Co to jest myślenie Pojęcia, sądy, percepcja w perspektywie kantowskiej

Praca poświęcona jest tzw. argumentom równi pochyłej (slippery slope arguments). Argumenty te, padające często podczas sporów dotykających ważnych i kontrowersyjnych kwestii etycznych i społecznych (m.in. prawo do aborcji i eutanazji, inżyniera genetyczna, dostęp do narkotyków, wolność słowa i jej ograniczanie) pokazują zwykle, jak przyjęcie pozornie niewinnego poglądu lub wykonanie niegroźnego działania mogą stać się pierwszym krokiem na drodze do skutku, który trudno jest zaakceptować. Autor monografii dokładnie analizuje istotę takich argumentów, przedstawia ich możliwe warianty oraz podaje sposoby oceny ich wartości. Opisuje również argumenty uznawane za pokrewne równi pochyłej – argumenty z analogii, ad consequentiam, ad absurdum oraz znany od starożytności paradoks sorytu.

Zawarte w pracy analizy prowadzone są z punktu widzenia logiki nieformalnej – nurtu badań rozwijającego się intensywnie od drugiej połowy XX wieku, głównie w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Ponieważ kierunek ten jest w Polsce jeszcze stosunkowo mało znany, autor przestawia jego główne założenia i stosowane w jego ramach metody. Dzięki temu książkę można również potraktować jako krótkie wprowadzenie do logiki nieformalnej.

Monografia napisana jest stosunkowo prostym językiem, zrozumiałym nie tylko dla zawodowych logików czy filozofów. Zawartą w niej teorię bogato ilustrują przykłady autentycznych argumentów zaczerpniętych z książek i ze środków masowego przekazu. Pozycja może zaciekawić każdego, kogo interesuje problematyka rzetelnego dyskutowania, argumentacji, krytycznego myślenia.

Celem publikacji jest zasygnalizowanie zasadności i wagi podjęcia filozoficznych badań, zmierzających do uchwycenia iunctim między dwiema nominalnie kontradykcyjnymi względem siebie eksplikacjami bytu ludzkiego. Jedno z nich eksponuje niejednoznaczność, niejednolitość i historyczny wariabilizm, nieodrodnie towarzyszące bytowi ludzkiemu. Drugie, przeciwnie, domaga się ujawnienia i opisania tego, co składa się na swoistość bytu ludzkiego i przesądza o jego tożsamości, niezależnie od historyczno-kulturowego kontekstu, który niewątpliwie stanowi trwały horyzont ludzkiego istnienia – wciąż poszerzający się, obejmujący dziedzinę zjawisk podlegających nieustannej fluktuacji.
Pytanie o człowieka – stawiane w obrębie dyskursu filozoficznego – należy do pytań równie kłopotliwych, co fundamentalnych. Jego wartość tkwi w nim samym, a jego potencjał jest zarazem potencjałem filozofii – skłania do podejmowania poszukiwań, uzasadnia ich aktualność, dowodzi tego, że filozofia nie jest intelektualną rozrywką, wyobcowaną z cywilizacyjnego kontekstu współczesności.
Prezentowana monografia – dotycząca węzłowych kwestii związanych ze specyfiką filozoficznego pytania o człowieka, jego dotychczasową drogą i perspektywami – jest pierwszym tomem planowanego cyklu: Filozofia na tropie człowieka; kolejne będą poświęcone dialogicznej recepcji problematyki antropologicznej (Człowiek dialogu) oraz antropologii fundamentalnej Michaela Landmanna (Przeszłość i przyszłość antropologii fundamentalnej).

Powroty określają naszą egzystencję. Uprawianie filozofii jest zawsze stawianiem siebie samego pod znakiem zapytania, co oznacza, że myślenie nigdy się nie kończy. Problemy w niniejszej książce są rezultatem powrotów do spraw i pytań, o których już się kiedyś mówiło, lecz po latach dostrzega się, że całość należy poddać ponownej interpretacji, ponieważ zmieniliśmy się i świat wokół nas. Oczywiście nie jest to książka o wszystkich problemach współczesnego człowieka, może nawet nie o tych najważniejszych, lecz o tych, które dotyczą każdego z nas.
Problemy z tożsamością, idea nowego człowieka, zagubienie w istnieniu, kryzys rozumności, pytania o Boga, wolność i demokrację, choroby kultury i niejasności wokół osoby. Nie jest to łatwy czas, aby mówić o naszych sprawach i zachęcać do myślenia. Coraz częściej kultura przyzwyczaja nas, że nie warto dostrzegać problemów, snuć nad nimi rozważań i poszukiwać dróg rozwiązania. Zamiast tego troszczy się o kształtowanie emocji i utrzymuje człowieka w stanie niezdolności do myślenia. Dążenie do unifikacji świata i jego redukcji do jednego wymiaru (również naukowego) nie sprzyja myśleniu. Praktycznie wygląda to tak, że coraz mniej jest ludzi, którzy wiedzą, że nie wiedzą, znakomicie potwierdzając efekt Dunninga- Krugera, który polega na tym że osoby o małej wiedzy zawsze przeceniają swe umiejętności. Stan świadomości dotyczący własnej niewiedzy, który w przeszłości był czymś naturalnym i ludzie zdawali sobie z tego sprawę, współcześnie jest stanem wyjątkowym.
Myślenie traci w ten sposób autorytet, zwyciężają spryt i udawanie i każdy czuje się ekspertem we wszystkich dziedzinach. Nie uczy się formułowania pytań i nie przyznaje się do tego, że w wielu sprawach ciągle jeszcze nic nie wiem. W uświadomieniu sobie wątpliwości i konieczności poszukiwań tkwi przygotowanie do myślenia. Książka ta jest takim przygotowaniem i zachętą dla każdego, aby dostrzegł i starał się przemyśleć kilka naszych ludzkich spraw.

Starałem się używać jak najprostszego języka, aby być rozumianym nie tylko w salach wykładowych i wśród specjalistów, lecz również przez wszystkich, dla których nasze sprawy nie są jeszcze obojętne.

Marek Szulakiewicz

Wykazawszy mylność czy niedostateczność dotychczasowych ujęć zasady racji dostatecznej, autor charakteryzuje ja jako wyrażającą prawidłowy i co do formy określany a priori związek między przedstawieniami, przedmiotami istniejącymi dla podmiotu. Ponieważ przedmioty te są różnego rodzaju, wspomniany związek przybiera odpowiednio różne postaci. Wspólny korzeń zasady racji dostatecznej ulega czworakiej modyfikacji, a to stosownie do czterech klas przedstawień. (...)

Nie musisz znać filozofii, by poznać moc filozoficznego zdziwienia.

W tej pełnej myślowych paradoksów książce Peter Cave przedstawia 33 klasyczne i mniej znane filozoficzne problemy w sposób, który zmusi do zadumy nawet najmocniej stąpających po ziemi. Obywając się bez „izmów” i litanii nazwisk, za to z wykorzystaniem fantazji i dużej dawki humoru, autor prowadzi czytelnika od pozornie prostych sytuacji do samego sedna problemów, nad którymi od lat głowią się filozofowie. Czytelnik z reguły sam musi odnaleźć wyjście z myślowego labiryntu, w czym pomocna mu będzie opisowa bibliografia zawarta na końcu.

Lekko napisana, lecz z pewnością nie trywialna, książka przeznaczona jest dla każdego, kto zastanawia się nad światem – bez względu na wiek. Do ubocznych efektów lektury należy nieodparte poczucie zdziwienia rzeczywistością, a w skrajnych przypadkach – chęć zostania filozofem.

Iluminacja to za mało. Filozofia umożliwia swym miłośnikom doświadczenie lewitacji. Jako metafizyka przekracza ustalenia fizyki i matematyki, ponieważ nie zadowala się wiedzą o świecie zewnętrznym i dąży do samowiedzy. […] Skoro ruch Ziemi jest bezpośrednio doświadczany jako pozór jej bezruchu, dlaczego mielibyśmy wykluczać, że bezpośrednio doświadczana grawitacja jest pozorem przesłaniającym prawdę o naszej lewitacji w przestworzach kosmosu. [...] zaniepokojeni ewentualnymi turbulencjami nie muszą zapinać pasów - jeśli znoszą bez sensacji ziemskie przyciąganie oraz ruch wraz z Ziemią wokół Słońca, żaden dyskomfort im nie grozi.
Przewrót kopernikański 2.0