Co mówią kości

Każdy z nas ma swoją pamięć – to dzięki niej wiemy, kim jesteśmy. Ale czy istnieje jakieś My, które swoją tożsamość również buduje na pamięci? A jeśli tak, to czy pamięć owego My, pamięć zbiorowa, składa się z pamięci indywidualnych, autobiograficznych?
To byłoby zbyt proste. Tak jak zbiorowość nie jest wyłącznie sumą jednostek, tak samo pamięć zbiorowa nie może być sumą jednostkowych pamięci. Istnieją wprawdzie pewne analogie, lecz mogą one posłużyć tylko jako wskazówki do badania tego złożonego zjawiska, interesującego zarówno dla psychologów, jak i dla historyków, antropologów, socjologów czy literaturoznawców.
Zagadnienie pamięci zbiorowej ma więc charakter interdyscyplinarny. Przedstawiciele różnych dziedzin szukają odpowiedzi na pytanie, co owa pamięć zawiera, jakie informacje trafiają do jej zasobów, a jakie z niej znikają – lub są wymazywane. Z pamięcią zbiorową łączą się bowiem pewne procesy: jej formowania, zniekształcania, a nawet zawłaszczania.
To, do jakiej pamięci się odwołujemy – czy tej, która gloryfikuje naszą przeszłość, celebruje męczeństwo i chwali dokonania, czy może tej, w której obraz naszej wspólnoty jest nieco mniej idealizowany – wywiera istotny wpływ na to, jak traktujemy samych siebie, a także innych ludzi, tych, którzy tworzą odrębne zbiorowości. Znacząco wpłynie też na naszą przyszłość, którą dopiero zbudujemy.
Książka Tomasza Maruszewskiego jest cennym źródłem wiedzy psychologicznej nie tylko o tym, jak tworzy się i jak funkcjonuje pamięć zbiorowa, lecz przede wszystkim o tym, w jaki sposób jest użytkowana w społecznej codzienności. Ma to szczególne znaczenie w społeczeństwach trapionych przez konflikty światopoglądowe czy polityczne, bo skonfliktowane strony tworzą odmienne wersje zbiorowej pamięci dotyczącej tych samych faktów, zdarzeń czy idei. Zrozumienie istoty wielu konfliktów społecznych jest tym samym niemożliwe bez rekonstrukcji różnych wersji pamięci zbiorowej.
Z recenzji Wiesława Łukaszewskiego
Książka podejmuje ważne zagadnienie relacji między pamięcią jednostki, zwłaszcza autobiograficzną, a pamięcią zbiorową. Ta ostatnia często bywała i wciąż bywa przedmiotem rozważań historyków i socjologów, jak również politologów i antropologów kulturowych. Ale zarówno ich pojmowanie, jak i sposoby badania stosowane w tych dziedzinach wiedzy albo w ogóle ignorowały osiągnięcia psychologii akademickiej, albo też czerpały z niej bardzo selektywnie. Tomasz Maruszewski, wychodząc od ustaleń swojej nauki dotyczących funkcjonowania pamięci jednostkowej, twórczo porównuje ją z pamięcią zbiorową. Znajduje wiele podobieństw między nimi, ale też znaczące różnice.
Z recenzji Macieja Dymkowskiego
Tomasz Maruszewski – profesor psychologii, wybitny badacz pamięci autobiograficznej, od pewnego czasu zajmuje się też pamięcią zbiorową. Pracuje na Wydziale Zamiejscowym Uniwersytetu SWPS w Sopocie. Specjalizuje się w psychologii poznawczej, ale w kręgu jego zainteresowań badawczych znajdują się również zagadnienia z pogranicza psychologii poznawczej i psychologii emocji, takie jak poznawcza reprezentacja emocji. Autor Psychologii poznania i Pamięci autobiograficznej, współautor monografii Emocje – aleksytymia – poznanie (wspólnie z Elżbietą Ścigałą) oraz Psychologii. Podręcznika akademickiego. Opublikował wiele artykułów naukowych, a także prac popularyzatorskich. Ma dwoje dzieci – Joannę i Krzysztofa. Pasjonuje się muzyką barokową i fotografią.

Historia człowieka poucza nas o jego (naszej) naturze. Georges Minois (ur. 1946) kontynuuje dzieło kilku już pokoleń francuskich historyków, którzy zajęli się rekonstrukcją historii życia codziennego, zwykłej powszedniości spoza wielkich wydarzeń. Pola jego zainteresowań nie stanowi już jednak kultura materialna, lecz historia mentalności. Jest autorem kilkunastu książek o historii depresji, samobójstwa, śmiechu czy drwiny. Niniejsza opowieść o samotnikach i samotnictwie jako zjawisku historycznym rysuje zarazem syntetyczny obraz dziejów naszej kultury. W motywacji do samotnego życia odzwierciedla się ona nadzwyczaj dobitnie od religijnej decyzji pustelnika po gest poety romantycznego. Autor przeprowadza czytelnika przez dzieje samotnictwa od momentu, w którym jednostki mogły sobie pozwolić na ten „luksus” bezpiecznego oderwania się od wspólnoty, po czasy dzisiejsze, w których, jak twierdzi, samotność nie oznacza świadomego wyboru w imię domniemanego lepszego życia, lecz niewidoczne, skryte zagrożenie w samym sercu aktywności na forach „społecznościowych”. Na prawie sześciuset stronach zebrana została fascynująca historia samotnictwa obfitująca w sensacyjne niekiedy fakty jak choćby ten, że anachoreci wczesnego chrześcijaństwa znali samotność tylko z marzeń, otoczeni tysiącami gapiów i podobnych „pustelników”. Skłonność do samotności, czy to w imię spotkania z Bogiem, czy z sobą, stanowi wyróżnik człowieczeństwa i o tyle ta historia samotnika przechodzi niepostrzeżenie w jego filozofię.

Porywająca biografia Jean Liedloff, antropolożki i pisarki, autorki kultowej książki „W głębi kontinuum”, której obserwacje natury ludzkiej wpłynęły na miliony ludzi na całym świecie.
Jest rok 1951. Dwudziestoletnia Jean opuszcza Paryż i wyrusza do Wenezueli w poszukiwaniu diamentów. Dociera do plemion, które wciąż żyją jak w epoce kamienia łupanego. Traci zainteresowanie diamentami, bo odkrywa inny skarb: naturalną harmonię między członkami społeczności.
Biografia Liedloff to obowiązkowa lektura dla wszystkich zainteresowanych mądrym rodzicielstwem, które prowadzi do wychowania szczęśliwych dzieci.

The Enlightenment did not begin in Europe. Its true origins lie thousands of miles away on the island of Madagascar, in the late seventeenth century, when it was home to several thousand pirates. This was the Golden Age of Piracy - but it was also, argues anthropologist David Graeber, a brief window of radical democracy, as the pirate settlers attempted to apply the egalitarian principles of their ships to a new society on land.

In this jewel of a book, Graeber offers a way to 'decolonize the Enlightenment', demonstrating how this mixed community experimented with an alternative vision of human freedom, far from that being formulated in the salons and coffee houses of Europe. Its actors were Malagasy women, philosopher kings and escaped slaves, exploring ideas that were ultimately to be put into practice by Western revolutionary regimes a century later.

Pirate Enlightenment playfully dismantles the central myths of the Enlightenment. In their place comes a story about the magic, sea battles, purloined princesses, manhunts, make-believe kingdoms, fraudulent ambassadors, spies, jewel thieves, poisoners and devil worship that lie at the origins of modern freedom.

INCLUDES A NEW AFTERWORD FROM YUVAL NOAH HARARI

What makes us brilliant? What makes us deadly? What makes us Sapiens?

One of the world's preeminent historians and thinkers, Yuval Noah Harari challenges everything we know about being human. Earth is 4.5 billion years old. In just a fraction of that time, one species among countless others has conquered it: us.

In this bold and provocative book, Yuval Noah Harari explores who we are, how we got here and where we're going.

The second volume of an epic, beautifully illustrated graphic history of humankind, based on Yuval Noah Harari's internationally bestselling phenomenon

When nomadic Homo sapiens settled to live in one place, they started working harder and harder. But why didn't they get a better life in return?

In The Pillars of Civilization, Yuval Noah Harari and his companions including Prof. Saraswati and Dr. Fiction travel the length and breadth of human history to investigate how the Agricultural Revolution changed society forever. Discover how wheat took over the world, how war, famine, disease and inequality became a part of the human condition, and why we might only have ourselves to blame.

The origins of modern farming are told through Elizabethan tragedy, the changing fortunes of domesticated plants and animals are tracked in the columns of the Daily Business News, and the history of inequality is revealed in a superhero detective story.

A radical, witty and colourful retelling of the story of humankind, adapted from Yuval Noah Harari's Sapiens: A Brief History of Humankind, Volume 2 can be read as a standalone or as a follow-up to Volume 1, The Birth of Humankind.

Praise for Yuval Noah Harari's Sapiens: A Brief History of Humankind:

'I would recommend Sapiens to anyone who's interested in the history and future of our species.' - Bill Gates

'Interesting and provocative... It gives you a sense of how briefly we've been on this Earth' - Barack Obama

'Jaw-dropping from the first word to the last... It may be the best book I've ever read' - Chris Evans

'Contains a remarkable piece of information on almost every page and reminds us that we should be grateful to be human.' - Matt Haig

'Sweeps the cobwebs out of your brain... Radiates power and clarity, making the world strange and new' - Sunday Times

'Provocative and fascinating and opinionated...it makes the familiar seem unfamiliar. It altered how I view our species and our world.' - Guardian