Czy wszechświat się rozszerza?

Publikacja związana z jubileuszem 100-lecia fizyki na Uniwersytecie Warszawskim, opisująca dzieje optyki na tej uczelni od roku 1921, gdy Stefan Pieńkowski założył przy ul. Hożej 69 w Warszawie Zakład Fizyki.

Autor relacjonuje gwałtowny rozwój badań i znaczące odkrycia w tej dziedzinie w okresie międzywojennym, kiedy ośrodek ten zdobył sławę jako światowe centrum luminescencji molekularnej i spektroskopii atomowej przyciągające do Warszawy uczonych z całego świata. Odbudowany po II wojnie światowej zyskał nowe oblicze, gdy do badań struktury atomów i cząsteczek oraz zderzeń atomowych zastosowano lasery.

Dzięki fascynującym odkryciom obecne zakłady optyczne istniejące w strukturze Wydziału Fizyki UW stanowią cenione na świecie nowoczesne centrum fizyki optycznej, w tym optyki nieliniowej, optyki fourierowskiej, plazmoniki i technologii kwantowych. Wybitne osiągnięcia najmłodszej generacji optyków pozwalają wyrazić nadzieję, że po latach Pasteura 5 zyska taką samą sławę jak legendarna Hoża 69.

Gdy w roku 1929 przyjechałem do Warszawy, nie wierzyłem własnym oczom. W młodym instytucie na Hożej znalazłem wspaniałe laboratoria, gdzie praca wrzała dniem i nocą. […] Nigdy dotąd nie spotkałem tak zgranego ducha zespołowości i takiej gorączki twórczej. (Prof. Pol Swings, Uniwersytet w Liége, we wspomnieniach z okresu pisania pracy doktorskiej na Hożej)

Zakład fizyki doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego ze względu na bogate wyposażenie zajmuje obecnie jedno z pierwszych miejsc w Europie. Rzuca się w oczy zwłaszcza wyposażenie optyczne. (Prof. Siergiej I. Wawiłow, Instytut Fizyki im. Lebiediewa w Moskwie, po wizycie na Hożej w maju 1935 roku)

Warszawa [Hoża] […] jest jednym z głównych centrów badań luminescencyjnych. (Prof. Peter Pringsheim, Université Libre w Brukseli, w uzasadnieniu wyboru Warszawy jako miejsca Międzynarodowego Kongresu Fotoluminescencji w 1936 roku, wygłoszonym podczas ceremonii otwarcia tej uroczystości)

******

100 Years of Optics at the University of Warsaw

This publication is related to the centenary of physics at the University of Warsaw. It describes the history of optics at the university since 1921, when Stefan Pieńkowski founded the Division of Physics at 69 Hoża Street in Warsaw. The author reports on the rapid development of research and significant discoveries in this field in the interwar period, when the Division of Physics earned a reputation as a world centre for molecular luminescence and atomic spectroscopy, attracting scientists from all over the world to Warsaw. Rebuilt after World War II, it got a new image when lasers were used for studies on the structure of atoms and molecules as well as atomic collisions. Today, it has become an internationally recognised modern centre for optical physics, including nonlinear optics, Fourier optics, plasmonics and quantum technologies.

Nowe wydanie światowego bestsellera literatury popularnonaukowej,
część pasjonującej serii:

50 idei, które powinieneś znać

Książka zawiera 50 krótkich, świetnie napisanych esejów, które prezentują najważniejsze koncepcje w dziejach fizyki, słynne odkrycia naukowe, prawa fizyczne i zasady ich działania, które wyjaśniają dlaczego wszechświat wygląda i funkcjonuje tak, a nie inaczej. W bardzo przystępny sposób, bez posługiwania się wzorami, opowiada o najważniejszych teoriach i odkryciach w dziedzinie fizyki. Wyjaśnia je na podstawie zjawisk, z którymi spotykamy się codziennie.

Autorka opisuje historyczne przełomy naukowe w zrozumieniu fizycznego świata, takie jak prawo o ruchu planet Keplera czy prawo grawitacji Newtona. Przedstawia również złożoność współczesnych teorii - od prawa Plancka do zasady wykluczenia Pauli’ego oraz od cięcia Schrodingera do teorii struny. Obala mit o niedostępności fizyki jako nauki dla przeciętnego człowieka. Tekst uzupełniają rozbudowane dodatki w postaci biogramów najsłynniejszych fizyków, kalendarium odkryć naukowych oraz wykresy i diagramy.

50 idei, które powinieneś znać to seria książek wprowadzających w fascynujący świat pytań i zagadnień – tych trudnych oraz tych zupełnie podstawowych – które od dawna towarzyszą ludzkości w misji zrozumienia świata. Seria prezentuje najważniejsze teorie i idee z głównych dziedzin wiedzy, stanowiąc świetny punkt wyjścia do dalszej nauki. Obowiązkowa lektura dla każdego początkującego erudyty!

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF.

Książka zawiera zwięzły wykład z:
• mechaniki
• ruchu drgającego i falowego
• termodynamiki
• elektromagnetyzmu
• optyki
• fizyki ciała stałego
• fizyki atomu i jądra atomowego
• fizyki plazmy oraz kosmologii.
Na końcu każdego rozdziału zamieszczono zadania,
ilustrujące praktyczne zastosowanie omawianej teorii.
Autor, profesor dr hab. inż. Czesław Bobrowski, przez wiele lat prowadził wykłady i ćwiczenia z fizyki na Akademii Górniczo-Hutniczej, w Wyższej Szkole Oficerskiej Wojsk Chemicznych w Krakowie oraz na Politechnice Świętokrzyskiej w Kielcach. Zajmuje się fizyką techniczną, elektroenergetyką i dydaktyką fizyki. Jest autorem wielu prac naukowych oraz patentów. Doktorat i habilitację uzyskał na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.
Plik pdf ma postać skanów co uniemożliwia przeszukiwanie tekstu.

Obszerna część skryptu poświęcona jest równaniom różniczkowym o pochodnych cząstkowych oraz zagadnieniom wartości i funkcji własnych może być wykorzystana przez studentów jako istotna pozycja literatury do wykładów z przedmiotu równania fizyki matematycznej. Natomiast treści zawarte w pozostałych rozdziałach mogą okazać się pomocne przy studiowaniu teorii sprężystości, mechaniki ośrodków ciągłych i innych przedmiotów.

Nasi przodkowie od zarania dziejów prowadzili obserwacje nieba, nie do końca rozumiejąc mechanizmy i czynniki stojące za tym, czego byli świadkami. Wciąż rejestrowali potencjalny wpływ, jaki może mieć niebo – niekwestionowany autorytet – na ich codzienne życie. Mimo że w czasach nowożytnych możemy wyjaśnić wiele zjawisk astronomicznych, są one wciąż stosunkowo rzadkie i nadal wprawiają w zdumienie.

Ta książka wprowadza Czytelników w rzadkie i ulotne wydarzenia nad naszymi głowami - zjawiska zarówno bardzo dawne i odległe, jak i te stosunkowo nowe i bliskie. Oferuje szybki kurs historii astronomii, wskazując na sposoby obserwacji i wynalazki różnych kultur na przestrzeni czasu.

The year 2017 marks the 100th anniversary of premature death of Marian Smoluchowski, an outstanding Polish physicist, a pioneer of the kinetic theory of matter currently known as statistical physics. On this occasion, we have published the volume containing: essays on Smoluchowski’s life and his contribution to science, translations into English of Marian Smoluchowski’s papers originally published in German, French and Polish. Among them three extremely important articles have been prepared for the first time especially for this publication.

• A Contribution to the Theory of Electric Endosmosis and a Few Related Phenomena. Smoluchowski received a remarkable result in this paper. He showed that under the thin double layer assumption, the fluid flow in such phenomena is independent of boundary shape. The paper was published in 1903 in Polish and French.

• On the Kinetic Theory of the Brownian Molecular Motion and of Suspensions. The paper played a very important role in convincing scientists as to the validity of the kinetic theory of matter. This paper (published in 1906) was translated from the German original into English by Rudolf Schmitz from RWTH Aachen and Robert Jones from Queen Mary College University of London.

• Molecular-Kinetic Theory of the Opalescence of Gases in the Critical State and a Few Related Phenomena. The same two physicists translated Marian Smoluchowski’s paper on critical opalescence published in German in 1908 (French and Polish versions appeared in 1907). Explaining this mysterious phenomenon, discovered at the end of the 19th century, was at the time a great challenge for scientists.

Some of his [Marian Smoluchowski – ed. note] fundamental contributions concerned the role of statistical fluctuations in phenomena involving assemblies of particles, and confirmed their importance in explaining phenomena like the Brownian motion and opalescence. One might say that, before him, most studies were concerned with the thermodynamic variables representing the first means or expected values of the relevant random variables. Because it went further into an examination of the deviations and second moments, the work of Smoluchowski gave further confirmation to the reality of a kinetic picture of matter.

Stanisław Ulam, Marian Smoluchowski and the Theory of Probabilities in Physics (Los Alamos Scientific Laboratory, Los Alamos, New Mexico, US, 1956).

On the occasion of 100th anniversary of death of Marian Smoluchowski, an outstanding Polish physicist, a pioneer of the kinetic theory of matter currently known as statistical physics, we published the volume containing essays on Smoluchowski’s life and his contribution to science and translations into English of his extremely important papers originally published in German, French and Polish.

W roku 2017 upłynęło 100 lat od przedwczesnej śmierci Mariana Smoluchowskiego, wybitnego polskiego fizyka, pioniera kinetycznej teorii materii obecnie znanej jako fizyka statystyczna. Z tej okazji wydaliśmy tom zawierający: eseje o życiu Smoluchowskiego i jego wkładzie w naukę, tłumaczenia na język polski artykułów Mariana Smoluchowskiego pierwotnie wydanych w języku niemieckim, francuskim i polskim. Wśród nich znalazły się trzy niezwykle ważne artykuły przetłumaczone po raz pierwszy specjalnie do niniejszej publikacji.

• A Contribution to the Theory of Electric Endosmosis and a Few Related Phenomena. Smoluchowski uzyskał w tej pracy znakomite wyniki. Wykazał, że w takich zjawiskach, przy założeniu cienkiej warstwy podwójnej, przepływ cieczy jest niezależny od kształtu brzegu obszaru. Artykuł został opublikowany w 1903 w języku polskim i francuskim.

• On the Kinetic Theory of the Brownian Molecular Motion and of Suspensions. Artykuł (opublikowany w 1906) odegrał bardzo ważną rolę w przekonaniu naukowców o słuszności kinetycznej teorii materii. Przekładu z języka niemieckiego na angielski dokonali Rudolf Schmitz z RWTH Aachen i Robert Jones z Queen Mary College University of London.

• Molecular-Kinetic Theory of the Opalescence of Gases in the Critical State and a Few Related Phenomena. Ci sami dwaj fizycy przetłumaczyli pracę Mariana Smoluchowskiego na temat opalescencji krytycznej opublikowaną w 1908 w języku niemieckim (wersja francuska i polska pojawiły się wcześniej – w 1907). Objaśnienie tego tajemniczego zjawiska, odkrytego pod koniec XIX wieku, było wówczas wielkim wyzwaniem dla naukowców.