Cyberkultura. Syntopia sztuki, nauki i technologii. Wyd. 2. popr.

Książka stanowi pokłosie kilkuletnich badań prowadzonych w ramach projektu badawczego pt. Polski Atlas Etnograficzny – opracowanie naukowe, elektroniczny katalog danych, publikacja zasobów w sieci Internet, etap I, realizowanego na cieszyńskim Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego. Autorami opracowania są etnolodzy doskonale znający zagadnienia atlasowe od strony teoretycznej i praktycznej (dr hab. emerytowany prof. UŚ Zygmunt Kłodnicki, dr Agnieszka Pieńczak) oraz realizujący projekty digitalizacyjne mające na celu popularyzację treści etnologicznych w sieci (mgr Joanna Koźmińska). Badacze połączyli swoje doświadczenia we wspólnym projekcie, w efekcie czego powstała pierwsza tak obszerna praca podsumowująca dotychczasową historię, osiągnięcia i perspektywy badawcze PAE. Książka może być przydatna dla badaczy szerzej zainteresowanych problematyką dziedzictwa kulturowego, głównie etnologów, folklorystów, muzealników oraz pasjonatów kultury wiejskiej.

Etnologia jest nauką, która nie tylko dokumentuje tradycyjną kulturę, ale i zapuszcza się w przeszłość. Korzysta przy tym z jednej strony z pamięci informatorów, z drugiej zaś strony odważnie sięga w odległe czasy, na co pozwalają jej metody - etnogeograficzna i retrogresywna. Badając zjawiska „długiego trwania” (określenie spopularyzowane przez Fernanda Braudela) spotyka się z historią i archeologią, uzupełnia te dyscypliny, a nawet kontroluje. Obydwa sposoby wnioskowania wymagają jednak od badaczy precyzji i benedyktyńskiej pracowitości – od badań terenowych począwszy, poprzez mapy do interpretacji dotyczących genezy badanych zjawisk.
Dobrze się stało, że autorzy przedstawili nam Polski atlas etnograficzny i obydwie metody, wskazując nie tylko osiągnięcia, ale i słabsze ich strony. Dowiadujemy się również o mrówczej pracy w zakresie opracowania obszernych elektronicznych katalogów danych. Dziedzictwo kulturowe Polski znajduje tu swoje odbicie.
W efekcie prowadzonych działań cieszyńskich badaczy otrzymujemy niezwykle przydatne narzędzie wspomagające prace etnologów i innych badaczy podejmujących problematykę dziedzictwa kulturowego – platformę cyfrową Cyfrowe Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego – dzięki której PAE będzie miała szansę trafić wreszcie pod przysłowiowe „strzechy”, a więc do wszystkich osób zainteresowanych kulturą wsi polskiej. (PhDr. Rastislava Stoličná, DrSc. , fragmenty recenzji wydawniczej)

Tematem rozprawy jest autobiografizm filmowy, próba jego zdefiniowania oraz wyznaczenia głównych nurtów, z których się wywodzi (kina awangardy, undergroundowego oraz nowofalowego). Analiza postawy autobiograficznej twórcy zawartej w dziele wskazuje, że realizuje się ona przez wielogłosowy status „ja” autobiograficznego, reprodukcyjny charakter obrazu, fabularyzację oraz kreację. Ślad-trop, który autor pozostawia w filmie, zwraca się jednocześnie ku niemu samemu. Powtarzające się tropy tworzą natomiast podstawę retoryki twórczości autobiograficznej, czyli katalog najczęściej powracających tropów-sygnałów wskazujących na rzeczywistą osobę autora filmowego. Odmienne sposoby zawierania z widzem paktu autobiograficznego pozwalają uporządkować twórczość autobiograficzną według trzech typów „ja” autorskiego, czyli „ja” empirycznego, porte-parole oraz „ja” sylleptycznego, które stały się podstawą analiz twórczości trojga autorów – odpowiednio: Jonasa Mekasa, Márty Mészáros oraz Jerzego Skolimowskiego.

Wybór tekstów Rogera Chartier’a, historyka francuskiego, poświęconych historii książki i lektury. Rozprawy dotyczą przemian kultury piśmiennej i jej współczesnych adaptacji. Ponadto publikacja zawiera rozważania Chartier’a na temat procesów lekturowych w dobie tekstów elektronicznych, a także społecznych oddziaływań książki.

Koncepcja historii lektury, jaką proponuje Roger Chartier, jest daleka od historii ?lozo?i, historii literatury czy historii idei, które głównym przedmiotem swego zainteresowania czynią teksty, ich strukturę i znaczenie. Wykracza także zdecydowanie poza tradycyjne badania z zakresu historii książki czy historii czytelnictwa, skoncentrowane wokół statystycznie rozumianych kwestii dotyczących tego, co i przez kogo było w danym okresie wydawane oraz czytane. Produkcja i obiegi książki, grupy czytelnicze i ich lektury – to wszystko interesuje oczywiście Rogera Chartiera, ale kluczowym zagadnieniem czyni on w swoich pracach kwestię dotyczącą tego jak czytano, czym były różnorakie, zmieniające się w czasie sposoby lektury – z tej perspektywy postrzega tamte, bardziej tradycyjnie ujmowane zagadnienia. Z posłowia Pawła Rodaka

Książkę wydano dzięki dofinansowaniu Instytutu Francuskiego w Polsce w ramach Programu Wsparcia Wydawniczego Boy-Żeleński.

Cet ouvrage, publié dans le cadre du Programme d'aide à la publication Boy-Żeleński, a bénéficié du soutien de l’Institut français de Pologne.

A selection of texts by Roger Chartier, a French historian, dedicated to the history of books and reading. The dissertations concern the changes in writing culture and its contemporary adaptations. In addition, the publication contains Chartier's reflections on reading processes in the era of electronic texts, as well as the social impact of the book.

ematyka niniejszego tomu zachęca do naukowej refleksji nad pojęciami brzydoty, deformacji i odmienności, czyli tym, co w jakiś sposób przełamuje przyjęte społecznie i kulturowo kanony piękna, jest inne, zniekształcone, ułomne, wypaczone w porównaniu z tym, co aktualnie jest pojmowane czy też oceniane jako zgodne z normą. Uznanie czegoś za brzydkie, zdeformowane bądź odmienne wiąże się z jego oceną, nierzadko emocjonalną, zakłada również odniesienie do aktualnie obowiązującej normy lub też porównanie z tym, w jaki sposób dane zjawisko oceniane było w przeszłości.

Barbara Mitrenga (fragment artykułu)

Nurt rozważań wokół „inności” związany jest z dyskursem, na który – zdaniem Kruszelnickiego – składają się trzy główne typy refleksji. Pierwszy z nich stanowi próba oddania głosu „inności”, rozumianej jako pewna siła czy zjawisko, pozostające całkowicie na zewnątrz siebie (Tego Samego) i dla niego całkowicie niedostępne. Drugi typ refleksji wiązałby się z „filozofią bliskości”, a zarazem transgresji, pojmowanej jako źródło sensu i jedności z nim. Trzecia odmiana dyskursu heterologicznego dokonuje się przez spotkanie człowieka w Jego twarzy i myślenie o „inności” jako trwałym komponencie Tego Samego i sile warunkującej realizację tożsamości. Zatem perspektywa Innego silnie ujawnia się na gruncie międzyosobowego spotkania w przestrzeni etycznej dzięki filozofom dialogu.

Dorota Karkut (fragment artykułu)

Publikowana w oryginale i w paralelnym przekładzie miniatura – "List o filozofii ewangelicznej" Erazma z Rotterdamu – jest dziełem tyleż doniosłym, co w twórczości niderlandzkiego humanisty niezwykłym. Pośród innych jego tekstów o podobnej treści, a całkowicie odmiennej poetyce tworzy swoisty analogat do śmiałej Erazmowej myśli o niezwykłości misji Chrystusa i Nowego Testamentu. "Epistola" Erazma jest compendium jego wcześniejszych — zwłaszcza z "Paraclesis" i z "Ratio" verae theologiae — refleksji o chrześcijaństwie jako "philosophia Christi", ujętym w raczej rzadko obecnej gdzie indziej perspektywie historiozoficznej.

"List…" ma w formowaniu się i ekspresji myśli Erazma rangę niewspółmierną ani do swych nikłych rozmiarów, ani do swej przypadkowej genezy. Przekład dokonany przez profesora Juliusza Domańskiego czyta się z przyjemnością i filologiczną satysfakcją. Imponuje biegłość językowa Tłumacza, świetnie oddającego Erazmową semantykę. Tekstowi towarzyszą przypisy, które pozwalają wytropić cytaty i kryptocytaty pojawiające się w Epistola oraz dostarczają niezbędnych dla odbiorcy informacji edytorskich i translatorskich.

Książka Profesora Juliusza Domańskiego […] jest cenną monografią Listu o filozofii ewangelicznej – nieco zaniedbanego czy nawet niedocenianego przez innych badaczy – precyzyjnie i w szerokim kontekście ukazującą historiozofię Erazma, zarówno ewolucję, jak i spójność jego refleksji filologicznych i teologicznych. (Z recenzji wydawniczej Marii Chantry)

Praca [Juliusza Domańskiego] to nowe wydanie […] krótkiego tekstu Erazmiańskiego, Epistola de philosophia evangelica, który miał służyć jako wstęp do wydanego w 1522 roku Novum Testamentum […], jednego z największych filologicznych i edytorskich przedsięwzięć niderlandzkiego humanisty. […] jest pewną syntezą ponadsześćdziesięcioletniego erazmiańskiego dorobku największego żyjącego polskiego przedstawiciela studia humanitatis. (Z recenzji wydawniczej Danilo Fakki)

*********

The Letter About Evangelical Philosophy by Desiderius Erasmus of Rotterdam

A bilingual edition of the Epistola de philosophia evangelica by Erasmus of Rotterdam, with the preface dedicated to the origin of the Letter, the history of the dispute with Martin Luther and Erasmus’s philosophia Christi. A profound study of the text, unique not only to Polish scientific literature.

*********

Prof. dr hab. Juliusz Domański (ORCID 0000-0001-5468-0767) – emerytowany profesor Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk oraz Instytutu Filologii Klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego. Wydawca literatury nowołacińskiej i autor licznych opracowań poświęconych humanizmowi renesansowemu.

Oddajemy do rąk Czytelników interdyscyplinarny tom studiów poświęcony różnym aspektom działalności na rzecz przywrócenia, zachowania i ochrony polskiego i światowego dziedzictwa kulturowego. Powstał jako efekt wielodziedzinowych badań monograficznych prowadzonych - w kraju i za granicą - przez pracowników uniwersytetów, archiwów, bibliotek, muzeów, a także Komendy Głównej Policji oraz Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Problematyka kradzieży, poszukiwania, odnajdywania i zabezpieczania księgozbiorów, kolekcji muzealnych, zbiorów archeologicznych i zasobów archiwalnych, kwestie wniosków rewindykacyjnych, analiza obowiązujących aktów normatywnych, przeciwdziałanie nielegalnemu handlowi obiektami zabytkowymi na rynku antykwarycznym i w Internecie stały się przedmiotem zainteresowania 32 autorów, reprezentujących różne dyscypliny i środowiska naukowe oraz różnorodny warsztat metodologiczny.

Publikacja powstała we współpracy z Instytutem Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego.