Daleko wysunięta placówka liryczna... Nie stąd. Wiersze

Co wiedzą poeci? Adam Zagajewski udziela na to pytanie sprzecznych odpowiedzi. „Nic nie wiedzą, ale zapisują pojedyncze metafory” – mówi w jednym z wierszy, gdy w innym sugeruje: „A może tylko udawaliśmy, że nic nie wiemy…”

Poezja, podobnie jak śpiew, rodzi się „tam gdzie oddech”, ale to, co najważniejsze ukryte jest w milczeniu, „śpiewa to, co milczy”. W jej odbiorze ważne są więc osobiste, pozbawione uprzedzeń wrażenia. Zapytałam o nie krytyków i naukowców, profesora muzykologii, eseistkę, która ukończyła historię sztuki, tłumacza, który jest równocześnie poetą, i poetę, będącego zarazem badaczem literatury. Niepodobne do siebie wypowiedzi trafiły do tej książki. Swego rodzaju zawieszenie sądów proponuję również czytelnikowi wyboru wierszy. Zresztą sam wybór właśnie temu służy – stanowi próbę spojrzenia w nowy sposób na dawne i najnowsze teksty poetyckie Adama Zagajewskiego.

Anna Czabanowska-Wróbel

Książka Andrzeja Pytlaka to zbiór wierszy, który przyobleka się w szatę narodowego modlitewnika, by za chwilę rozbrzmiewać gromkim głosem zawiedzionego proroka, stawiającego przez całe swoje dorosłe życie surowe diagnozy polityczne. One jednak niezmiennie – i w czasach PRL-u, i „Solidarności”, wczesnej i poakcesyjnej III RP – pogłębiają przygnębienie światopoglądowo-polityczne poety. Tu w procesie naturalnej erupcji emocji rodzi się tomik – w którym przemiany w Polsce od 80 lat suną nie po torze, lecz po bezdrożach, i trudno się dziwić, że w obrazkach rodzajowych malowanych słowem autora jawi się ponura rzeczywistość współczesnego obywatela Zjednoczonej Europy. Tak jest np. w wierszu bez tytułu [*** Ojciec pcha wózek] „Tatuś dobrze sobie radzi (...) / Pali czyta i wózek prowadzi / Za nimi mamusia / Z czarnym psem na smyczy / Przy uchu komórka / Plotkuje wesoło / I minut nie liczy / Żuje sobie gumę / W plecaczku trzy piwa / Tak wraca ze spaceru / Rodzina szczęśliwa.”

Tytułowe biel i czerń nie istnieją samoistnie. Przemieszczają się i relatywizują nasze doznania, uczucia czy postawy. Ale w ujęciu autora, to właśnie ten brak odróżnienia dobra od zła, jest największym zagrożeniem. Dlatego należy oddzielić ziarno od plew, pokazać, że takie działanie jest konieczne, bo ocala nasze nadzieje, niweluje lęki, pozwala żyć godnie i sprawiedliwie. Tomik jest w większości poświęcony takim właśnie zmaganiom. Ta swoista psychomachia znajduje odbicie w buntowniczych lirykach autora, takich choćby jak Wszędzie upadek, Widok trupów czy Lament Stańczyka. Ciekawe są w tej poezji nuty patriotyczne, dialog z historią. Interesujący i udany debiut.

Maria Jastrzębska - poetka, tłumaczka, redaktorka i animatorka kultury. Urodziła się 28 marca 1953 roku w Warszawie, cztery lata później wyemigrowała na stałe z rodziną do Londynu, w latach 1973 - 76 studiowała psychologię w Sussex. Mieszka w Brighton. W roku 2012 w ramach projektu Między dwoma światami - Poezja i przekład - Between Two Worlds. Poetry and Translation Biblioteka Brytyjska przygotowała dla archiwum nagrania kilkunastu jej utworów. Jej wiersze były tłumaczone na języki: polski, francuski, fiński, słoweński.

Teksty stworzone przez Annę Heart zapraszają do refleksji i chwili zatrzymania się, by posmakować tajemnicy pomiędzy słowami. Autorka przekazuje w nich osobiste doświadczenie zranień i moc uzdrowienia. Oswaja nas z miłością i śmiercią. Anna Heart potrafi słowami przeprowadzić wrażliwe kobiety przez chwiejące się mosty przemiany. Jej słowa pomagają nam przepoczwarzać się w motyla.
Kim jest ta współczesna poetka, pisarka, malarka i towarzyszka transformacji?
To kobieta zakochana w życiu, oddana własnej ścieżce duszy. Współczesna szamanka, która otwiera nam drzwi do niewidzialnego świata. Na co dzień tworzy programy dla kobiet, które pragną iść za głosem serca. Inspiruje, by życie pachniało jak ogród pełen kwiatów. Pomaga nawet wtedy, gdy przychodzi burza i niszczy wszystko, co dotychczas stworzyłyśmy.

Wierzę, że poprzez moje słowa przypomnisz sobie, jak ważna i potrzebna jesteś właśnie teraz w tym niezwykłym czasie przemiany. Trzymasz w ręku słowa, które pachną cynamonem i smakują jak miód połączony z domieszką chili. Są muzyką wolności i szczerym wyznaniem kobiety poszukującej szczęścia.
Anna Heart

Witam, drogi czytelniku!

Gdybym mogła, bujałabym w chmurach cały dzień, najlepiej nad ulubionym jeziorem, które nieraz było przyczynkiem do napisania czegoś więcej. Swoją drogą, syn mawia, że jak odlecę, to trudno mnie złapać. Odchodzę wówczas w świat zupełnie inny niż ten tak dla mnie dosłowny i ciężki jednocześnie.

Z tej właśnie ciężkości i rachunku sumienia wobec siebie powstał „Człowiek w popiele”. Łatwo przychodzi odkrywanie wad innych, o wiele trudniej jest być w opozycji do własnego ja.

Żyjemy w czasach niepokoju, pędu, wyścigu spraw o to, co jest pierwsze i najważniejsze, bez pokory. Miłość, życzliwość, dobro jakby poplątały się w tych wszystkich drogach, które buduje im nowy ład, nowy człowiek.

Słowa zmieniają swoje znaczenie, przybierają abstrakcyjny kształt, a to co u podstaw, blaknie jak wymazana historia rodem z Orwellowskich opowiadań.

Trzeba pamiętać, szukać, nie zapominać i patrzeć obiektywnie, rozumem poszukując PRAWDY. Nie swojej, tej właściwej.

Życzę przyjemnej lektury.

Anna Czerniak