Cogito 4/2020

Idea universitas liczy sobie blisko osiemset lat, uniwersytet pojmowany jako instytucja – ponad pięćset, wydawałoby się więc, że jest to temat, w którym niewiele już zostało do powiedzenia, tymczasem wciąż mnożą się tu problemy, będące swoistym znakiem czasu: inne kwestie zaprzątały głowy osiemnastowiecznym poszukiwaczom prawdy (na tym polegać miał oryginalny „duch uniwersytetu”), inne cele przyświecają dzisiejszym „łowcom dyplomów”. „Erozja uniwersyteckości” jest już faktem stwierdzonym, który zrodził potrzebę postawienia na nowo pytania o kształt profesjonalizacji w edukacji – w ten oto powstało Akademickie kształcenie pedagogów w procesie zmiany pod red. Danuty Urbaniak-Zając i Jacka Piekarskiego, mające na celu ukazanie jakości kształcenia pedagogów z perspektywy ich późniejszych – zawodowych – doświadczeń. Publikacja podzielona została na trzy części; część pierwsza poświęcona jest różnorakim, często odmiennym koncepcjom kształcenia, część druga podejmuje pytanie o charakter metodyczny akademickiej edukacji pedagogów, wreszcie – część trzecia, objętościowo najskromniejsza, podejmuje wazką analizę badań własnych, w sposób empiryczny ukazując znaczenie wykształcenia uniwersyteckiego dla praktyki zawodowej przyszłych pedagogów.
Wnioski wynikające z pierwszego etapu badań nie są optymistyczne. Presja użyteczności raczej utrwala adaptacyjny model akademickiej edukacji pedagogów (utrwalanie status quo i dostosowanie go do oczekiwań), niż przyczynia się do wzmożenia aktywności w kreowaniu pozytywnych zmian. Tradycyjny model profesji nie jest ugruntowany w doświadczeniu pedagogów ani też nie znajduje potwierdzenia w ich aktywności pozaakademickiej – wymaga ponownego przemyślenia.

Al-Ğāhiz, an Arabic scientist of the 9th century, belongs to the thinkers whose participation in and contribution to the development of the world science has not been recognized and appreciated. The great erudite and author of numerous works in various areas formulated, among others, the theory of social communication which may be compared to the late 20th century Mikhail Bakhtin’s theory of discourse. The opinions of the Arab intellectual from Basra, living in the Middle Ages, reveal surprising accuracy and lose nothing of their topicality.

Prof. Krystyna Skarżyńska-Bocheńska, the author, tries to give justice to the learned man whose ideas became forgotten or were distorted by careless copyists and have not received the appreciation they deserved. She presents the results of her research into the problem of the “art of words” in Al-Ğāhiz’s considerations, confronting them with the newest establishments of the modern Arabic scientists.

„Alternatywy w edukacji” pod red. Bogusława Śliwerskiego i Andrzej Rozmusa, to publikacja naukowa w której wybitni pedagodzy i entuzjaści edukacji dzielą się swoim refleksjami na temat problemów współczesnej szkoły i szans rozwoju alternatywnych form kształcenia.

Celem prezentowanego opracowania jest analiza najczęściej występujących sofizmatów, zwanych także chwytami erystycznymi. Mimo że sofizmaty tradycyjnie uznawane są za błędy argumentacyjne, w życiu codziennym bywają używane i często intuicyjnie oceniane jako poprawne.

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, na jakie manowce sprowadzić może bezrefleksyjne sięganie do takich argumentów, jak ad hominem czy ad ignorantiam. Dopiero pokazanie struktury argumentu, wskazanie jego ukrytych przesłanek, dobranie odpowiednich przykładów, odkrycie wątpliwych czy fałszywych wniosków, do których prowadzi, jest sposobem wyjaśnienia, dlaczego argument wyglądający na poprawny wcale poprawny nie jest. Należy przy tym odróżnić poprawność argumentu (zgodność z zasadami logiki, prawdą i uczciwością) od skuteczności argumentu. Argument skuteczny to taki, który przekonał drugą stronę. Taki na przykład może być argument ad baculum, groźbą wymuszający zgodę przeciwnika. Skuteczny, ale nieuczciwy. Książka ma za zadanie pokazać, dlaczego każdy, kto chce uczciwie dyskutować, nie powinien posługiwać się sofizmatami.

Omawianie sofizmatów w niniejszej pracy przebiega wedle następującego wzoru: definicja sofizmatu, schemat jego struktury oraz współczesne przykłady wykorzystania wraz z krótką analizą. Sofizmaty zostały podzielane na grupy (zawarte w odpowiadających podziałowi rozdziałach). Przedstawiony w książce zestaw nie wyczerpuje pełnego zbioru sofizmatów, szczególnie że jest to zbiór otwarty. Zaprezentowane przykłady należą do tych najczęściej używanych i najbardziej znaczących podczas dyskusji.

BYĆ SOBĄ - Jak znaleźć drogę do samego siebie? Kto może nam w tym pomóc? Być sobą prowadzi czytelnika do odkrywania życia głębszego, nie banalnego, bogatego w wartości. Człowiek nie jest produktem ślepej ewolucji i jest przeznaczony przez Boga do wzniosłego i szczęśliwego stanu życia. Lektura tej publikacji pobudza do poszukiwania odpowiedzi na pytania: skąd pochodzimy, kim jesteśmy, dokąd zmierzamy? Co zrobić, aby nasze życie stawało się sensowniejsze?

Nauczycieli obarcza się odpowiedzialnością za słabości edukacji także wtedy, kiedy źródła tych słabości mają charakter ponadindywidualny, systemowo-strukturalny. To rodzi w nich poczucie niesprawiedliwości, wzbudza lęki o przyszłość edukacji w skali globalnej i obawy o własny los. Coraz częściej izolują się w swej prywatności, zawodowe zaangażowanie ograniczając do koniecznego minimum. Chronią resztki swojego świata przed wszechogarniającym wpływem konsumeryzmu, biurokracji i pozoru. Chcą dobrze pracować, w godziwych warunkach i przy minimum stabilności życiowo-zawodowej. Mają przy tym poczucie wyjątkowości swego zawodu. Na ogół silnie się z nim utożsamiają i chcieliby czerpać elementarną satysfakcję z wykonywanej pracy. Coraz trudniej im to jednak przychodzi w realiach oświatowych, w których uczniowie traktowani są jak klienci, proces kształcenia ulega daleko idącej pragmatyzacji, a rozwijanie uczniowskiego myślenia zastępowane jest ćwiczeniem pamięci i sprawnościami testowymi. Takie są potrzeby społeczne, wykreowane w procesie zawłaszczania życia codziennego przez mechanizm transakcji kupna i sprzedaży. Zderzenie tych potrzeb z nauczycielskim pojmowaniem sensu własnej roli i realnymi możliwościami działania coraz częściej wzbudza w nich poczucie bezradności.

Z zakończenia