Czas

Wielki kulturowy spór, z jakim obecnie mamy do czynienia, jest w istocie sporem o człowieka. Ważny wkład do niego wnosi Krakowska Szkoła Antropologiczna na czele z Romanem Ingardenem, Karolem Wojtyłą, Józefem Tischnerem i Władysławem Stróżewskim.

Włączając się do tego sporu i kontynuując dorobek tej szkoły, Jan Galarowicz rozpoczął pracę nad wielotomową filozofią człowieka pt. Antropodramatyka. Otwiera ją tom Giganci filozofii człowieka. Autor omawia w nim antropologiczną myśl zachodnioeuropejskich filozofów, wielkich obrońców zagrożonego w naszych czasach człowieczeństwa – Schelera, Heideggera, Stein, Bubera, Guardiniego, Mouniera i Ricoeura - którzy zarazem w największym stopniu przyczynili się do wykrystalizowania się jego koncepcji człowieka.

Mimo, że zawarte w książce rozważania są solidnie udokumentowane, publikacja nie jest typową rozprawą naukową jest tekstem z pogranicza takiej rozprawy, pracy popularnonaukowej i podręcznika. Książka jest bowiem przeznaczona nie tylko dla filozofów, ale również dla psychologów i pedagogów, socjologów i kulturoznawców, teologów i duszpasterzy a także dla innych kategorii osób, które pracują z ludźmi, oraz wszystkich, którym zależy na głębszym rozumieniu siebie. Korzystanie z niej ułatwia język autora: książka jest napisana z pasją, jasno i przystępnie.

JAN GALAROWICZ (ur. 1949, Łopuszna) – krakowski filozof, nauczyciel akademicki (od 2015 emeryt) i popularyzator filozofii oraz publicysta – ukończył m. in. filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie się również doktoryzował jest uczniem prof. Władysława Stróżewskiego i ks. prof. Józefa Tischnera. Zajmuje się problematyką z zakresu antropologii filozoficznej, filozofii wartości i etyki. Inspiruje się przede wszystkim fenomenologią, personalizmem, dialogiką i filozoficzną myślą religijną. Jest autorem ponad dwudziestu książek, w tym m. in. esejów: Kochać naprawdę, Odnaleźć sens w cierpieniu i Szczęście na manowcach opracowania W drodze do etyki odpowiedzialności, podręczników: Na ścieżkach prawdy. Wprowadzenie do filozofii i Wprowadzenie do antropologii filozoficznej oraz prac popularnonaukowych: Martin Heidegger: genialny myśliciel czy szaman? i Ks. Józef Tischner.

Biographia literaria (1817) Samuela Taylora Coleridge’a to zbiór szkiców o tematyce filozoficznej i krytycznoliterackiej, ujętych w ramy autobiografii intelektualnej. Dzieło powstało z połączenia dwóch tekstów, pierwotnie planowanych jako osobne książki.
Pierwsza z nich miała być esejem filozoficznym – krytyką anglosaskiej, asocjacjonistycznej filozofii umysłu (Locke’a, Hume’a, Hartleya) z pozycji idealizmu transcendentalnego (Kanta i Schellinga), z którym Coleridge zapoznał się w Niemczech; druga – obszernym podsumowaniem stosunku Coleridge’a do twórczości i programu literackiego jego wielkiego przyjaciela i poety, Williama Wordswortha, wskazaniem jego mocnych i słabych punktów. Z tego połączenia filozofii i krytyki literackiej zrodziły się oryginalne pomysły, takie jak rozróżnienie wyobraźni i fantazji jako dwóch różnych władz umysłu oraz idea „zawieszenia niewiary” jako zasady tworzenia fikcji literackiej.
Całość wzbogacają erudycyjne dygresje oraz barwne anegdoty ukazujące panoramę społeczeństwa brytyjskiego w okresie wojen z rewolucyjną, a następnie napoleońską Francją.

Autonomiczne myślenie o sztuce to stawianie jej pytań o to m.in., czy uczestniczy w pomaganiu ludziom, jak żyć, tworząc „wspólnoty estetyczne”, podwyższanie progów tego, co naganne nawet przy pomocy utopii, przezwyciężanie iluzoryczności spostrzegania, przezwyciężanie poczucia beznadziei, uczestniczenie na co dzień w wynoszeniu na piedestał tych, którzy otwierają się na Drugiego, tworzenie alternatywy dla profesjonalizacji na każdym kroku, podnoszenie w oczach wielu znaczenia indywidualności, reprezentującej zarówno porządek rozumu, jak i porządek serca. Odnosząc się do tejże filozofii myślenia o sztuce zaprezentowanej w niniejszej książce prof. dr hab. Urszula Szuścik z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w swej recenzji napisała, że przebija w niej stawianie w centrum zainteresowania człowieka, i to wielowymiarowo, jako tego, kto przezywa, doświadcza, zachwyca się światem, krytykuje go, nienawidzi i kocha, a przeto, ujmując go zarówno jako kogoś realnego, jak i prezentującego się fantastycznie, a nawet mitycznie. Język rozprawy niniejszej jest we fragmentach rymowany, trochę ironiczny, zarazem dowcipny, podkreśla przez to fascynację i ekspresywność wypowiedzi autora. W książce poznajemy głębię procesu twórczego Artysty, który udowadnia, że sztuka wypływa z życia, z wiedzy, z fascynacji, z pracy i wzajemnych relacji miedzy tymi obszarami doświadczeń życiowych i twórczych, które go kształtowały i kształtują. Praca twórcza Artysty, do której odnosi się książka, jest wielkim trudem, który on pokonuje w swojej życiowej i arty-stycznej drodze.

Soren Kierkegaard (1813-1855) - duński filozof, myśliciel religijny, pisarz, bodaj najważniejszy z prekursorów egzystencjalizmu. Początkowo pozostawał pod wpływem myśli Hegla, ale stał się jego zagorzałym krytykiem. Twierdził, wbrew Heglowi, iż bytu nie można ująć w ramy jakiegoś intelektualnego systemu, sam zresztą nie tworzył żadnego całościowego konstruktu filozoficznego dotyczącego świata, a zajmował się jedynie człowiekiem i jego egzystencją i jego stosunkiem do Boga, interesowało go konkretne ludzkie istnienie i stąd nazwa, którą nadał swej filozofii: egzystencjalna. Do jego najważniejszych dzieł należą "Albo-Albo" "Trwoga i drżenie" i właśnie "Choroba ku śmierci". Jakie jest doświadczenie tej choroby, czym ona jest, jaka jest kondycja ludzka? - rozpaczą, odpowiada pisząc w największym skrócie, Kierkegaard. Rozpaczą, która podświadoma lub świadoma towarzyszy człowiekowi we wszelkich jego działanich i czynnościach, która stanowi esencjonalny element człowieczej egzystencji. Jako człowiek głęboko religijny usiłuje w Chorobie ku śmierci przeciwstawić rozpaczy wiarę, jednak jego głęboki pesymizm i dojmujące przekonanie o rozpaczy jako elemencie konstytuującym egzystencję sprawiają, że z tej próby przeciwstawienia, "zwycięsko" wychodzi rozpacz, bo wszak wiara, tym bardziej wiara w istnienie wieczne napełniać może wyłącznie grozą.

Nie musisz znać filozofii, by poznać moc filozoficznego zdziwienia.

W tej pełnej myślowych paradoksów książce Peter Cave przedstawia 33 klasyczne i mniej znane filozoficzne problemy w sposób, który zmusi do zadumy nawet najmocniej stąpających po ziemi. Obywając się bez „izmów” i litanii nazwisk, za to z wykorzystaniem fantazji i dużej dawki humoru, autor prowadzi czytelnika od pozornie prostych sytuacji do samego sedna problemów, nad którymi od lat głowią się filozofowie. Czytelnik z reguły sam musi odnaleźć wyjście z myślowego labiryntu, w czym pomocna mu będzie opisowa bibliografia zawarta na końcu.

Lekko napisana, lecz z pewnością nie trywialna, książka przeznaczona jest dla każdego, kto zastanawia się nad światem – bez względu na wiek. Do ubocznych efektów lektury należy nieodparte poczucie zdziwienia rzeczywistością, a w skrajnych przypadkach – chęć zostania filozofem.

Najważniejsza polska praca poświęcona filozofii Kanta i Fichtego. Podstawowym celem Autora był opis sposobu myślenia, zwanego transcendentalizmem, w którego powstaniu i rozwoju myśl obu omawianych filozofów odegrała decydującą rolę. Tytułową ideę transcendentalizmu Siemek wydobył z wielorakich historycznych uwikłań, ubrał w szatę słowną niezależną od języka dawnej filozofii, a nade wszystko – w pasjonujący sposób dowiódł przełomowości transcendentalizmu i jego aktualności z punktu widzenia myśli współczesnej. Publikacja wydana po raz pierwszy w 1977 roku przez Państwowe Wydawnictwo Naukowe.