Czarny hetman

Ewa Różycka w rzadki sposób potrafi łączyć rzeczywistość jawy i snu, teraźniejszości i wspomnienia, pokazywać ukryty sens zdarzeń i ich wielowymiarowość.

Zbiór opowiadań, rozgrywających się w czasie wojny 1920 roku. Autor opisuje tragiczne losy młodych żołnierzy walczących z bolszewikami. I właśnie ten zbiór opowiadań staje się pomnikiem nie tylko dla tych kilkunastu ukazanych tu postaci, ale dla nich wszystkich, dla tysięcy polskich rycerzy XX wieku poległych w walce z falą bolszewizmu.

Trzy pozytywistyczne nowele Elizy Orzeszkowej zebrane w tym zbiorze należą do kanonu literatury polskiej. Zostały one napisane zgodnie z charakterystycznym dla epoki przekonaniem, że praca pisarska powinna łączyć się z pracą u podstaw nad wykształceniem i moralną odnową Polaków. A… B… C… opowiada o misji domowego nauczania i walki z germanizacją, jaką podjęła młoda dziewczyna, Joanna Lipska. Dobra pani obnaża fenomen fałszywej filantropii, pokazując, że dobroczynność może być połączona z interesownością i przedmiotowym traktowaniem osób potrzebujących pomocy. Z kolei Legenda o Janie i Cecylii odwołuje do wartości rodzinnych i do roli, jaką dla utrzymania więzi ma przekazywane z pokolenia na pokolenie wspomnienie o przodkach i o czasach rodzinnej świetności.

Lektura dla klasy V

„Rozrywki” Jana Michalskiego to satyry na polskie środowisko artystyczne. Pisane w latach 2009-2015 i rozsyłane mailowo subskrybentom budziły wielkie kontrowersje – autor nie uznawał żadnych autorytetów, a środowisko artystyczne opisywał ze znawstwem i socjologicznym dystansem, od środka i od zewnątrz, żywo, barwnie, zabawnie. Wiele tekstów ma formę opowiadań – od klasycznej opowieści grozy do opowieści łotrzykowskiej. Do książki wybrano 43 z 54 utworów i opatrzono ją Posłowiem autora. Bohaterem „Rozrywek” jest liberalny krytyk zagubiony w realiach współczesnego Sozialstaat. To konsekwentny indywidualista, który uznaje jedynie kryterium smaku i wartość prywatnej opinii, sceptycznie odnosi się do poglądów kolektywnych, z własnego punktu widzenia komentuje postawy ludzi i przemiany społeczeństwa. Oprócz Krytyka przez „Rozrywki” paraduje cała galeria postaci: przyjaciół, z którymi wędruje po wystawach, barach, salach koncertowych, halach sportowych, żartuje i toczy burzliwe spory; plastyków i muzyków, marszandów, krytyków, polityków, filozofów. Występują i zabierają głos dorośli, dzieci i zwierzęta, postaci rzeczywiste, znane Krytykowi osobiście, oraz postaci historyczne i alegoryczne. Pojawiają się Papież, Prezydent, Premier, Ministrowie i Senatorowie obok „zwykłych idiotek”. Obraz polskiego środowiska artystycznego z okresu boomu, jaki wyłania się z „Rozrywek”, jest jedyny w swoim rodzaju – to jego przekrój poziomy, pionowy i boczny. Autor ukazuje ludzi w działaniu, interesują go fakty, opinie, plotki, teorie naukowe, strzępy podsłuchanych rozmów, ale przede wszystkim – dziwactwa epoki, której jest wnikliwym obserwatorem i aktywnym uczestnikiem. Wiele partii tekstów to wielogłosowe dialogi – dowcipne, pisane ciętym, naturalnym językiem. W „Rozrywkach” przedstawiane są na konkretnych przykładach typy społeczne właściwe epoce transformacji: Artysty Bez Osobowości, Homo Oeconomicusa, Krytyka, Kupca, Polityka Kulturalnego… Pojawiają się także tematy nieobecne we współczesnej refleksji o sztuce, takie jak zachwyt, duma i honor artysty. Jest to wewnętrzny nurt „Rozrywek” – sztuka i filozofia są dla Krytyka wartościami absolutnymi i nieprzemijającymi. „Rozrywki” Jana Michalskiego są osobliwością w polskim piśmiennictwie o sztuce – ze względu na temat należą do dziedziny krytyki artystycznej, ze względu na horyzont zagadnień do dziedziny filozofii kultury, ze względu na wartości literackie do literatury pięknej.

To cykl dwunastu opowiadań, magiczna podróż w krainę smaków, będąca jednocześnie podróżą w czasie i podróżą w głąb siebie. Każde opowiadanie przedstawia inną, niezależną historię o miłości, odrzuceniu, samotności czy poszukiwaniu własnej drogi. Zauroczeni marcepanem i aromatem gałki muszkatołowej zwiedzamy Paryż czasów Josephine Baker; wraz z głównymi bohaterami próbujemy odnaleźć słodki smak w Ogrodzie Saskim w przedwojennej Warszawie; wędrujemy z Aten na wyspę Chios w poszukiwaniu greckiej żywicy drzewa mastyksowego; spotykamy też współczesną Medeę, porzuconą przez męża, która zastanawia się nad sensem zemsty, przyrównując jej smak do smaku lukrecji.

"Masz mało czasu, trzeba dać świadectwo..." Zbigniew Herbert Cztery opowiadania składające się na niniejszy tom tworzą zadziwiający i niezwykle delikatnie kreślący ludzką tragedię "kwadryptyk historyczny" losów kresowych Polaków. Absurdalność zła, "totalność" bezprawia w cywilizacyjnym zderzeniu z "normalną codziennością" wywołują pytanie o wytrzymałość ludzkiej wiary w Opatrzność Bożą nad nimi. Po zbrodniach wojennych z września i października 1939 r., po zimowych deportacjach i zbrodni katyńskiej na 26 tys. oficerów z wiosny 1940 r., zbrodnia na więźniach z Berezwecza i Nikołajewa podczas ewakuacji z więzień latem 1941 r., stanowi zamknięcie "tryptyku zbrodni" sowieckich na Polakach z pierwszego okresu wojny. Eugeniusz Łastowski - urodził się w 1919 r. we wsi Myszki na Wileńszczyźnie. Zdał maturę w 1939 r. w Gimnazjum i Liceum im. Zygmunta Augusta w Wilnie. Czasy wojny spędził na Wileńszczyźnie. Po wojnie pracował jako podkomisarz ziemski w Węgorzewie, w 1947 r. za udzielenie pomocy Akowcowi z Kresów został aresztowany i skazany na 3 lata więzienia w Ełku. Po wyjściu na wolność zamieszkał na Ziemiach Zachodnich, gdzie pracował jako klasyfikator gruntów na ternie woj. lubuskiego. Autor powieści pt. "Szumiały lasy" oraz szeregu publikacji w różnych czasopismach, m.in.: w londyńskim "Orle Białym" i "Frondzie".?