w kontekście zmian oświatowych

Autorka […] podjęła próbę przybliżenia czytelnikowi samego tytułowego terminu „rusztowanie” […], ukazuje jego metaforyczne znaczenie, zanim wszakże do tego dojdzie, nakreśla szerokie, a zarazem nieoczywiste jego zastosowanie w licznych naukach […]. Zmierzając ku zastosowaniom w dydaktyce, Autorka omawia liczne prace, w których pojawia się rusztowanie czy to jako główny ich przedmiot, czy to jako jedno z możliwych do zastosowania w praktyce rozwiązań. Z uznaniem należy się odnieść do wysiłku, jaki włożyła ona w dotarcie do prac polsko- i obcojęzycznych, zwłaszcza, że jej praca penetruje nie tylko samo zagadnienie rusztowania jako wspomagania ucznia, lecz także jego „obrzeża”, mające swój rodowód w szeroko rozumianej humanistyce. [...]. Przeprowadzone przez Autorkę badania zorientowane zostały na dwa cele. Z jednej strony chodziło o opis nauczycielskich działań wspierających uczenie się w klasie szkolnej, z drugiej zaś – o dotarcie do nauczycielskich spostrzeżeń i subiektywnych ocen dotyczących własnej praktyki. […].
Recenzowana praca stanowi istotny postęp w badaniach realnie przebiegającego w szkole procesu edukacyjnego. Z pewnością zainteresuje ona liczne grono odbiorców – od teoretyków-badaczy do praktyków.

Z recenzji prof. dr. hab. Stefana Mieszalskiego

Red. naczelna Ewa Syrek, redaktor części monograficznej Alicja Żywczok

Intencją redaktora części monograficznej ("Kierunki rozwoju etyki pedagogicznej i teorii wychowania moralnego", red. Alicja Żywczok) było włączenie się w dyskusję dotyczącą funkcji oraz przedmiotu badań etyki pedagogicznej i teorii wychowania moralnego w obecnych warunkach społecznych, kulturowych, cywilizacyjnych i ekonomicznych, z nadzieją, że dyskusja zainspiruje odbiorców kultury do refleksji nad tradycyjnymi i nowoczesnymi zasobami kultury etycznej, wzorcami postępowania, jakością życia moralnego i stylem wychowania moralnego. Część ta tworzona była z przekonaniem o istotnej funkcji etyki w konstruktywnej zmianie obyczajów, poprawie relacji międzyludzkich, samokontroli i samodoskonaleniu. Strukturę części tworzy siedem artykułów przedstawicieli różnych nauk (pedagogiki, psychologii, filozofii) i ośrodków uniwersyteckich, zarówno naukowców znanych w kraju, jak i młodszych pracowników naukowych, jednak mających już w swej dziedzinie pewne osiągnięcia. Zastosowanie dedukcyjnego układu treści pozwala czytelnikowi przeanalizować w pierwszej kolejności artykuły o dużym znaczeniu teoretycznym, by następnie zwrócić uwagę na szczegółowe kwestie pedagogiczne przydatne zwłaszcza nauczycielom, wychowawcom, opiekunom i pedagogom; treść zainteresować również przedstawicieli nauk pokrewnych pedagogiki: filozofów, antropologów, socjologów i psychologów.

Tematyka części tekstów tematycznie rozproszonych tomu oscyluje wokół takich zagadnień, jak: młodzież i kara pozbawienia wolności, wykorzystanie metafory stołu dla poszerzania myślenia andragogicznego, kategoria duchowości w pedagogice kontemplatywnej, percepcja wsparcia społecznego pacjentów z zaburzeniami odżywiania, psychologiczne mechanizmy moralności czy sens życia jako wyznacznik zdrowia oraz kategoria badawcza.

Część monograficzna tomu 1/2017 „Chowanny” pod redakcją Krzysztofa Maliszewskiego zatytułowana Niebezpieczna humanistyka – wywrotny wymiar pedagogiki i edukacji to projekt pomyślany jako namysł nad optyką humanistyczną w pedagogice i jako próba wygenerowania w przestrzeni publicznej ważkich głosów o wywrotowym charakterze humanistyki w sytuacji, gdy ona sama zdaje się współcześnie nader wywrotna. Sugerowany w tytule subwersywny potencjał humanistyki poujmowany jest dwojako.
Po pierwsze, chodzi o niebezpieczeństwo stwarzane przez nauki humanistyczne i edukację humanistyczną dla – używając terminu Charlesa Taylora – imaginariów społecznych; rewitalizacja humanistyki grozi wywróceniem samooczywistości wielu praktyk współczesnych. Warto więc przemyśleć rebelię wpisaną w humanistykę, rozważać tezę Hansa-Georga Gadamera, że o naukowości humanistyki decyduje bardziej tradycja kształcenia niż nowoczesna metodyczność, ponownie (a dla wielu po raz pierwszy) zastanawiać się nad przełomem antypozytywistycznym oraz kontekstem relacji między naukami humanistycznymi i naukami społecznymi; wreszcie istotnie pomyśleć hermeneutykę, nie tyle jako jednego z narzędzi, jakie mamy do wyboru, ale jako źródła humanistyki (w tym pedagogiki).
Po drugie chodzi o niebezpieczeństwo, jakie humanistyka stanowi dla egzystencji, mogąc ją nagle (lub z wolna) wywrócić, podcinając dotychczasową pozycję jednostki, niekiedy jedną myślą, słowem, dźwiękiem, obrazem, dotknięciem… Tu ważnym staje się badanie biograficznej perspektywy uchwytywania komplikacji życia, rolą literatury i sztuki w poszerzaniu egzystencji czy dostrzeganie psychoanalitycznego potencjału humanistyki.
Część tekstów rozporoszonych tomu 1/2017 tematycznie odnosi się m.in. do statusu nauk społecznych, kontekstów pedagogiki zdrowia, zagadnienia wypalenia zawodowego, poziomu stresu wśród nauczycieli, kompetencji społecznych.

Ostatnimi czasy zauważyć można niewątpliwe wzrost zainteresowania problematyką arteterapii.

"Chowanna" jest kompendium wskazówek na temat wychowania, kształcenia dzieci, a także stanowi pierwszą publikację polską, w której możemy znaleźć historię myśli pedagogicznej.

Dzieło Trentowskiego w myśl jego teorii filozoficznej (są 3 światy - realny, idealny i boski, czyli rzeczywisty) dzieli się na 3 części. "Chowanna" powstała w wyniku nacisku opinii publicznej w jego ojczystym kraju. Na napisanie książki miała też wpływ inteligencja poznańska, która starała się zapewnić Trentowskiemu źródło dochodu na obczyźnie. Trentowski pragnął również przez swoja książkę wskazać swym rodakom drogę do niepodległości. Zwrócić uwagę na znaczenie poziomu moralnego jak i intelektualnego narodu. W "Chowannie" widać także filozofię ruchu umysłowego rozwijającego się w Wielkim Księstwie Poznańskim...

...............

Prezentowana książka pierwotnie miała być jedynie swoistym suplementem do pracy habilitacyjnej – Szlachetny pożytek. O filozoficznej pedagogice Bronisława F. Trentowskiego, nawiązującym do dwusetnej rocznicy urodzin autora Chowanny. Ogrom niedających się łatwo uporządkować myśli i wątków z wszystkich tekstów Trentowskiego sprawił, że chcąc zapanować nad tym żywiołem, autor prezentowanej ksiąski musiał ograniczyć się tylko do tekstu Chowanny, a właściwie do tych fragmentów, które nie tyle wynikają z szczególnych zainteresowań Wiesława Andrukowicza filozofią pedagogiczną, co wiążą się z jego, życiodajną obsesją ich treścią.

Dlatego autor zdaje sobie w pełni sprawę z tego, że zaproponowany wybór myśli nie może być całkowicie niezależny od wybierającego i niewinny, a zatem musi być obarczony, jak napisał w „Przedmowie” Lech Witkowski, jakąś (nie)świadomością "skali niebezpieczeństwa szkody, jaka może, a nawet musi przynieść w dopełnieniu pożytku wyboru w celu przełamania nieobecności całości". Czy warto zaryzykować taki eksperyment myślowy?

Mimo wszystko Wiesław Andrukowicz uważa, że warto, nie tylko ze względu na „wymowne milczenie” różnych środowisk akademickich wobec faktu kilku okrągłych rocznic, bądź co bądź największego filozofa i pedagoga w naszym kraju, lecz przede wszystkim dlatego, że kompromitująca jest nie tyle jego nieobecność we współczesnych dyskursach (nie tylko filozofów i pedagogów, ale także socjologów, psychologów, politologów, a nawet teologów), ile właśnie niedowartościowana obecność. Wychodząc naprzeciw tym brakom, zwłaszcza problemowi rewitalizacji styku historii myśli pedagogicznej i najnowszych teorii pedagogicznych, z niezgodą na codzienność funkcjonowania zamkniętych enklaw historyków i teoretyków, ale z odpowiedzialnością docenienia potrzeby spajania własnych myśli z myślami klasyków, przyjmując, że rozumienie jest sposobem istnienia, przedstawiam Czytelnikowi wrażliwemu na kontakt z dziedzictwem kulturowym tę garść myśli klasyka i jego komentatorów. […]

Wiesław Andrukowicz

Cieszyńskie Naukowe Forum Studenckie to inicjatywa wydawnicza pracowników i studentów Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nawiązująca do wielowiekowych cieszyńskich tradycji kształceniowych i publikacyjnych. Redaktorem serii Cieszyńskie Naukowe Forum Studenckie jest Alina Szczurek-Boruta.
Drugi tom pt. Wielokulturowość – doświadczanie Innego to interdyscyplinarne forum wymiany myśli studentów i początkujących naukowców. Praca zbiorowa stworzona m.in. przez pedagogów, etnologów, psychologów, filozofów, filologów podejmuje tematykę wielokulturowości w wymiarze społecznym, edukacyjnym, filozoficznym i kulturowym. Autorzy poszczególnych tekstów podejmują temat wielokulturowości jako fenomenu naszych czasów, jak również zwracają uwagę na wybrane grupy społeczne, które na co dzień doświadczają własnej inności, będąc zarazem źródłem doświadczania inności dla swego otoczenia.
Publikacja zawiera artykuły naukowe, komunikaty z badań, sprawozdania z konferencji, recenzję pracy naukowej, materiały pomocnicze dla studentów, a także prezentuje doświadczenia krajowe i zagraniczne studentów oraz ukazuje działalność studencką.
Praca jest adresowana do studentów i badaczy dyscyplin z obszaru nauk społecznych i humanistycznych. Zainteresować może pedagogów, psychologów, socjologów, filozofów, kulturoznawców oraz osoby zaangażowane praktycznie w budowanie społeczeństwa międzykulturowego – nauczycieli, wychowawców, dziennikarzy, działaczy i aktywistów społecznych.