"Co mnie tak dzier-zy przi Tobie, Orawo?" Życie kulturalne Polonii orawskiej w Chicago

„Chińskie bajki”. Fandom mangi i anime w Polsce to próba dotarcia do źródeł współczesnej polskiej kultury popularnej, czyli do procesów transformacji kulturowej po 1989 roku, kiedy to rynek otworzył się na napływ „zachodniego” popu. Nie wszystkie „pop teksty” docierające do Polski w tym czasie były w istocie zachodnie, chociaż przechodziły przez mediację zachodniej popkultury. Wiele japońskich animacji było odbieranych przez polskiego widza we włoskiej lub francuskiej wersji językowej. Takim miszmaszem kulturowym były chociażby wspominane współcześnie z nostalgią seriale animowane emitowane na Polonii1 czy też Smocze kule – anime, które podobnie jak Czarodziejka z Księżyca stało się elementem doświadczenia tożsamościowego pokolenia dorastającego w latach 90. Współcześnie, gdy fandom mangi i anime jest jedną z największych i najprężniej rozwijających się wspólnot fanowskich w Polsce, kulturowe zapośredniczenie zmieniło swoją formę i następuje za pośrednictwem globalnej dystrybucji popkultury w Internecie.

Niniejsza monografia skupia się na perspektywie zachodniego – polskiego – odbiorcy i jego pozycji w globalnej transmisji popkulturowych fantazmatów, a także na pozycji badacza jako członka wspólnoty fanowskiej, którą opisuje. Pod wieloma względami to próba wyjścia poza ustalony – zachodni – paradygmat badań nad fandomem („fan studies”) poprzez uwzględnienie rodzimego kontekstu kulturowego. Zawarte tu teksty w równej mierze odnoszą się do początków formowania się polskiego fandomu mangi i anime, analizują fanowski dyskurs i to, jak na przestrzeni lat zmieniał się model „bycia fanem” japońskiej popkultury w Polsce oraz jaki jest status fanki w społeczności odbiorców japońskiego komiksu i animacji. Omówione zostają kultowe anime z lat 90. i to, jak oddziaływały na ówczesnych odbiorców oraz aktualnie popularne tytuły, które wpływają na wyobraźnię odbiorców. Ważnym wątkiem prezentowanych tu rozważań jest fanowska twórczość i praktyki, przede wszystkim komiks (dōjinshi) i fanfiction. Wszystko to ma na celu ustalenie, jaką rolę pełni japońska popkultura w polskim kontekście, jak wpisuje się w narracje tożsamościowe swoich odbiorców i co jej popularność na polskim gruncie jest w stanie powiedzieć nam o japońskiej kulturze.

Seria: Historia i Teoria Kultury (2), ISSN 2719-9010


Książka poświęcona jest programowi i działalności Polskiego Towarzystwa Teozoficznego na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919–1931 (okres największej aktywności, także wydawniczej, tej organizacji). Stowarzyszenie to, działające przez większą część swego istnienia po czeskiej stronie granicy i formowane przez lokalne uwarunkowania historyczno-kulturowe, wypracowało szczególny program, którego istotnym punktem było zagadnienie „wyższej kultury duchowej”.

Azja Centralna jest dla wielu Polaków obszarem nieznanym i w dużej mierze tajemniczym. Tymczasem bez jego dobrej znajomości nie sposób zrozumieć nie tylko spraw
typowych dla ogromnej części Azji, ale i przebiegu procesów geopolitycznych oraz kulturowych dotyczących całego świata. Lukę tę w znacznym stopniu wypełnia książka pod redakcją Nartsiss Shukuralievy. Międzynarodowe grono autorów w sposób dowodzący znajomości języków, kultury i zróżnicowań struktur społecznych potrafiło przedstawić wiele zagadnień dotyczących Azji Centralnej. Książkę warto polecić wszystkim, których interesuje nie tylko Azja Centralna, ale i współczesny, zróżnicowany świat.

prof. dr hab. Roman Bäcker

Większość z nas przywitała świat krzykiem. Większość z nas chciałaby żegnać się ze światem w ciszy. Między tymi dwoma punktami rozgrywa się ta książka.
Słyszymy często, że „milczenie jest złotem”. Potakujemy, gdy padają słowa „cicha woda brzegi rwie”. Wiemy, co to „cisza jak makiem zasiał”. Powtarzamy ostatnie słowa z Hamleta: „reszta jest milczeniem”, nawet jeśli nie pamiętamy, w jakim kontekście się pojawiły i co oznaczały.
Czasem od ciszy uciekamy. Uciekamy, bo „dzwoni nam w uszach”, bo w niej widać jaśniej i wyraźniej, kim jesteśmy i jacy bywamy. Kluczymy, bo nie lubimy tego, co nazywamy „niezręczną ciszą”, lubimy ją zagadywać, a nawet zakrzykujemy ją. Przykrywamy bodźcami i aktywnościami.
Ale też jej poszukujemy. Chcemy się wyciszyć, znaleźć spokój, wewnętrzną ciszę. Przebieramy w metodach osiągania tego upragnionego stanu.
Z tekstu
Małgorzata Wojcik i Rafał Żak przyglądają się ciszy i różnym jej odmianom, które spotykamy w codziennym życiu. Pokazują, że milczenie może być cenne i wartościowe dla relacji z innymi, może być jednak również oznaką protestu, wycofania, obojętności. Rozpatrują rolę ciszy w muzyce: czasem stanowi ona przestrzeń dla wybrzmienia dźwięku, czasem jest elementem konstytuującym utwór. Eksplorują znaczenie ciszy w różnych kontekstach – zarówno takich, w których jest ona elementem pożądanym (jak w przypadku ciszy nocnej lub zakonnej reguły milczenia), jak i takich, w których jest wyniszczająca i szkodliwa.
Naczytaj się o ciszy.
Małgorzata Wojcik i Rafał Żak
Żona i mąż. Ona słyszy znacznie lepiej od niego i pewnie z tego tytułu częściej używa stoperów. Wspólnie nie cierpią dźwięków siorbania i mlaskania. Nienawidzą zakłócania ciszy nocnej, szczególnie w pobliżu swojego mieszkania. Lubią muzykę, czytanie w ciszy, ciszę sal koncertowych, kina i teatru.
Cisza to ich pierwszy wspólny literacki projekt. Dawno, dawno temu spotkali się na kulturoznawstwie, dziś mieli zatem dużą przyjemność z prowadzenia tej interdyscyplinarnej podróży. Nie powiedzieli jeszcze ostatniego słowa, jeśli chodzi o wspólne pisanie książek. Na razie trzymają kciuki, żeby o Ciszy było głośno.

Publikacja, będąca zbiorem artykułów polskich specjalistów, ma na celu przedstawienie różnych postawy wobec przeobrażeń stroju męskiego w kontekście transformacji kulturowych. Stara się zaprezentować odpowiedzi na tytułowe pytanie: Co (nie)przystoi mężczyźnie w ubiorze? W Polsce jest to unikatowa pozycja z zakresu studiów nad strojem. Bowiem ubiór i – szerzej – zewnętrzny wizerunek mężczyzny, jak również moda męska, przyciąga znacznie mniej uwagi niż zjawiska z dziedziny mody kobiecej. W polskich badaniach jest to tematyka rzadko poruszana, omawiana głównie w ramach badań etnograficznych lub kostiumologicznych. W światowej literaturze również doczekał się zaledwie kilku opracowań. Dlatego „Co (nie)przystoi mężczyźnie. Ubiór męski w kulturze i sztuce” stanowi pożądane i znaczące uzupełnienie luki w tym temacie.

Kultura rosyjska XX wieku wykreowała wiele znaczeń kategorii dzieciństwa. Zadaniem niniejszej pracy było udowodnienie hipotezy, że dzieciństwo stanowiło jeden z rosyjskich tematów kulturowych w XX wieku oraz weryfikacja założenia, że poprzez analizę przejawów omawianego tematu możliwe jest odczytanie zmian dokonujących się w dwudziestowiecznej kulturze rosyjskiej. W książce wyeksponowano kulturowe, społeczne i polityczne aspekty problemu rosyjskiego dzieciństwa. Analiza różnorodnych wytworów kultury: tekstów literackich, paraliterackich, publicystycznych, propagandowych, dokumentów, materiałów filmowych, pozwoliła na ukazanie ewolucji kultury dzieciństwa oraz zmiany jej postrzegania przez dorosłych. Na kulturę dzieciństwa wpływały zmieniające się systemy wartości, kształtujące rozumienie dobra i zła, oraz systemy norm determinujące oczekiwania wobec zachowań członków dziecięcej subkultury. Przed dziećmi postawiono nowe role: w obliczu przełomowych wydarzeń, w jakie obfitowało ubiegłe stulecie, musiały one szybciej dorosnąć, nierzadko przejmując obowiązki rodziców.

Wyodrębnione w poszczególnych rozdziałach cechy rosyjskiej kultury dziecięcej dowiodły, że stanowiła ona ważny fenomen socjokulturowy. Temat dzieciństwa to swoisty klucz umożliwiający analizę i interpretację dynamiki kultury rosyjskiej.